Kim był James Clerk Maxwell?
Czy to nie ciekawe?
Dążenie do jednolitego opisu całego świata materialnego za pomocą jednej teorii wydaje się naturalne i gdyby taki opis istniał, traktowalibyśmy go jako doskonały. (prof. Krzysztof Meissner, Instytut Fizyki Teoretycznej Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego)
Co sądzisz o „jednym wzorze na wszystko”? Jeden wzór, który opisywałby wszystkie zjawiska we Wszechświecie. Wszystkie! Z punktu widzenia ogólnopoznawczego i nauk przyrodniczych, poszukiwanie i znalezienie takiego wzoru to niezmiernie kusząca perspektywa.
Czy fizyka poszukuje takiego „jednego wzoru na wszystko”? To dość trudne pytanie. Na pewno dąży do tego, jak stoi w przytoczonym cytacie, choć nie jest to cel nadrzędny fizyków. Niektóre elementy metodologii fizyki zbliżają nas do takiego wzoru. To działania pokazujące, że zjawiska pozornie od siebie odległe, są po prostu różnymi objawami tego samego.
Znane w drugiej połowie XVIII wieku: elektryczność, galwanizm i magnetyzm, były postrzegane jako odrębne działy wiedzy. W ówczesnym przekonaniu nie miały one także niczego wspólnego z optyką. Opublikowanie przez Jamesa Clerka Maxwella (Rys. a.) „Traktatu o elektryczności i magnetyzmie” (Rys. b.) było zwieńczeniem niemal całego wieku badań nad tymi zjawiskami. W tym czasie podejmowano świadome działania w kierunku uwspólnienia opisu tych zjawisk. Równania Maxwella to właśnie taki „zestaw wzorów na (prawie) wszystko” w obrębie klasycznego elektromagnetyzmu, dzięki którym - niejako „przy okazji” - Maxwell przewidział istnienie fal elektromagnetycznych.
Swym osiągnięciem Maxwell zachęcił innych do bardziej zaawansowanych poszukiwań i odkryć, które noszą dziś nazwę unifikacji opisu bądź unifikacji oddziaływań. Sto lat po opublikowaniu „Traktatu…” i cztery dekady po odkryciu oddziaływań słabych, gotowa była unifikacja opisu tych ostatnich i oddziaływań elektromagnetycznych. Sheldon Glashow, Abdus Salam i Steven Weinberg zostali za to uhonorowani nagrodą Nobla w 1979 r.
Czym jeszcze wsławił się Maxwell w fizyce? Jest o czym poczytać.
Pracując z tym e‑materiałem:
zapoznasz się z życiorysem i dokonaniami Maxwella,
przeanalizujesz wybrane aspekty najważniejszych jego odkryć,
usytuujesz naukowy życiorys Maxwella na tle rozwoju niektórych działów fizyki w XIX wieku,
przestawisz i ocenisz argumenty przedstawione przez innych, dotyczące wad i zalet dążenia nauki do unifikacji opisu zjawisk.