Podstawową czynnością układu nerwowego jest odruch, będący reakcją na bodziec. Reakcje odruchowe zachodzą w obrębie zespołu struktur tworzących tzw. łuk odruchowy – jest to droga, jaką przebywa impuls nerwowy od receptora (odbierającego bodziec) do efektora (wykonującego reakcję). Mechanizm jego działania umożliwia powstanie błyskawicznego odruchu obronnego. Dzięki temu np. mimowolnie mrużymy oczy, chroniąc je przed słońcem, cofamy natychmiast rękę, gdy dotkniemy gorącej patelni, czy automatycznie przenosimy ciężar ciała na drugą nogę po nadepnięciu boso na ostry kamień.