Współczesne malarstwo
Ważne daty
1945 – zakończenie II wojny światowej
1949 – powstanie NATO
1952 – powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali
1961 – powstaje Mur Berliński, Jurij Gagarin pierwszym człowiekiem w kosmosie
1962 – Sobór watykański drugi, kryzys kubański
1968 – praska wiosna
1968 – festiwal w Woodstock, lądowanie ludzi na Księżycu
1979 – przejęcie władzy przez ajatollaha Chomeiniego i fundamentalistów w Iranie, inwazja ZSRR na Afganistan
1989 – upadek Muru Berlińskiego
1990 – zjednoczenie Niemiec
1991 – upadek ZSRR, pierwsza „Wojna w Zatoce”, początek wojny na Bałkanach
2001 – zamach terrorystyczny na World Trade Center i Pentagon (2973 ofiary)
2002 – wprowadzenie waluty euro do obiegu w 11 państwach Unii Europejskiej
2003 – koniec Jugosławii – stworzenie luźnego związku dwóch republik przez Serbię i Czarnogórę, rozpoczęcie drugiej wojny w Zatoce Perskiej przez Stany Zjednoczone
2006 – stracenie Saddama Husajna
2011 – katastrofa elektrowni jądrowej Fukushima I, początek wojny domowej w Syrii, głód na Półwyspie Somalijskim
2014 – kryzys krymski, Wojna w Donbasie
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń:
1) zna dwudziestowieczne dzieła reprezentujące różne dziedziny sztuki (literaturę, archi tekturę, plastykę, muzykę, teatr, fotografię, film, sztukę nowych mediów) i dostrzega związki pomiędzy nimi;
2) wskazuje różne funkcje dzieła sztuki (np. estetyczną, komunikacyjną, społeczną, użytkową, kultową, poznawczą, ludyczną);
3) analizuje temat dzieła oraz treści i formę w kontekście jego różnych funkcji, wykorzystując podstawowe wiadomości o stylach i epokach z różnych dziedzin sztuki;
szczegółowe
9) samodzielnie wyszukuje informacje na temat kultury w różnych mediach,
biblio tekach.
2. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń:
1) wypowiada się – w mowie i w piśmie – na temat wytworów kultury i ludzkich praktyk w kulturze (zachowań, obyczajów, przedmiotów materialnych, dzieł sztuki);
2) wypowiada się na temat dzieła sztuki, używając pojęć zarówno swoistych dla po szczególnych sztuk, jak i wspólnych (forma, kompozycja, funkcja, nadawca, odbiorca, użytkownik, znaczenie, kontekst, medium);
definiować sztukę współczesną;
wymienić i krótko scharakteryzować najważniejsze nurty współczesnego malarstwa;
wymieniać najważniejszych twórców malarstwa powojennego;
rozróżniać w jakim stylu zostało namalowane dane dzieło sztuki;
porównywać i analizować teksty kultury, jakimi są obrazy.
Sztuka współczesna
Sztuka współczesnaSztuka współczesna jest określeniem na sztukę powstającą po II wojnie światowej. Zawiera w sobie wiele różnych kierunków, prądów i manifestacji. Artysta przestał dekorować świat, tylko zaczął go opisywać i analizować. Po II wojnie światowej zmienił się model myślenia o sztuce. Sztuka nie jest analogią absolutu, tylko jest wyrazem ekspresji artysty. Dzieło sztuki ma jawić się jako katharsis (oczyszczenie). Początki zmian w myśleniu o sztuce pojawiły się na początku XX w., a nasiliły w latach 30. XX w. wraz z rozwojem awangardyawangardy. Artyści zaczęli sięgać do pierwotnych instynktów szukając wspólnoty dla ludzkości. Ważna jest uniwersalność, a nie historyczność.
Na obraz sztuki współczesnej miały wpływ kierunki awangardowe z I połowy XX wieku, takie jak:
FOWIZM – kierunek w malarstwie istniejący w latach 1905‑1908, był początkiem późniejszej rewolucji w malarstwie i miał wielki wpływ m.in. na powstanie niemieckiego ekspresjonizmuekspresjonizmu. Obrazy fowistyczne charakteryzują się dużymi płaskimi plamami, kontrastującymi zestawieniami kolorystycznymi, syntetycznym rysunkiem na granicy deformacji. Kolor miał służyć pokazaniu emocji.
Najważniejsi przedstawiciele: Henri Matisse, Andre Derain, Maurice de Vaminck.
