Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 r. rolę spadkobiercy i kontynuatora tradycji rzymskiej przejęło cesarstwo wschodniorzymskie – Bizancjum – ze stolicą w Konstantynopolu. Mieszkańcy cesarstwa na Wschodzie, przez wielu nazywanego „greckim” ze względu na popularność języka i kultury greckiej, zawsze z dumą podkreślali swoje rzymskie korzenie i rodowód.

Konstantynopol był miastem potężnym, w okresie największej prosperity zamieszkanym nawet przez 500 tys. mieszkańców. O sile cesarstwa decydowały trzy filary: władza cesarska, armia i administracja państwowa oraz prężna gospodarka. Zasobność skarbu państwa pozwalała na utrzymanie stałego wojska, a także na opłacanie danin zagrażającym Bizancjum barbarzyńskim wodzom.