RmGemzcD7TTD4
Rysunek przedstawia kilkunastu mężczyzn siedzących przy stole. Wszyscy zgromadzeni ubrani są w czarne płaszcze i czarne nakrycia głowy. Niektórzy mają brody i wąsy. W centralnym miejscu na stole stoi zapalona świeca. Kilku z zebranych mężczyzn trzyma przed sobą otwarte książeczki.

Podziały polityczne i wyznaniowe Europy w XVI w.

Przedstawiciele reformacji przy wspólnym stole; anonimowa rycina z XVII w.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Od końca XV w. do miana hegemona w Europie pretendowały dwa państwa: Francja i Hiszpania. We Francji nastąpiło umocnienie władzy królewskiej oraz postępowała integracja terytorialna kraju. Połączenie Aragonii i Kastylii przez małżeństwo Ferdynanda i Izabeli dało początek Hiszpanii, która szybko stała się jedną z największych potęg na kontynencie, a dzięki ekspansji zamorskiej – pierwszym imperium kolonialnym. Na początku XVI w. niespodziewanie do rywalizacji o prymat w Europie, dzięki udanym związkom małżeńskim, dołączyli Habsburgowie. Połączenie posiadłości habsburskich z Hiszpanią pod berłem Karola V zaostrzyło rywalizację z Francją.

We wschodniej części Europy również kształtował się nowy porządek polityczny – na południu trwały podboje tureckie, a na północy rodziła się nowa siła – Moskwa pod panowaniem Iwana IV Groźnego.

Wiek XVI to okres ogromnych wstrząsów i głębokich przemian w Kościele. Wystąpienie Marcina Lutra w 1517 r. zapoczątkowało potężne ruchy społeczno‑religijne, które zachwiały pozycją katolicyzmu i doprowadziły do licznych wojen, a ostatecznie do rozbicia Europy na część katolicką i protestancką. Prawosławie, niedotknięte przez ruchy reformatorskie, znalazło się w defensywie w związku z ekspansją turecką, która u schyłku średniowiecza i w pierwszej połowie XVI w. objęła swoim zasięgiem całą południowo‑wschodnią część kontynentu.

R17dTCMgA9rxU1
Linia chronologiczna przedstawia następujące wydarzenia. Rok 1469 Połączeni Aragonii i Kastylii przez małżeństwo Ferdynanda Aragońskiego i Izabeli Kastylijskiej. Rok 1477 Ślub Marii Burgundzkiej i Maksymiliana 1 Habsburga oraz przejście Niderlandów pod panowanie Habsburgów. Rok 1516 Objęcie tronu Hiszpanii przez Karola Habsburga. Rok 1517 Ogłoszenie 95 tez Marcina Lutra. Rok 1534 Wystąpienie Jana Kalwina z kościoła rzymskokatolickiego. Rok 1555 Zawarcie pokoju augsburskiego w Niemczech. Rok 1558 rok Ferdynand cesarzem Niemiec. Rok 1569 Zawarcie unii lubelskiej, powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Rok 1596 Zawarcie unii prawosławia i katolicyzmu w Brześciu Litewskim. Rok 1571 Zdobycie Cypru przez Turków.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Przeanalizujesz sytuację wyznaniową w Europie po zakończeniu wojen religijnych.

  • Opiszesz, w jaki sposób pozycja Turcji i jej ekspansja wpływały na układ sił w Europie i gdzie dochodziło do konfrontacji islamu z państwami chrześcijańskimi.

  • Wyjaśnisz, dlaczego w XVI w. Europa coraz mocniej dzieliła się na dwie wyraźne strefy polityczne: zachodnią i wschodnią.