KUBIZM – kierunek w malarstwie i rzeźbie, który starał się odpowiedzieć na pytanie jak przedstawić trzeci wymiar na płaszczyźnie. Kubiści odrzucali zasadę perspektywy zbieżnej. Formy na obrazach zostały ograniczone do brył geometrycznych. Wyróżniamy 3 fazy kubizmu: prekubizm (1906‑1909), kubizm analityczny (1909‑1911), kubizm syntetyczny (1912‑1914). W prekubizmie powstały m.in. słynne „Panny z Awinionu” Picassa – zgeometryzowane ciała, brak tradycyjnej perspektywy. W kubizmie analitycznym artyści pokazywali jeden przedmiot z kilku punktów widzenia, obrazy zostały zdominowane przez szarości i brązy, z kolei w syntetycznym – wprowadzili większą gamę kolorystyczną, pojawia się płaskość form.
Najważniejsi przedstawiciele: Pablo Picasso, Georges Braque, Fernand Leger, Francis Picabia.
FUTURYZM – powstał na początku XX w we Włoszech. Inspiracją dla futurystów był postęp techniczny i industrializacja. „Stara” kultura, tradycje, dziedzictwo były wg nich hamulcem postępu. Dlatego jednym z haseł futuryzmu była likwidacja bibliotek, muzeów. Ulubionym tematem było miasto, jego szybkie życie, zlewające się tłumy ludzi, maszyn. Próbowali nadać malarstwu czwarty wymiar – czas. Starali się pokazać w obrazach położenie obiektu w kilku różnych momentach jednocześnie.
Najważniejsi przedstawiciele: Umberto Boccioni, Giacomo Balla, Carlo Carra, Gino Severini, Filippo Tomasso Marinetti (jeden z twórców i głównych teoretyków futuryzmu, autor „Manifestu futuryzmu” z 1909 r.)
EKSPRESJONIZM – kierunek narodził się w Niemczech, ekspresjoniści czerpali z dorobku Edwarda Muncha, Paula Gauguina i Vincenta van Gogha. Sprzeciwiali się renesansowej perspektywie, ale odwoływali się do późnogotyckich drzeworytów i sztuki polinezyjskiej oraz afrykańskiej. Prace ich miały silnie wpływać na psychikę odbiorcy. Prace ekspresjonistów charakteryzują się kontrastowym zestawieniem kolorów, grubą, wręcz prymitywną kreską, konturem. Forma prac miała być bardzo zwarta, aby wzmocnić przekaz. W czasach III Rzeszy naziści zaliczyli prace ekspresjonistów do sztuki zdegradowanej i zniszczyli kilka tysięcy dzieł (samego Kirchnera – ponad 600 obrazów).
Najważniejsi przedstawiciele: Ernst Ludwig Kirchner, Emil Nolde, Wassily Kandinsky, Franc Marc, Paul Klee, Oskar Kokoschka, Egon Schiele.
Kierunki awangardowe c.d.
DADAIZM – ruch powstał niezależnie w Szwajcarii (Zurych) oraz Stanach Zjednoczonych (Nowy Jork). Głównym hasłem dadaizmu było zerwanie z tradycją, swoboda i dowolności wyboru środków artystycznego wyrazu. Dziełem sztuki mogło stać się wszystko – każdy przedmiot wybrany przez artystę, który tym samym stracił wartość użytkową, ale nie miał także żadnej wartości estetycznej (ready‑made – przedmiot gotowy). Prace dadaistów przypominały rysunki techniczne. Poprzez zmianę statusu przedmiotu od użytkowego do dzieła sztuki, dadaiści chcieli zwrócić uwagę odbiorców na otaczający świat i zmienić status dzieła sztuki jako świątyni. W Europie jednym z impulsów powstania ruchu dadaistów był koszmar wojny. Odrzucali stare mieszczańskie wartości i tradycje, skoro one nie potrafiły uchronić świata od wojen, to należy szukać ratunku w intuicji, irracjonalności, ponieważ rozum zawiódł. Najważniejsi przedstawiciele: Marcel Duchamp, Hans Arp, Max Ernst, Francis Picabia, Kurt Schwitters, Tristian Tzara.
SURREALIZM – powstał w Paryżu wśród kręgu artystów skupionych wokół poety Andre Bretona. Inspiracją dla surrealistów była psychoanaliza Freuda, spirytualizm i marksizm. Chcieli stworzyć sztukę wywodząca się z podświadomości, autentyczną i automatyczną, do której dostęp blokuje rozum. Inspiracją były także sny. Malowali je m.in. Dali i Ernst. Co ważne surrealiści dbali o szczegóły i pomimo tematów ich dzieła były bardzo realistyczne. Najważniejsi przedstawiciele: Salvador Dali, Max Ernst, Rene Magritte, Giorgio de Chirico, Joan Miro.
