Literatura piękna ma wartość nie tylko estetyczną, ale także dokumentującą. Umożliwia analizę zjawisk społecznych i historycznych, również tych, które świadczą o negatywnych działaniach społeczeństw. Przykładem takiego zjawiska jest XIX‑wieczny kolonializm.

Pośród wielu utworów dotykających tego problemu wyróżnia się dzieło Josepha Conrada Jądro ciemności. Nowela ta przedstawia sugestywny obraz konfrontacji dwóch światów zbudowanych na zasadzie opozycji: cywilizowanego z powszechnie uznanym za prymitywny.

Skłania do refleksji również współczesnego czytelnika, dla którego kolonializm jest procesem historycznym, przynależnym minionym epokom.