Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1GrFARcPB2wa
Rysunek przedstawia XVI-wieczną salę Sejmu. Pośrodku sali, na podwyższeniu stoi tron, na którym zasiada mężczyzna z berłem i jabłkiem królewskim w ręku oraz koroną na głowie. Ubrany jest w szaty królewskie. Po obu stronach tronu, w pierwszym rzędzie siedzą mężczyźni z charakterystycznymi wydłużonymi czapkami składającymi się z dwóch wysokich, połączonych ze sobą zdobionych trójkątów. Za nimi, w kolejnych rzędach zasiadają ludzie mężczyźni ubrani w stroje szlacheckie. Wokół zgormadzonych widnieją herby rodowe. Ułożone są one w kształcie koła, wokół wszystkich zgromadzonych. W czterech rogach ilustracji widać anioły z wielokolorowymi skrzydłami.

Rządy szlacheckie

Polski sejm za panowania Zygmunta III Wazy.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Rozpoczynały się obrady sejmu. Król zasiadał na tronie w pełnym majestacie. Znajdujące się po jego lewej i prawej stronie ławy zajmowali wyżsi dostojnicy świeccy i duchowni, za nimi zaś - liczne grono szlachty.

Dwa były kamienie milowe kształtowania się rządów szlacheckich w Polsce. Jeden to przywileje cerekwicko‑nieszawskie, drugi to konstytucja nihil novi. Pierwszy nazywany jest wielką kartą wolności szlachty i stał się podstawą wzrostu znaczenia sejmików ziemskich. Drugi ustanawiał, że nic nowego nie może być uchwalone bez zgody sejmu. Rozpoczynała się w Polsce epoka rządów szlacheckich i ograniczenia władzy królewskiej. Złożyło się na to wiele różnych przyczyn, a sam proces zaczął się już wiele dziesiątków lat wcześniej.

RSZBhBzMamOrH1
Linia chronologiczna prezentująca wydarzenia między 1425 a 1569 rokiem.  1425 – sformułowanie przywileju jedlińsko‑krakowskiego.  1468 – zwołanie sejmu przez Kazimierza Jagiellończyka.  1493 – zwołanie sejmu przez Jana Olbrachta.  1496 – wydanie przywileju piotrkowskiego.  1501 – wydanie przywileju mielnickiego.  1505 uchwalenie konstytucji nihil novi.  1511 – zwołanie sejmu przez Zygmunta Starego.  1569 – zawarcie Unii Lubelskiej, powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Wyjaśnisz, czym różnił się sejm z XV–XVI w. od dzisiejszego polskiego sejmu.

  • Przytoczysz kilka zasad sejmowania w dawnej Rzeczypospolitej.

  • Ocenisz pozycję króla w ówczesnym systemie władzy.