KONSTRUKTYWIZM – kierunek w sztuce abstrakcyjnej, który powstał w 1913 r. w Rosji, na bazie kubizmu i futuryzmu. Nazwa wzięła się od konstruowania dzieła. Konstruktywiści posługiwali się prostymi figurami geometrycznymi: koło, kwadrat, trójkąt. Dzieło miało oddziaływać na widza przez napięcia wynikające z relacji między tymi elementami. Istotą dzieła nie były więc same elementy, ale właśnie relacje między nimi. Sztuka konstruktywistyczna miała oddawać postęp techniczny, zrywać z indywidualizmem i improwizacją. Jednym z postulatów było używanie nowych materiałów i form, które mogłyby zostać wykorzystane w przemyśle i architekturze.
Najważniejsi przedstawiciele: Kazimierz Malewicz, Władimir Tatlin, Aleksander Rodczenko.
SUPREMATYZM – jeden z nurtów konstruktywistycznych stworzony przez Kazimierza Malewicza. W pracach Malewicza zostały zlikwidowane wszelakie elementy, które odwzorowują naturę. Ekspresja miała zostać osiągnięta przez najprostsze formy geometryczne. Używał czystych barw. Suprematyzm oczekiwał od widza budowania własnej wizji. Pierwszym obrazem suprematycznym jest „Czarny kwadrat na białym tle” z 1915 r., a ostatnim „Biały kwadrat na białym tle” z 1918 r.
NEOPLASTYCYZM – nierozerwalnie jest związany z twórczością Pieta Mondriana. W jego pracach zostały całkowicie wyrugowane odniesienia do rzeczywistości (podobnie jak w konstruktywizmie). Obraz jest zapełniony przez poziomie i pionowe linie, krzyżujące się pod kątem prostym, które są wypełnione trzema podstawowymi kolorami: czerwonym, żółtym i niebieskim oraz dwoma niekolorami: białym i czarnym. W Holandii w latach 1919‑1933 działała grupa De Stijl, która realizowała cele Pieta Corneliusa Mondriana i Theo van Doesburga.
Najważniejsi przedstawiciele: Piet Mondrian, Theo van Doesburg.
Główne nurty malarstwa współczesnego cz. 1
Malarstwa po II wojnie światowej nie da się zakwalifikować do jednego kierunku.
Główne nurty malarstwa współczesnego (wybór):
SPACJALIZM – kierunek narodził się we Włoszech zaraz po II wojnie światowej i trwał niedługo, jednak wywarł znaczny wpływ na inne trendy artystyczne. Twórcą spacjalizmu był Lucio Fontana. Głównym dążeniem było przełamanie dwuwymiarowości dzieła, czyli poprzez stosowanie np. asamblażu lub nacinania, artyści chcieli nadać obrazom trzeci wymiar. Fontana zasłynął m.in. nacinaniem niepomalowanego płótna, przez które można zaglądać do innego świata.
Przedstawiciele: Lucio Fontana, Roberto Crippa.
EKSPRESJONIZM ABSTRAKCYJNY – uznawany za pierwszy typowo amerykański trend w malarstwie, który miał znaczenie światowe. Powstał w latach 40. XX w. w Nowym Jorku, który stał się nową stolicą światowej sztuki. Silny wpływ na rozwój ekspresjonizmu abstrakcyjnego miał surrealizmsurrealizm i jego metoda automatyzmu. Tworzenie powinno odbywać się spontanicznie, poza kontrolą rozumu. Głównym celem było ukazanie uniwersalnych emocji. Artyści czerpali z psychologii Carla Gustawa Junga, który twierdził, że wszędzie można zaleźć archetypiczne symbole wytwarzane przez emocje i zachowania.
W ekspresjonizmie abstrakcyjnym możemy wyróżnić dwa nurty:
I. Action Painting – głównym przedstawicielem jest Jackson Pollock i jego all over paintings. Artysta rozrzucał farbę na rozłożone płótna. Pomimo pewnej przypadkowości koncepcja obrazu była przemyślana. W obrazach Pollocka nie ma punktu centralnego, każdy element płótna jest jednakowo ważny. Aby zobaczyć na czym polegała praca Pollocka obejrzyj film pokazujący artystę przy pracy.
II. Color field painting – czyli malarstwo barwnego pola, jedna z odmian malarstwa abstrakcyjnego, polegająca na pokrywaniu obrazu dużymi jednokolorowymi plamami. Głównym przedstawicielem jest Mark Rothko, który zapełniał płótna kolorami o płynnych granicach. Obrazy Rothki dają poczucie obcowania z kolorem, wymuszają na widzu kontemplację.
