Jak poznawać świat? Skąd brać wiedzę o rzeczywistości? W jaki sposób sprawić, by nasze doświadczenie świata było źródłem wartościowej wiedzy o świecie? Te pytania stawiali filozofowie rozważający kwestie podstaw, narzędzi i źródeł poznania już od starożytności. Od tego też czasu zarysował się podział na dwa główne nurty w tym zakresie.

Pierwszy to racjonalizm, uznający rozum za podstawowe i jedynie wartościowe narzędzie poznania, a refleksję i myśl jako najpewniejsze źródła poznania.

Drugi to empiryzm, który kładzie nacisk na wartość poznania zmysłowego i doświadczenia jako podstawy naszych sądów o świecie.

Nurty te reprezentują najwięksi myśliciele antyku: racjonalizm wiąże się z nazwiskiem Platona, empiryzm – Arystotelesa.

Stanowiska te pogodził w czasach nowożytnych filozof angielski Francis Bacon (1561–1626), który w sformułowanym przez siebie, nowym programie epistemologicznym (Novum Organum, 1620) porównał racjonalistów do pająków, którzy snują nić (jak racjonaliści myśl) ze swej głowy, a empirystów do mrówek, które tylko zbierają (jak empirycy doświadczenia). Jego program stał się podstawą nowożytnej teorii nauki.

Według Bacona należy działać tak, jak pszczoły, które zbierają nektar (doświadczenia) i przetwarzają go (dzięki umysłowi) w twierdzenia naukowe. Empiryzm Bacona wpłynął znacząco na całą myśl brytyjską kolejnych stuleci, sprawiając, że, w odróżnieniu od filozofii kontynentalnej, od tamtego czasu koncentrowała się ona na kwestiach epistemologicznych, metodologicznych, logicznych, już pod koniec XVII w. odchodząc od zagadnień tradycyjnej metafizyki.