Rokosz Zebrzydowskiego. Spory króla ze szlachtą
Pacierz rokoszowy do Króla Jegomości Zygmunta IIIOjcze nasz, królu Polski, który mieszkasz w Warszawie,
U nas [w] niedobrej sławie!
Święć się w Szwecyjej imię twoje,
Gdzie są z dawna twe pokoje,
Przyjdź do królestwa [twego] szwedzkiego,
A zaniechaj polskiego i księstwa litewskiegoŹródło: Pacierz rokoszowy do Króla Jegomości Zygmunta III, [w:] H. Wisner, Rokosz Zebrzydowskiego, Kraków 1989, s. 16.
Takie „modlitwy” wznosił na przełomie XVI i XVII w. anonimowy autor Pacierza do Króla Jegomości. Ów zagorzały krytyk rządów pochodzącego ze Szwecji Zygmunta III Wazy bynajmniej nie był w swoich poglądach odosobniony. Na poklask mógł liczyć zarówno wśród sporej części szlachty, która zazdrośnie strzegła „złotej wolności”, jak i magnaterii dążącej do poszerzenia swoich wpływów. W 1606 r. krytycy Wazy wzniecili otwarty bunt przeciwko królowi, zwany – od nazwiska przywódcy – rokoszem Zebrzydowskiego.
Wyjaśnisz, dlaczego niektórzy magnaci do tego stopnia znienawidzili króla Zygmunta III Wazę, że zamierzali go pozbawić tronu.
Z wielkiej chmury mały deszcz? – wskażesz skutki rokoszu sandomierskiego.
Podyskutujesz o obywatelskim nieposłuszeństwie – w jakich sytuacjach jest usprawiedliwione i jakie są granice (i czy w ogóle są jakieś?), do których mogą się posunąć obywatele sprzeciwiający się legalnej władzy.
Przekonasz się, że teksty źródłowe lub obrazy mogą zarówno opisywać rzeczywistość, jak i odzwierciedlać poglądy autorów – i to nie tylko na temat, o którym traktują.