Inni przedstawiciele: Clyfford Still, Barnett Newman.
Główne nurty malarstwa współczesnego cz. 2
INFORMEL – termin odnosi się do malarstwa europejskiego lat 50. XX, które rozwijało się równolegle do amerykańskiego ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Artyści europejscy podobnie jak amerykańscy poszukiwali niczym nieograniczonego aktu twórczego, poprzez malowanie palm i linii.
Najważniejszy przedstawiciel: Wols (Alfred Otto Wolfgang Schulze), uważany za jednego z najbardziej fascynujących artystów XX w.
TASZYZM – bliski informelowi i ekspresjonizmowi abstrakcyjnemu. Przedstawiciel: Hans Hartung
Pojęcia taszyzm i informel często są uważane ze synonimy. Obydwa kierunki chcą wyrażać uczucia, emocje poprzez nieograniczone posługiwanie się plamą, liną.
NEODADAIZM – ruch w latach 1950‑1960 istniejący w Stanach Zjednoczonych, nawiązujący w swojej twórczości do dadaistów francuskich z początku XX w. Tworzyli obrazy abstrakcyjne z elementów przedmiotów codziennego użytku, ale także powstały prace wykonane tradycyjnymi technikami malarskimi, przedstawiające symbole amerykańskie.
Najważniejsi przedstawiciele: Robert Rauschenberg, Jasper Johns.
POP‑ART – kierunek w sztuce, który swoje początki ma w latach 50. XX w. w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Artyści podnieśli do rangi sztuki rzeczy codziennego użytku i środki masowego przekazu: komiksy, gazety, reklamę, etykiety, butelki, puszki oraz banalne wydarzenia i gwiazdy kultury masowej. W Wielkiej Brytanii pop‑art zaczął tracić na atrakcyjności pod koniec lat 50. XX w.
Najważniejsi przedstawiciele brytyjskiego pop‑artu: Richard Hamilton i Eduardo Paolozzi.
W Stanach Zjednoczonych pop‑art był bardzo popularny w latach 60. XX w. Najważniejszymi przedstawicielami byli: Roy Lichtenstein, który tworzył wielkoformatowe obrazy inspirowane komiksem;
Andy Warhol – autor zwielokrotnionych wizerunków puszek zupy Campbells, puszek coca‑coli, Marylin Monroe, Elvisa Presleya, Elizabeth Taylor, wykonanych metodą sitodruku.
Główne nurty malarstwa współczesnego cz. 3
MINIMALIZM – tendencja w sztuce lat 60. XX w. Szczególnie uwidoczniła się w rzeźbie. W malarstwie minimalizm nawiązywał do architektury i przemysłu. Sztuka minimalistyczna przeciwstawiała się ekspresji malarskiej, ograniczała przesłanie dzieła sztuki i środki wyrazu: kolorystkę, symbolikę i perspektywę. Pokazywała relacje obiekt – przestrzeń.
Najważniejszym przedstawicielem był Frank Stella, którego Black Paintings stał się swego rodzaju manifestem minimalistów (czarne płótna podzielone białymi, cienkimi liniami).
NOWA FIGURACJA – inaczej ekspresyjny figuratywizm istnieje od 1965 r. Głównym tematem prac był człowiek ze swoimi przeżyciami. Twórcy stosowali symbolikę, deformację. Wprowadzali lęk, strach, pesymizm. Rozkwit nowej figuracji wiąże się z osobą Francisa Bacona i jego bardzo specyficznym stylem. Bacon w swojej twórczości podejmował i parafrazował tematy biblijne (np. Ukrzyżowanie), szukał inspiracji w sztuce i malarstwie wielkich mistrzów: np. Velázqueza, Rembrandta, Grünewalda, van Gogha, w fotografii (Muybridge) i literaturze. Przedstawiał postacie, okaleczone zdeformowane, umieszczone w pustych pomieszczeniach z nierealistyczną perspektywą.
Inni przedstawiciele: Jean Dubuffet, Rufino Tamayo, Antonio Saura, Zygmunt Czyż (Polska).
HIPERREALIZM – inaczej nowy realizm, fotorealizm, nurt w sztuce, narodził się w latach 60. XX w. w Stanach Zjednoczonych jako odpowiedź na ekspresjonizm abstrakcyjny i być może na minimal art. Wielkie tryumfy malarze hiperrealistyczni święcili na wystawie DocumentaDocumenta 5 w 1972 r. organizowanej w Kassel. Artyści starali się odzwierciedlać na płótnach rzeczywistość w jak najdrobniejszych szczegółach. Podstawą do tworzenia obrazu jest fotografia, którą przenosiło się na płótno ze wszystkimi szczegółami. Prace są pozbawione indywidualnego wpływu malarza, wymagają precyzji i bardzo dużej sprawności technicznej.
