Wspólna pieśń
zadanie interaktywne
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19nV5P17
Gdyby szukać łączących wszystkich Polaków elementów kultury, jako jeden z ważniejszych moglibyśmy wskazać polski hymn narodowy. Śpiewamy go nie tylko w podniosłych i poważnych momentach, ale i w chwilach wielkiej radości, np. sportowych sukcesów Polaków.
Obejrzyj zdjęcia i odpowiedz na pytania:
Co przedstawiają te fotografie?
Jakie uczucia można zauważyć u ludzi uczestniczących w prezentowanych wydarzeniach?
Czy zdarzyło ci się brać udział w podobnych imprezach? Jeśli tak, opowiedz o swoich wrażeniach i odczuciach.
Jak zachowujesz się podczas słuchania lub śpiewania hymnu? Dlaczego?
Wysłuchaj nagrania hymnu, a następnie przeczytaj tekst pieśni. Opowiedz jej treść tak, jak ją rozumiesz. Pomogą ci w tym objaśnienia trudnych słów.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Mazurek Dąbrowskiego, nasz hymn narodowy Mazurek Dąbrowskiego, nasz hymn narodowy Źródło: domena publiczna.
Mazurek DąbrowskiegoJeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła,
Szablą odbierzemy.Ref. Marsz, marsz, DąbrowskiDąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski.
Za twoim przewodemprzewodem
Złączym sięZłączym się z narodem.PrzejdziemPrzejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
BędziemBędziem Polakami.
Dał nam przykład BonaparteBonaparte,
Jak zwyciężać mamy.Ref. Marsz, marsz, Dąbrowski…
Jak CzarnieckiCzarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze,
Dla ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze.Ref. Marsz, marsz, Dąbrowski…
Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany –
Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabanytarabany.Ref. Marsz, marsz, Dąbrowski…
Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego.
Czy wiesz, w jakich okolicznościach powstał nasz hymn? Przeczytaj tekst o „Mazurku Dąbrowskiego”.
Dzieje naszego hymnu
Jak to często z pieśniami bywa, powstają w trudnych czasach: wtedy, gdy ich autorom jest źle, gdy cierpią i tęsknią. Powstają ku pokrzepieniu serc, po to, by podnieść słuchaczy (i samego autora) na duchu, tchnąć w nich nadzieję i wiarę w lepsze jutro. Nie inaczej było z „Mazurkiem Dąbrowskiego”. Ale po kolei.
Jak dowiecie się z lekcji historii, losy naszego kraju toczyły się różnie. Był okres świetności, ale też i taki, gdy Polska przestała istnieć na mapie Europy. Stało się to w XVIII wieku, kiedy nasi dawni sąsiedzi, Rosja, Prusy i Austria, postanowili zagarnąć polskie ziemie i podzielić je między siebie. Dokonali tego w trzech rozbiorach. Po ostatnim, w 1795 roku, do Polski nie należała już ani jedna najmniejsza wieś.
Polacy nie pogodzili się jednak z utratą państwa. Ich serca nigdy nie przestały być polskie: waleczne i pełne oddania utraconej ojczyźnie. Wielu Polaków wyjechało wtedy do Francji, Włoch i innych krajów Europy. Tam zaczęli organizować własną armię. Jej główny obóz powstał we Włoszech, w Reggio nell’Emilia [czyt. redżdżio nel emilia], a na jej czele stanął generał Jan Henryk Dąbrowski.
Pewnego dnia polski obóz w Reggio nell’Emilia odwiedził Józef Wybicki, polityk i współpracownik generała Dąbrowskiego, wielbiciel muzyki. Wzruszony niezłomną wiarą żołnierzy w odzyskanie kraju, stworzył dla nich pieśń. Rytmiczną i prostą, idealną do marszu. Melodię wypełniały słowa otuchy, że oto jeszcze Polska nie zginęła, choć zniknęła z mapy. I że wszystko jest możliwe, bo nadzieja umiera ostatnia. Po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość w 1918 roku.
Sprawdźcie, co już wiecie o polskim hymnie. Odpowiedzcie na pytania. Pomoże wam w tym oś czasu.
Ile lat nie było Polski na mapie Europy?
W którym roku powstał „Mazurek Dąbrowskiego”?
Jak myślisz, jaki to był czas dla Polaków?
Dlaczego w pieśni autor przywołuje nazwisko Dąbrowskiego?
W jakim kraju gen. Jan Henryk Dąbrowski organizował wojsko polskie?
Po ilu latach od powstania pieśni nadano jej miano hymnu narodowego?
Przypomnij sobie, w jakich sytuacjach współcześnie śpiewany jest „Mazurek Dąbrowskiego”.
- na tajnych spotkaniach
- przy każdej możliwej okazji
- na imieninach
- na ceremoniach dekoracji sportowców złotymi medalami
- przed meczami reprezentacji Polski
- na akademiach szkolnych
- podczas obchodów świąt narodowych i ważnych
- w czasie uroczystości państwowych
Zaznacz w wierszu te fragmenty, które – twoim zdaniem – wyrażają nadzieję Polaków, że ich ojczyzna będzie wolna. Uzasadnij swój wybór.
Jakie cechy narodowe Polaków odnajdujesz w hymnie?
- odwaga
- waleczność
- patriotyzm
- tchórzostwo
- pracowitość
- lenistwo
- poczucie humoru
Zastanów się nad znaczeniami słów „ojczyzna” i „obczyzna”. Jak je rozumiesz? Napisz o tym tutaj lub w zeszycie.
Porównaj swoje notatki z innymi uczniami. Czy wasze opinie są podobne, a może się różnią? Porozmawiaj o tym w klasie.
Zbadajcie nasz hymn narodowy pod kątem literackim. Odpowiedzcie na pytania.
Kim jest osoba mówiąca w utworze?
Jakie emocje przekazuje? Opiszcie je.
Czy ten tekst jest smutny, czy pełen energii, radosny? Uzasadnijcie swoje zdanie.
Jak myślicie, dlaczego w tytule jest nazwisko Dąbrowskiego, a nie autora tekstu Józefa Wybickiego?
Wskażcie w tekście hymnu zdania rozkazujące. Jakie znaczenie może mieć użycie takiego trybu?
Zwróćcie uwagę na budowę pieśni i przeczytajcie tę część, która powtarza się po każdej zwrotce. Jak nazywamy taką część tekstu? Zapiszcie tutaj lub w zeszycie swoją propozycję definicji tego elementu utworu.
Obejrzyjcie rysunki malarza Juliusza Kossaka do tekstu „Mazurka Dąbrowskiego”. Powstały one pod koniec XIX wieku.
Czy waszym zdaniem artysta dobrze oddał nastrój tej pieśni?
Czy ilustracje pokrywają się z waszymi wyobrażeniami?
Czy tekst pod ilustracjami odpowiada współczesnej wersji hymnu? Jakie zauważacie różnice?
Porozmawiajcie o tym.
Włączcie muzykę i zaśpiewajcie razem hymn. Wykonajcie go na stojąco przez szacunek do samych siebie, przecież to nasza wspólna pieśń.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Mazurek Dąbrowskiego – linia melodyczna Mazurek Dąbrowskiego – linia melodyczna Źródło: domena publiczna.
Jakie uczucia towarzyszyły ci w czasie śpiewania „Mazurka Dąbrowskiego”? Opisz je tutaj lub w zeszycie. Podziel się swoimi odczuciami z innymi.
Naucz się słów „Mazurka Dąbrowskiego” na pamięć.