Dla dobra publicznego
. Świat wartości szlachty kresowej w Nadberezyńcach Floriana Czarnyszewicza
Tytuł powieści Floriana Czarnyszewicza wysuwa na pierwszy plan jej bohatera zbiorowego: zagrodową szlachtę kresową. To wspólnota szlachecka tworzy kontekst działań bohaterów indywidualnych, a jej dobro stanowi cel tych działań. Jak pisze badaczka literatury kresowej Maria Zadencka:
W poszukiwaniu utraconej ojczyzny. Obraz Litwy i Białorusi w twórczości wybranych polskich pisarzy emigracyjnych. Florian Czarnyszewicz, Michał Kryspin Pawlikowski, Maria Czapska, Czesław Miłosz, Józef Mackiewicz[…] postacie Czarnyszewicza to nie typy przywiązanych do swych ideałów romantycznych samotników. Są tak skonstruowane, że wszystko, co robią, planują, w jakimś stopniu zawsze ma na celu wspólnotę – dużą czy małą, zaściankowe sąsiedztwo czy rodzinę. […] Muszą mieć też oparcie we wspólnocie, żeby przetrwać. Są pochodną wspólnoty i ona jest prawdziwym bohaterem powieści.
Źródło: Maria Zadencka, W poszukiwaniu utraconej ojczyzny. Obraz Litwy i Białorusi w twórczości wybranych polskich pisarzy emigracyjnych. Florian Czarnyszewicz, Michał Kryspin Pawlikowski, Maria Czapska, Czesław Miłosz, Józef Mackiewicz, Uppsala 1995, s. 44.
Wspólnota ta jest zbudowana na fundamencie aksjologicznym – systemie wartości współtworzonym przez tradycje szlacheckie i okoliczności historyczne. Nadberezyńców można odczytywać jako studium tego systemu wartości: jego genezy, przekształceń i kresu.
Zrekonstruujesz system wartości polskiej szlachty kresowej przedstawiony w Nadberezyńcach.
Przeanalizujesz wizję ustroju niepodległej Polski przedstawioną w Nadberezyńcach.
Wyjaśnisz przyczyny oporu wobec komunizmu i poparcia dla niego wśród bohaterów powieści.
Zinterpretujesz historiozofię Kresów zawartą w Nadberezyńcach.