Chociaż etyka jest dziedziną filozofii, to właśnie literatura ma wielką moc tworzenia wzorców osobowych, opartych na moralności, wyrażających pewną hierarchię wartości. Renesansowy model człowieka krystalizował się dzięki poezji i sztuce, w których mocno odbijały się echa antycznych filozofii życia, a także myśli religijnej chrześcijaństwa. Klasyk literatury polskiej, Jan Kochanowski, tworzył lirykę refleksyjną i religijną, patriotyczną i biesiadną, pisał o własnych przemyśleniach, odczuciach i życiowych doświadczeniach. Odsuwając się od funkcji publicznych, dokonywał wyborów, zgodnych ze swoimi przekonaniami i systemem wartości. Jego myśl etyczna, dotycząca jednostki, ale i obywatela, podana w kunsztownej formie literackiej, kształtowała umysły epoki, docierała do ludzi różnych stanów, wpływała na całą polską kulturę epoki odrodzenia.