Po śmierci Józefa Stalina (5 marca 1953 r.) władzę w Związku Sowieckim przejęło tzw. kolektywne kierownictwo. Początkowo tworzyło je pięciu najbliższych współpracowników Stalina: Gieorgij Malenkow, który zastąpił dyktatora na stanowisku premiera (wcześniej był wicepremierem), oraz – mianowani na stanowiska wicepremierów – szef służb bezpieczeństwa i policji Ławrientij Beria, odpowiadający za wojsko Nikołaj Bułganin, dotychczasowy minister spraw zagranicznych Wiaczesław Mołotow i Łazar Kaganowicz jako wicepremier zarządzający gospodarką.

Dość szybko kierowniczą „piątkę” zastąpiła „trójka”, której faktycznie przewodził Beria (współpracując z Malenkowem i nowym szefem partii Nikitą Chruszczowem). W czerwcu 1953 r., trzy miesiące po śmierci Stalina, jedynym zwycięzcą w rozgrywce o władzę pozostał Chruszczow. Ten były szef moskiewskiej organizacji partyjnej usunął rywali, oskarżył ich, że jako najbliżsi współpracownicy Stalina są współwinni popełnionych przez niego błędów. Demaskowanie tych „nieprawidłowości” uruchomiło proces tzw. destalinizacji, który w różnym tempie objął w następnych latach większość krajów podporządkowanych ZSRS.