Najważniejsi przedstawiciele: Richard Estes, Claudio Bravo, Chuck Close, Audrey Flack, Denis Peterson, Ewa Kuryluk
Główne nurty malarstwa współczesnego cz. 4
NEOEKSPRESJONIZM – nawiązywał do ekspresjonistów niemieckich, największy tryumfu trend ten święcił w latach 80. XX w. Podobnie jak prekursorzy, malarstwo to ma wyrażać uczucia, emocje i niczym nieograniczoną ekspresję malarską. Neoekspresjonizm był odpowiedzią na kierunki, które eliminowały środki wyrazu: miminal art, konceptualizm, abstrakcję geometryczną. Twórcy neoekspresjonistyczni zyskali przydomek Nowych dzikich.
Najważniejsi przedstawiciele: Georg Baselitz, Sandro Chia, Christopher Le Brun, Anselm Kiefer, Julian Schnabel.
TRANSAWANGARDA – termin oznacza „przekroczyć awangardę” lub „poza awangardą”. Kierunek w sztuce, który powstał w latach 80. XX w. Artyści transawangardowi odrzucali główne założenie awangardy: oryginalność, nakaz wolności, autentyczność. Artyści zaczęli powracać do figuratywności, ludyczności, narracyjności, subiektywności, warsztatowej sprawności, czerpania inspiracji ze sztuki przedawangardowej. Artyści transawangardowi łączyli z tradycyjnymi technikami malarskimi i rzeźbiarskimi obiekty trójwymiarowe. Jednym z celów transawangardy było ukazanie wielowątkowości kultury.
Najważniejsi przedstawiciele: Enzo Cucchi, Mimmo Paladino, Sandro Chia, Francesco Clemente, Christopher Le Brun.
STREET ART – termin pojawił się prawdopodobnie po raz pierwszy w 1985 r. Street art, graffiti dopiero w latach 80. XX w. awansowało do sztuki. Street art jest sztuką ulicy, pojawia się i integruje w przestrzeń miejską. Wielki wpływ na zaczęcie postrzegania sztuki ulicy jako sztukę miał Jean‑Michael Basquiat. Artysta w swoich pracach łączył elementy sztuki afrykańskiej, komiks oraz graffiti.
Do utrwalenia się street artu jako sztuki przyczynił się Keith Haring, który chciał znieść granicę: sztuka wysoka – sztuka niska. Prace jego autorstwa przedstawiają uproszczone postacie: „ludzików”.
W czasach obecnych największą sławą wśród artystów ulicznych jest Banksy – brytyjski artysta, który do tej pory pozostaje anonimowy. W swoich pracach łączy graffiti z szablonami. Podejmuje tematy zarówno humorystyczne, ale jest także wnikliwym obserwatorem problemów współczesnego świata.
Inni przedstawiciele: Crash (John Matos), John Fekner, Lady Pink (Sandra Fabara), Miss Van.
Polscy malarze współcześni: Andrzej Wróblewski, Jerzy Nowosielski, Roman Opałka, Wilhelm Sasnal 1
1. Andrzej Wróblewski Andrzej Wróblewski urodził się 15 czerwca 1927 r. w Wilnie, zmarł w Tatrach 23 marca 1957 r. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie. Pierwsze prace, geometryczne abstrakcje, wystawił w 1946 r. Na pod koniec lat 40. XX wieku, powstała słynna seria Rozstrzelań. Obrazy z tej serii były protestem przeciwko wojnie i zostały namalowane brutalnymi środkami malarskimi. Postacie na obrazach są zdeformowane. Malarz operował płaską, syntetyczną plamą intensywnego koloru pełniącego funkcję metaforyczną. Obrazy z serii Rozstrzelanie są utrzymane w niebieskiej, wręcz trupiej tonacji.
