RETeMXVOPy8NI
Obraz przedstawia widok ze wzgórza, na którym na pierwszym planie znajdują się dwie galowo ubrane osoby siedzące na koniach, obok leżący żołnierze oraz martwy koń. W dole widoczne zakole rzeki z pływającymi łodziami. W oddali widoczne mury miasta.

Podzielona, zniszczona i zmarginalizowana. Rzeczpospolita w czasie wielkiej wojny północnej

Johan Filip Lemke, Karol XII przeprawiający się przez Dźwinę, przed 1711 r.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

W pierwszym dziesięcioleciu XVIII w. pracujący na dworze w Sztokholmie artysta niemieckiego pochodzenia Johan Filip Lemke namalował obraz przedstawiający Karola XII w czasie przeprawy przez rzekę Dźwinę (1701). Dzieło chwaliło króla i jego wojska − manewr ten pozwolił im wkroczyć do Rzeczypospolitej i rozpocząć jej okupację. Pierwsze sukcesy w wojnie, którą później nazwano wielką wojną północną, spowodowały, że władca Szwecji snuł marzenia o szybkim i spektakularnym zwycięstwie. Szybko jednak jego nadzieje okazały się płonne, a konflikt przerodził się w ponad 20‑letnią międzynarodową wojnę, w wyniku której Szwecja utraciła rangę mocarstwa, Rosja i Prusy zyskały na znaczeniu, a Rzeczpospolita doświadczyła poważnych zniszczeń, nie odnosząc żadnych korzyści.

R1aaSfL2cRbRN1
Linia czasu. Trzecia wojna północna, 1700‑1721. Na linii czasu ukazano po kolei. Rok 1697 - wybranie na króla Rzeczypospolitej Augusta II Mocnego. 26 styczeń 1699 - podpisanie pokoju w Karłowicach między Ligą Świętą a Turcją. Lipiec 1702 - Bitwa pod Kliszowem. 9 lipiec 1703 - zawiązanie konfederacji wielkopolskiej. 16 luty 1704 - zawiązanie konfederacji warszawskiej. 20 maj 1704 - zawiązanie konfederacji sandomierskiej.  24 wrzesień 1706 - zawarcie pokoju w Altranstadt. 21 listopad 1708 - bitwa pod Koniecpolem. 1715 - zawiązanie konfederacji tarnogrodzkiej. 1717 - obrady sejmu niemego. 10 wrzesień 1721 - pokój w Nystad. 1733 - elekcja Stanisława Leszczyńskiego na króla.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Przeanalizujesz, w jakich okolicznościach w dawnej Polsce dochodziło do wojen domowych.

  • Ustalisz, dlaczego sejm warszawski z 1717 r. nazywamy „niemym”.

  • Rozstrzygniesz, czy już na początku XVIII w. los Rzeczypospolitej był przesądzony.