Jak zademonstrować zasadę zachowania momentu pędu?
Czy to nie ciekawe?
Zdarzyło Ci się kiedyś wrzucić monetę do „lejka grawitacyjnego” czy „lejka na datki”? Na obrzeżu dużego lejka znajduje się płaska prowadnica, w której można umieścić monetę. Moneta po puszczeniu nabiera prędkości, opuszcza prowadnicę i swobodnie toczy się we wnętrzu lejka po torze przypominającym spiralę. Na początku prędkość monety jest niewielka, ale w miarę jak nieubłaganie zbliża się ona do środka lejka, obserwujemy ciekawe zjawisko – moneta wyraźnie zaczyna przyspieszać! Jest to na tyle widowiskowe, że aż chce się wrzucić kolejną monetę!
![Rys. a. Zdjęcie przedstawia widok lejka grawitacyjnego z góry i z boku. Okrągłe obrzeże jest najwyższym elementem lejka i ma jednocześnie największą średnicę. Ogranicza ono zakrzywioną powierzchnię o bardzo niewielkim nachyleniu do poziomu w pobliżu obrzeża. Nachylenie to rośnie stopniowo w miarę oddalania się od obrzeża a zbliżania się do środka lejka. Blisko obrzeża, w miejscu bardzo niewielkiego nachylenia powierzchni, zamocowany jest element wystający niemal pionowo w górę ponad powierzchnię. Element kształtem przypomina trójkąt równoramienny, w podstawie którego wykonano łukowate wycięcie, nadając całości wygląd zbliżony do grotu strzały. Mocowanie do powierzchni przebiega wzdłuż jednego z boków trójkąta, a „grot strzały” celuje pod niewielkim kątem do obrzeża. Identyczny element jest zamocowany po przeciwległej stronie obrzeża. Lejek grawitacyjny ma kolor jasnobrązowy.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1WhN2k96HsbA/1643023175/1WCEoRtX0kZvlZWP8e6AOE7pkFnbOm7Y.jpg)
Ale dlaczego właściwie moneta przyspiesza? Wiele popularnych źródeł powołuje się na zasadę zachowania momentu pędu monety staczającej się wgłąb lejka. Czy jest to trafne uzasadnienie? A może jest ono jedynie przybliżeniem?
W tym materiale:
opiszesz sposoby zademonstrowania zasady zachowania momentu pędu,
zademonstrujesz eksperymentalnie zachowanie momentu pędu w ruchu wahadła stożkowego,
przeprowadzisz symulację eksperymentu demonstrującego zasadę zachowania momentu pędu w zderzeniu niesprężystym,
rozwiążesz zadania, wykorzystując zasadę zachowania momentu pędu.