Współrzędne geograficzne – ćwiczenia
Dzisiejszy świat jest pełen technicznych rozwiązań, które ułatwiają życie i wyręczają człowieka w wielu czynnościach. Przekonaj się, że umiejętność samodzielnego obliczania, w jakim miejscu na kuli ziemskiej znajduje się dowolny obiekt, daje dużo radości i satysfakcji. Poza tym wcale nie jest to trudne. Umiejętność ta była kiedyś niezbędna żeglarzom i podróżnikom. Dołącz do nich.
co to jest biegun, południk, równik, równoleżnik, zwrotnik i koło podbiegunowe;
jakie są definicje długości geograficznej i szerokości geograficznej;
jak obliczyć rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową.
precyzyjnie określać współrzędne geograficzne;
dokładnie obliczać rozciągłość południkową i równoleżnikową.
1. Określanie długości i szerokości geograficznej – ćwiczenia doskonalące
Układ południków i równoleżników (w tym także bieguny i równik) przedstawiony na modelu Ziemi, czyli globusie, nazywany jest siatką geograficznąsiatką geograficzną. Jeżeli zastosujemy specjalne metody matematyczne, to siatkę tę uda się przedstawić na płaszczyźnie. Wtedy będziemy ją nazywać siatką kartograficznąsiatką kartograficzną i może się ona stać podstawą do wykreślania map.
Jest wiele metod ułatwiających zapamiętanie, która ze współrzędnych jest szerokością, a która długością geograficzną. Jeżeli po poprzedniej lekcji nadal masz z tym kłopoty, podpowiemy ci, jak zapamiętać, co jest czym.
Pierwszym ze sposobów jest skojarzenie długości i szerokości geograficznej z długością i szerokością paska od spodni. Spójrz na rysunek. Pomiar długości i szerokości paska odpowiada długości i szerokości geograficznej.
Kolejnym sposobem na rozróżnienie długości od szerokości geograficznej jest obserwacja konturu Morza Śródziemnego, nad którym powstawały zręby myśli geograficznej Europejczyków i Arabów. Zwróć uwagę, który kierunek można by uznać za długość, a który za szerokość tego morza. W analogicznych kierunkach dokonujemy pomiaru długości i szerokości geograficznej.
Jest także sposób fonetyczny na zapamiętanie różnicy między długością a szerokością geograficzną. Litera oraz głoska „ł” występuje zarówno w słowie „długość”, jak i w słowie „południk”. Nie ma w nich natomiast litery oraz głoski „r”, która występuje zarówno w słowach „szerokość”, „równoleżnik”, jak i „równik”.
Zanim przystąpisz do ćwiczeń, przyjrzyj się poniższym rysunkom i przypomnij sobie, jak brzmią definicje długości i szerokości geograficznej.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEoZaR7W3
Za pomocą współrzędnych geograficznych możemy bezbłędnie określić położenie wybranego punktu na kuli ziemskiej. Skorzystaj z map kontynentów i z dokładnością do 1° podaj współrzędne geograficzne miast.
Nowy Orlean
Paryż
Auckland
Na podstawie podanych współrzędnych możemy stwierdzić, o jaki punkt powierzchni Ziemi chodzi. Odczytaj nazwy miejscowości lub miejsc, które mają następujące współrzędne geograficzne.
38°S, 145°E
21°N, 106°E
51°N, 0°
0°, 78°W
90°N
Korzystając z zamieszczonej poniżej mapy, odczytaj długość i szerokość geograficzną hiszpańskiego miasta Malaga z dokładnością do 1'. Dla ułatwienia na mapie zostały dodane oznaczenia dziesiątek minut.
Odszukaj na mapie Australii Przylądek Jork i odczytaj jego szerokość geograficzną z dokładnością do 1°.
Odszukaj na mapie Australii Przylądek Południowo‑Wschodni i odczytaj jego szerokość geograficzną z dokładnością do 1°.
Odszukaj na mapie Australii Przylądek Byrona i odczytaj jego długość geograficzną z dokładnością do 1°.
Odszukaj na mapie Australii Przylądek Steep Point i odczytaj jego długość geograficzną z dokładnością do 1°.
Współcześnie istniejące elektroniczne narzędzia i cały system z nimi związany umożliwiają bardzo łatwe i precyzyjne określenie współrzędnych geograficznych dowolnego miejsca na Ziemi. Można tego dokonać za pomocą GPSGPS (ang. Global Positioning System).
Grupa przyjaciół spędzała wakacje na Krecie. Przylecieli tam samolotem, a dalej w podróż ruszyli wynajętym jachtem. Kiedy wyruszali z portu, ich odbiornik GPS wskazywał 35°20'N i 25°08'E. W następnym porcie, do którego zawinęli, odczyt GPS wynosił 35°25'N i 24°29'E. Kolejnym portem, w którym się zatrzymali, było miasto o współrzędnych 35°31'N i 24°01'E. Cel ich podróży to niewielkie miasteczko leżące na 35°30'N i 23°38'E. Korzystając z poniższej mapy, wskaż miejscowości, które grupa turystów odwiedziła. W odpowiedzi, jeśli to możliwe, użyj polskich nazw tych miejscowości.