2. Andrzej Wróblewski Potem malarz zwrócił się ku socrealizmowi. W połowie lat 50. XX wieku powrócił do stylu i języka obrazów sprzed 1950 r., który okazał się idealny do przekazania trudów codziennego życia. Wtedy powstała słynna seria Ukrzesłowień. Innym bardzo znanym obrazem jest praca Kolejka trwa, na którym przedstawił całą beznadziejność i trudy ówczesnego życia. Z twarzy bohaterów nie można wyczytać nic oprócz apatii, zmęczenia. Andrzej Wróblewski, „Kolejka trwa”, 1956, cyfrowe.mnw.art.pl, domena publiczna
3. Jerzy Nowosielski urodził się 7 stycznia 1923 r. w Krakowie, zmarł 21 lutego 2011 r. także w Krakowie. Był malarzem, rysownikiem, scenografem, filozofem i teologiem prawosławnym. Należy do jednych z najwybitniejszych polskich twórców XX w. Był asystentem Tadeusza Kantora. Reprezentował Polskę na Biennale w Wenecji. Od 1976 r. pracował na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Używał oszczędnej gamy kolorów i czystych braw, kontury określały kształt każdego elementu. Kompozycja nawiązuje do malarstwa bizantyjskiego i staroruskiej ikony. Postacie ludzkie i pejzaż u Nowosielskiego są bardzo syntetyczne. Na jego sztukę mocno wpływała duchowość. Jerzy Nowosielski, „Stacja kolejki wąskotorowej w górach”, 1964, ocdn.eu, CC BY 3.0
4. Bardzo ważną częścią twórczości Nowosielskiego były postacie kobiet. Namalowane milczące, w dziwnych pozach w nieokreślonej przestrzeni, niekiedy związane sznurami. Nowosielski sakralizował kobiecość. Innym bardzo ważnym nurtem jego twórczości były ikony, które miały przede wszystkim funkcje sakralne. Kanon ikony modyfikował wedle siebie. Nowosielski był także twórcą monumentalnym. Ma w swoim dorobku wielkie realizacje, m.in. w kościołach w obrządku zarówno wschodnim, jak i zachodnim. Jerzy Nowosielski, „Akt w ciemni”, 1971, cyfrowe.mnw.art.pl, domena publiczna
5. Roman Opałka urodził się 27 sierpnia 1931 r. w Abbeville-Saint-Lucien, zmarł 6 sierpnia 2011 r. w Rzymie. Od 1977 r. aż do śmierci mieszkał we Francji. Był malarzem i grafikiem. Tworzył w nurcie konceptualizmu. Jest znany przede wszystkim z tak zwanego cyklu Obrazy Liczone „OPALKA 1965 /1 – ∞”. Początkowo zapisywał cyfry na czarnym tle, potem na szarym, a od 1972 r. każdy obraz ma jaśniejsze tło. Jednocześnie wymawiał i nagrywał każdą liczbę oraz dodawał aktualne zdjęcie swojej twarzy. Całość była współczesnym przesłaniem o przemijaniu. Artysta chciał dojść w swoich obrazach do siedmiu siódemek. Niestety nie udało mu się to. Opałka był najdroższym żyjącym polskim artystą. W 2010 r. za jego trzy prace zapłacono 713 250 funtów. Roman Opałka z cyklu „OPALKA 1965/1-∞, detal 1-35327”, zasoby.msl.org.pl, CC BY 3.0
6. Wilhelm Sasnal urodził się 29 grudnia 1972 r. w Tarnowie. Jest malarzem, twórcą komiksów, rysownikiem i filmowcem. W latach 1992-1994 studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej, następnie w latach 1994-1999 malarstwo na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Był współzałożycielem grupy Ładnie. Otrzymał wiele wyróżnień i nagród, m.in. w 2003 r. nagrodę Pegaz w dziedzinie sztuki, w 2006 r. – prestiżową Nagrodę Vincenta van Gogha. Jego prace znajdują się w wielu kolekcjach w kraju i za granicą, m.in. w Centrum Pompidou w Paryżu i Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Wilhelm Sasnala, „Portret Erykah Badu”, 2004, zacheta.art.pl, CC BY 3.0
7. W pracach Sasnala odnajdujemy inspiracje życiem codziennym, rodziną (m.in. komiks „Życie codzienne w Polsce” wydany w 2001 r., w którym pokazał 2 lata życia swojej rodziny), ale także ważnymi wydarzeniami historycznymi (np. Holocaustem), tożsamością narodową (np. portret Narutowicza). Jest cenionym portrecistą, pejzażystą (widoki z trasy Kraków – Warszawa). Sasnal stosuje oszczędną i syntetyczną formę malarską. W jego twórczości są widoczne nurty pop art, surrealizmu, minimalizmu, abstrakcji, fotorealizmu. Jest uważany za jednego z najważniejszych polskich malarzy młodego pokolenia. Wilhelm Sasnal, „Kraków – Warszawa”, 2006, zacheta.art.pl, CC BY 3.0
Jaki kierunek prezentuje cyklu malarski Franka Stelli pt. „Black Paintings”?
- Konstruktywizm
- Color field painting
- Minimalizm
Którego polskiego malarza twórczość nawiązuje do malarstwa bizantyńskiego i staroruskiej ikony?
