Śmierć Stalina w 1953 r., a przede wszystkim wystąpienie jego następcy Nikity Chruszczowa na XX Zjeździe KC KPZR (Komitet Centralny Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego) rozpoczęły powolną odwilż w całym bloku wschodnim. Do pierwszego poważnego wystąpienia społeczno‑politycznego doszło w czerwcu 1956 r. w Poznaniu. Robotnicy Zakładów im. Stalina wystąpili wtedy z hasłami żądającymi poprawy swojej sytuacji materialnej oraz liberalizacji życia publicznego. Brak reakcji władzy na postulatu protestujących doprowadził do eskalacji wydarzeń, na które odpowiedziano zbrojnie. Doszło do kilkudniowych zamieszek, w których zginęło ponad 70 osób, a władza do uspokojenia sytuacji musiała użyć 11 tys. żołnierzy i 360 czołgów.

Była to w pewnym sensie zapowiedź kryzysów i poważnych protestów społecznych, które występować będą co kilka lat aż do 1981 r. Mimo tych wstrząsów system polityczno‑społeczny trwał w praktycznie niezmienionej formie, choć narastało niezadowolenie społeczne. Polskie społeczeństwo oczekiwało polepszenia sytuacji społecznej i gospodarczej, co miały przynieść zapowiadane przez rządzących inwestycje w przemysł i gospodarkę, a tymczasem musiało się mierzyć z trudnościami w zaopatrzeniu w podstawowe produkty i podwyżkami cen. Natomiast siłowe rozprawianie się przez władze z protestami powodowało powstanie opozycji i jej konsolidację oraz wystąpienia wobec komunistycznych rządów.