2. Rozciągłość południkowa i równoleżnikowa – ćwiczenia doskonalące
Umiejętność precyzyjnego określania współrzędnych geograficznych pozwala nam także na dokładne wyliczenie rozciągłości południkowej i równoleżnikowej. Obie te umiejętności powinny zostać opanowane na poprzedniej lekcji. Teraz wystarczy je przećwiczyć, udoskonalić i utrwalić.
Odczytaj w przybliżeniu do 1° szerokość geograficzną północnego i południowego krańca podanych poniżej obszarów, po czym oblicz ich rozciągłość południkową liczoną w stopniach i w kilometrach przy założeniu, że 1° szerokości geograficznej to 111 km.
Australia
Grenlandia
Afryka
Odczytaj w przybliżeniu do 1° długość geograficzną zachodniego i wschodniego krańca podanych obszarów, po czym oblicz ich rozciągłość równoleżnikową liczoną w stopniach.
Australia
Grenlandia
Afryka
Wybierz dowolny kraj europejski, dla którego możesz znaleźć wystarczająco dokładną mapę. Odczytaj z dokładnością do 1' długość geograficzną zachodniego i wschodniego krańca jego terytorium i z tą samą dokładnością szerokość geograficzną północnego i południowego krańca. Oblicz z dokładnością do 1' rozciągłość równoleżnikową i południkową terytorium tego państwa.
Podsumowanie
Zarówno na siatce geograficznej, jak i na siatce kartograficznej można odczytać obie współrzędne geograficzne umożliwiające lokalizację każdego punktu na powierzchni Ziemi.
Współrzędne geograficzne można odczytać z mapy lub za pomocą urządzeń GPS.
Zastanów się i odpowiedz:
W jakich okolicznościach przydaje się umiejętność odczytywania współrzędnych geograficznych?
W jaki sposób udało ci się zapamiętać, która ze współrzędnych jest szerokością, a która długością geograficzną?
Zapoznaj się z następującymi hasłami ze słowniczka:
GPSGPS
siatka geograficznasiatka geograficzna
siatka kartograficznasiatka kartograficzna
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Miejsce Ziemi we Wszechświecie. Kształt i wymiary ZiemiMiejsce Ziemi we Wszechświecie. Kształt i wymiary Ziemi
Współrzędne geograficzneWspółrzędne geograficzne
Słowniczek
(ang. Global Positioning System) najczęściej stosowany system nawigacji satelitarnej; został stworzony przez Departament Obrony USA i obejmuje swoim zasięgiem całą Ziemię; kilkadziesiąt specjalnych satelitów umożliwia namierzenie każdego z odbiorników GPS na Ziemi; porównanie i przeliczenie sygnałów z co najmniej czterech satelitów umożliwia bardzo precyzyjne określenie współrzędnych geograficznych odbiornika; najogólniej ujmując, jego działanie jest następujące: użytkownicy muszą zaopatrzyć się w odbiornik GPS (np. urządzenia nawigacji samochodowej), który łączy się podczas podróży z dostępnymi w danej chwili satelitami i ustala swoje położenie; system GPS posiada precyzyjną informację o wzajemnym położeniu wszystkich swoich satelitów; szybkość rozchodzenia się fal radiowych jest znana, w związku z czym, jeżeli użytkownik przemieści się do nowego miejsca, urządzenie połączy się ponownie z systemem satelitarnym i zmierzy opóźnienie czasowe z ogromną dokładnością; w ten sposób kolejne pomiary aktualizują nowe położenie, precyzują kierunek przemieszczania się, podają prędkość przemieszczania i wysokość względem poziomu morza
układ południków i równoleżników na kuli ziemskiej lub na globusie
układ południków i równoleżników na mapie
Zadania
Wybierz z listy współrzędne geograficzne wskazujące dwa południki z półkuli wschodniej.
- 65°40'E
- 195°56'E
- 29°W
- 29°E
Spośród podanych współrzędnych geograficznych wybierz te, które w przybliżeniu określają położenie Londynu.
- 0°, 51°W
- 51°N, 0°
- 0°, 51°N
Oceń, która z przytoczonych poniżej metod umożliwi ci określenie swojej pozycji na kuli ziemskiej.
| Prawda | Fałsz | |
| Siatka kartograficzna na mapie, której użyję podczas podróży, umożliwi mi określenie pozycji na kuli ziemskiej. | □ | □ |
| Przy pomocy kompasu dowiem się, jaka jest moja pozycja na kuli ziemskiej. | □ | □ |
| Odbiornik GPS określi moją pozycję na Ziemi. | □ | □ |
| Za pomocą taśmy mierniczej mogę określić swoją pozycję na Ziemi. | □ | □ |
Najdalej wysunięte przylądki Ameryki Południowej na stałym lądzie to: na północy – Przylądek Gallinas (12°25'N), na południu – Przylądek Froward (55°56'S), na zachodzie – Przylądek Pariñas (81°19'W) i na wschodzie – Przylądek Branco (34°47'W). Oblicz rozciągłość południkową i równoleżnikową tego kontynentu.
- rozciągłość południkowa 68°21'
- rozciągłość równoleżnikowa 68°19'
- rozciągłość południkowa 43°29'
- rozciągłość równoleżnikowa 46°32'
Różnica szerokości geograficznych między najdalej wysuniętymi na północ i południe punktami badanego obszaru to
- rozciągłość równoleżnikowa.
- rozciągłość południkowa.
- rozciągłość szerokości.