- Andrzej Wróblewski
- Jerzy Nowosielski
- Kazimierz Mikulski
Który polski malarz zasłynął tzw. „Obrazami liczonymi”?
- Roman Opałka
- Alfred Lenica
- Jan Szancenbach
Który artysta tworzył w ekspresjonizmie abstrakcyjnym?
- Jackson Pollock
- Francis Bacon
- Richard Estes
Który polski malarz jest autorem cyklu „Rozstrzelanie"?
- Tadeusz Brzozowski
- Andrzej Wróblewski
- Jerzy Tchórzewski
W jakim kraju powstała transawangarda?
- Stany Zjednoczone
- Hiszpania
- Włochy
Zaznacz zdania prawdziwe nt. neodadaizmu?
- Tworzyli obrazy abstrakcyjne z elementów przedmiotów codziennego użytku, ale także powstały prace wykonanymi tradycyjnymi technikami malarskimi, przedstawiające symbole amerykańskie.
- Artyści podnieśli do rangi sztuki rzeczy codziennego użytku i środki masowego przekazu: komiksy, gazety, reklamę, etykiety, butelki, puszki oraz banalne wydarzenia i gwiazdy kultury masowej.
- Kierunek przeciwstawiał się ekspresji malarskiej, ograniczała przesłanie dzieła sztuki i środki wyrazu: kolorystkę, symbolikę i perspektywę. Pokazywała relacje obiekt – przestrzeń.
Który artysta zasłynął nacinaniem płótna?
- Roberto Crippa
- Lucio Fontana
- Sandro Chia
Przedstawicieli jakiego ruchu artystycznego nazywano „Nowymi Dzikimi”?
- Street Art
- Neoekspresjonizm
- Nowa Figuracja
Uzupełnij zadanie:
powstaniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, II wojnie światowej, I wojnie światowej
Sztuka współczesna jest określeniem na sztukę powstającą po .................................................................................................. zawiera w sobie wiele różnych kierunków, prądów i manifestacji.
Który z artystów tworzył sitodrukowe serie zwielokrotnionych portretów np. Marilyn Monroe?
- Roy Lichtenstein
- Andy Warhol
- Richard Hamilton
Która z polskich malarek tworzyła w nurcie hiperrealizmu?
- Ewa Kuryluk
- Maria Jarema
- Teresa Pągowska
Przeciągając podane elementy przyporządkuj artystę do kierunku:
Lucio Fontana, Georg Baselitz, Banksy, Andy Warhol, Mark Rothko
| Color Field Painting | |
| Neoekspresjonizm | |
| Pop Art | |
| Street Art | |
| Spacjalizm |
Poszukaj w Internecie i zapoznaj się z filmem ukazującym Jacksona Pollocka przy pracy. Następnie inspirując się filmem i obrazami artysty spróbuj samemu/samej namalować obraz w metodą action paiting. Po wykonaniu zadania zrób zdjęcie obrazowi.
Słownik pojęć
słowo awangarda pochodzi z języka francuskiego od avant garde i oznacza straż przednią. Jest to nowoczesna, eksperymentująca sztuka, która wyprzedza swój czas. Twórcy awangardowi poszukiwali swojego własnego stylu. Awangarda jest sztuką nienaśladującą i potrzebującą innego języka wyrazu. Koncepcje awangardowe pojawiły się ok. 1910 r. Do kierunków awangardowych zaliczamy m.in. fowizm, konstruktywizm, surrealizm, dadaizm, ekspresjonizm, futuryzm.
ruch w sztuce, który powstał niezależnie w Szwajcarii (Zurych) oraz Stanach Zjednoczonych (Nowy Jork). Głównym hasłem dadaizmu było zerwanie z tradycją, swoboda i dowolności wyboru środków artystycznego wyrazu. Dziełem sztuki mogło stać się wszystko – każdy przedmiot wybrany przez artystę, który stracił tym samym wartość użytkową, ale nie miał także żadnej wartości estetycznej (ready‑made – przedmiot gotowy). Prace dadaistów przypominały rysunki techniczne. Poprzez zmianę statusu przedmiotu od użytkowego do dzieła sztuki dadaiści chcieli zwrócić uwagę odbiorców na otaczający świat i zmienić status dzieła sztuki jako świątyni. W Europie jednym z impulsów postania ruchu dadaistów był koszmar wojny. Odrzucali stare mieszczańskie wartości i tradycje, skoro one nie potrafiły uchronić świata od wojen, to należy szukać ratunku w intuicji, irracjonalności, ponieważ rozum zawiódł. Najważniejsi przedstawiciele: Marcel Duchamp, Hans Arp, Max Ernst, Francis Picabia, Kurt Schwitters, Tristian Tzara.
