W 324 r. n.e. cesarz Konstantyn Wielki, panujący dotąd nad zachodnią częścią Imperium Romanum, pokonał Licyniusza, swego rywala rządzącego na Wschodzie, i przejął władzę w całym cesarstwie. Oblegając przeciwnika, który schronił się w starym greckim mieście Byzantion w Tracji, dostrzegł niezwykłe walory tego ośrodka. Otoczone z trzech stron wodą i usytuowane na przecięciu kilku ważnych szlaków handlowych, Byzantion miało olbrzymi potencjał rozwojowy. Cesarz widział w nim centrum polityczne, kulturalne, religijne i gospodarcze. Zaledwie dwa miesiące po zwycięstwie nad Licyniuszem zdobytemu miastu nadano nową nazwę – Konstantynopol, miasto Konstantyna.