R1bxnZRoTP7jd
Fragment obrazu ukazuje drogę, po której jedzie zaprzężony w jednego konia, wyładowany wóz. Za wozem idzie pochylona kobieta.

We władzy formy. Ferdydurke Witolda Gombrowicza

Jan Gotard, Bajka o Kopciuszku, (1937). Jan Gotard (1898–1943) nawiązuje w tym dziele do tradycji groteski Hieronima BoschaPietera Bruegla.
Źródło: domena publiczna.

Ważnym tematem literatury modernistycznej była rola, jaką odgrywają w życiu społecznym oraz w akcie twórczym konwencje, czyli utrwalone, nabywane nieświadomie w procesie wychowania i edukacji reguły postępowania, ustalające granice dopuszczalności i stosowności.

Tak rozumiane konwencje stały się głównym problemem podejmowanym przez Witolda Gombrowicza. W swoich powieściach, dramatach i dziennikach rozwijał on filozofię formy. Interesowała go szczególnie jej paradoksalność: z jednej strony twórczość autora Ferdydurke jest aktem oskarżenia formy o powodowanie nieautentyczności relacji międzyludzkich, z drugiej zaś pisarz ukazuje jej nieodzowność i nieuchronność. Ucieczka od jednej formy jest w ujęciu Gombrowicza automatycznie przyjęciem innej – niestety równie sztucznej i ograniczającej. Czy zatem możliwa jest autentyczność, „bycie sobą”?

Twoje cele
  • Scharakteryzujesz sposoby rozumienia pojęcia formy w twórczości Witolda Gombrowicza.

  • Zdefiniujesz pojęcie formy na podstawie fragmentów Ferdydurke.

  • Rozpoznasz zabiegi artystyczne służące dekonstrukcji formy gatunkowej powieści w Ferdydurke.

  • Przeanalizujesz współczesne konwencje społeczne przy użyciu pojęć opracowanych przez Witolda Gombrowicza.