Wśród największych religii monoteistycznych najstarszą jest judaizm – religia Żydów. Z niej czerpały dwie pozostałe religie monoteistyczne: chrześcijaństwo i islam.

To właśnie dzięki swej religii Żydzi stali się narodem i dzięki niej zachowali tożsamość. Biblista Waldemar Chrostowski przywołuje powiedzenie, że „Izrael stworzył Biblię, zaś Biblia stworzyła Izrael”. Choć Żydzi przez stulecia nie posiadali swojego państwa, łączyły ich wiara, obchodzenie najważniejszych świąt oraz przestrzeganie zasad judaizmu, a także wspólne symbole oraz znajomość języka, w którym napisana była Biblia i w którym modlono się – hebrajskiego. Żyli w diasporze, czyli rozproszeniu, wśród innych narodów i wyznawców innych religii. Bez względu na to, czy podtrzymywali swoją odrębność, czy też podejmowali próby asymilacji, ich kultura stała się ważną częścią światowego dziedzictwa.