R1HEKvPRzI5jp
Zdjęcie przedstawia duże pole na którym zgromadzeni są liczni szlachcice i arystokraci. Wokół zgromadzenia stoją oddziały konne wojska.

Tradycje praw człowieka w Polsce z okresu Rzeczypospolitej przedrozbiorowej

Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego, Canaletto 1776 r.
Źródło: domena publiczna.

Funkcjonowanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów jest okresem świetności i upadku państwa tworzonego przez szlachtę. Rozwiązania ustrojowe zastosowane w Rzeczypospolitej szlacheckiej były ewenementem na skalę światową. Władza w państwie należała do całego stanu szlacheckiego, który wybierał króla podczas wolnej elekcji, brał udział w stanowieniu prawa podczas sejmu walnego oraz podlegał własnym sądom szlacheckim. Jeśli dodamy do tego tolerancję religijną, prawa gospodarcze wynikające z licznych przywilejów oraz zasadę równości szlacheckiej, to otrzymamy obraz szlacheckiej demokracji. Należy jednak pamiętać, że szlachcice nie byli jedynymi mieszkańcami Rzeczypospolitej, mogli stanowić do 10% jej składu. Istniały też inne stany: duchowieństwo i mieszczanie mający własne prawa, oraz chłopi, którzy większości praw byli pozbawieni. Dlatego warto się zastanowić, jak w Rzeczypospolitej Obojga Narodów funkcjonowały zasady dotyczące praw człowieka.

Twoje cele
  • Wyjaśnisz pojęcie prawa człowieka.

  • Scharakteryzujesz pojęcie przywileje szlacheckie.

  • Wskażesz prawa człowieka realizowane przez przywileje szlacheckie.

  • Przeanalizujesz akt konfederacji warszawskiej jako dokument wprowadzający tolerancję religijną w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.