jedna z najważniejszych wystaw sztuki współczesnej na świecie. Odbywa w Kassel w Niemczech co 5 lat i trwa 100 dni. Pierwsza documenta została zorganizowana w 1955 roku przez profesora malarstwa z Akademii Sztuk Pięknych w Kassel Arnolda Bode'a. W 2017 roku w Kassel (Niemcy) i w Atenach (Grecja) odbyła się 14 wystawa.
kierunek narodził się w Niemczech, ekspresjoniści czerpali z dorobku Edwarda Muncha, Paula Gauguina i Vincenta van Gogha. Sprzeciwiali się renesansowej prespektywie, ale odwoływali się do późnogotyckich drzeworytów i sztuki polinezyjskiej oraz afrykańskiej. Prace ich miały silnie wpływać na psychikę odbiorcy. Prace ekspresjonistów charakteryzują się kontrastowym zestawieniem kolorów, grubą, wręcz prymitywną kreską, konturem. Forma prac miała być bardzo zwarta, aby wzmocnić przekaz. W czasach III Rzeszy naziści zaliczyli prace ekspresjonistów do sztuki zdegradowanej i zniszczyli kilka tysięcy dzieł (samego Kirchnera – ponad 600 obrazów). Najważniejsi przedstawiciele: Ernst Ludwig Kirchner, Emil Nolde, Wassily Kandinsky, Franc Marc, Paul Klee, Oskar Kokoschka, Egon Schiele.
kierunek w sztuce, który powstał w Paryżu wśród kręgu artystów skupionych wokół poety Andre Bretona. Inspiracją dla surrealistów była psychoanaliza Freuda, spirytualizm i marksizm. Chcieli stworzyć sztukę wywodząca się z podświadomości, autentyczną i automatyczną, do której dostęp blokuje rozum. Inspiracją były także sny. Malowali je m.in. Dali i Ernst. Co ważne surrealiści dbali o szczegóły i pomimo tematów ich dzieła były bardzo realistyczne. Najważniejsi przedstawiciele: Salvador Dali, Max Ernst, Rene Magritte, Giorgio de Chirico, Joan Miro.
sztuka powstającą po II wojnie światowej. Zawiera w sobie wiele różnych kierunków, prądów i manifestacji. Artysta przestał dekorować świat, tylko zaczął go opisywać i analizować. Po II wojnie światowej zmienił się model myślenia o sztuce. Sztuka nie jest analogią absolutu, tylko jest wyrazem ekspresji artysty. Dzieło sztuki ma jawić się jako katharsis (oczyszczenie). Początki zmian w myśleniu o sztuce pojawiły się na początku XX w., a nasiliły w latach 30. XX w. wraz z rozwojem awangardy. Artyści zaczęli sięgać do pierwotnych instynktów szykując wspólnoty dla ludzkości. Ważna jest uniwersalność, a nie historyczność. Jednocześnie znikają zasady porządkujące dyskurs artystyczny, co powoduje unieważnienie kanonu. Sztuką jest każda celowa aktywność artystyczna. W tym znaczeniu wybitny amerykański filozof i krytyk sztuki ogłosił kres „historii sztuki”. W XX i XXI w. można opisywać pojedyncze nurty artystyczne, ale metodologicznie niemożliwe staje się ułożenie ich historii
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
Art now. Sztuka przełomu tysiąclecia, red. B. Reimschneider, U. Grosenick, Kolonia 2001
E. Bernard, Sztuka nowoczesna, Warszawa 2007
Encyklopedia PWN w trzech tomach, Warszawa 1999
J. Chrzanowska‑Pieńkos, A. Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Poznań 1996
P. Gössel , G. Leuthouser, S. Little, Sztuka. Kierunki – mistrzowie – arcydzieła, Warszawa 2005
A. Mason, Historia sztuki zachodniej. Od czasów prehistorycznych do XXI wieku, Warszawa 2009
B. Osińska, Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesności, Warszawa 2005
J. Thompson, Jak czytać malarstwo współczesne. Od Courbeta do Warhola, Kraków 2006
Uniwersalny leksykon sztuki, Warszawa 2002
A. Włodarczyk‑Kulak, M. Kulak, O sztuce nowej i najnowszej. Główne kierunki artystyczne w sztuce XX i XXI wieku, Warszawa – Bielsko‑Biała 2010
Strony internetowe:
www.banksy.co.uk
www.culture.pl
www.encyklopedia.pwn.pl
www.sjp.pwn.pl
www.documenta.de
www.magazynsztuki.pl
www.saatchigallery.com
www.metmuseum.org
www.moma.org