Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RzxfK3L7lyzZC
Zdjęcie przedstawia dwie białe okrągłe miseczki ryżu. Ludzkie dłonie przesypują ziarenka do misek. W jednej jest ryż koloru białego, a w drugiej żółtego. Miseczki leżą na czarno‑białym, pasiastym materiale. Żółta barwa złotego ryżu pochodzi od beta‑karotenu, który wytwarza ta roślina.

Cele i metody transformacji genetycznej roślin i zwierząt

Genetycznie zmodyfikowany ryż siewny (Oryza sativa), zwany złotym ryżem – „Golden Rice”, ma dwa obce geny: pierwszy pochodzi od narcyza trąbkowego (Narcissus pseudonarcissus), potocznie zwanego żonkilem, a drugi z komórek bakterii Erwinia uredovora. Oba geny kodują enzymy niezbędne w procesie syntezy beta‑karotenu. Związek ten w organizmie człowieka wykorzystywany jest do syntezy witaminy A. Modyfikowana genetycznie odmiana „Golden Rice” (po prawej) zawiera prawie 20 razy więcej beta‑karotenu w jadalnych częściach nasion niż odmiana niemodyfikowana (po lewej). Duża zawartość beta‑karotenu nadaje ziarnom charakterystyczny złoty kolor.
Źródło: International Rice Research Institute (IRRI), Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.0.

Współcześnie znane odmiany roślin uprawnych i ozdobnych oraz rasy zwierząt hodowlanych powstały w wyniku celowych działań człowieka, który krzyżował ze sobą osobniki o określonych cechach. Selekcja ta miała na celu utrwalenie u potomstwa cech przedstawiających wartość użytkową. Udoskonalanie organizmów jest manipulacją genetyczną na poziomie organizmalnym. Taki rodzaj ingerencji w materiał genetyczny to proces długotrwały i odnoszący się do cech, które już istnieją wśród osobników danego gatunku.

Współcześnie, dzięki osiągnięciom nowoczesnej biotechnologii, manipulacja informacją genetyczną organizmów odbywa się na poziomie molekularnym i dotyczy pojedynczych genów. Metody i techniki inżynierii genetycznej dają możliwość otrzymywania w stosunkowo krótkim czasie organizmów o takich cechach, które bez ingerencji człowieka, w sposób naturalny, nigdy by w przyrodzie nie powstały.

Twoje cele
  • Wyjaśnisz czym są: organizm zmodyfikowany genetycznie (GMO) i organizm transgeniczny.

  • Określisz możliwe efekty manipulacji informacją genetyczną roślin i zwierząt.

  • Sformułujesz cele modyfikacji genetycznych roślin i zwierząt.

  • Przedstawisz metody otrzymywania transgenicznych roślin i zwierząt.

  • Wybierzesz przykłady modyfikacji genetycznych roślin i zwierząt, mających szczególne znaczenie dla gospodarki człowieka i rozwoju nauki.

  • Przeprowadzisz wirtualną transformację myszy metodą mikroiniekcji oraz kukurydzy metodą wektorową.