Do najważniejszych wydarzeń schyłku XIX w., o dużym znaczeniu dla przyszłości Polski, należy uformowanie się w tym czasie głównych ruchów ideowych i politycznych. Pojęcia lewicy politycznej, centrum i prawicy wzięły swój początek w Europie od rozmieszczenia stronnictw w parlamentach, szczególnie w parlamencie francuskim. Z czasem określenia te przeniesiono też na stronnictwa niemające swojej reprezentacji parlamentarnej.

Ruch narodowy oraz socjalistyczny – dwa przeciwstawne bieguny polskiej sceny politycznej – zdefiniowały kształt sporu ideowego dotyczącego rozwoju polskiego społeczeństwa, lecz również stosunku do kwestii niepodległościowych. Partią środka był ruch ludowy, który starał się wyegzekwować prawa dla chłopów, ale nie chciał przy tym sięgać po rewolucję.