Realia XVIII wieku, a szczególnie sytuacja społeczno‑polityczna doby oświecenia, wpłynęły na ukształtowanie się świadomości narodowej Polaków. Jeszcze w XVII wieku słowo „ojczyzna” znaczyło tyle, co majątek odziedziczony po ojcu. Oświecenie wprowadza nowe rozumienie tego pojęcia jako wartości wspólnej, ogólnonarodowej, łączącej się z tożsamością każdego Polaka. Nowoczesna idea ojczyzny oraz nowy model patriotyzmu są wyraźnie widoczne w oświeceniowych utworach.