Wybitny kompozytor - Fryderyk Chopin
Ważne daty
1795 – III rozbiór Polski dokonany przez Rosję, Austrię i Prusy
1810 – rodzi się Fryderyk Chopin
1807 – powstaje Księstwo Warszawskie
1819 – rodzi się Stanisław Moniuszko
1827 – umiera Ludwig van Beethoven
1830 – wybucha Powstanie Listopadowe
1849 – umiera Fryderyk Chopin
Scenariusz dla nauczyciela
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania
Uczeń:
6) wymienia nazwy epok w dziejach muzyki (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm, muzyka XX w.) oraz potrafi wskazać kompozytorów reprezentatywnych dla nich;
7) porządkuje chronologicznie postacie kompozytorów: Mikołaj Gomółka, Jan Sebastian Bach, Antonio Vivaldi, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven, Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Witold Lutosławski, Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Penderecki.
omawiać biografię Fryderyka Chopina;
wymieniać najważniejsze gatunki, które tworzył;
charakteryzować cechy jego stylu;
przedstawiać jego rolę w kształtowaniu romantyzmu w Polsce;
rozróżniać innych kompozytorów tej epoki;
definiować nowe terminy m.in.: aria, folklor, koncert solowy - wprowadzone na lekcji;
opisywać styl brillant;
rozpoznawać utwory Chopina: Fantazja A‑dur na tematy polskie op. 13, Życzenie, słowa S. Witwicki op. 74 nr 1, Etiuda c‑moll op. 10 nr 12 Rewolucyjna.
Fryderyk Chopin - wprowadzenie
Śladami Fryderyka Chopina

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RX4j5ORLTlKVJ
Film pt: Śladami Chopina. Film rozpoczyna się wykonaniem poloneza „Polonez A-dur op 40 nr 1” Na zdjęciu widzimy park w młodej zieleni, niewielką rzeczkę a nad nią niewielki drewniany mostek. Lektor czyta: Na zachodnim brzegu puszczy kampinoskiej, 55 kilometrów od Warszawy, wśród równin mazowieckich, nad rzeczką Utratą, leży wieś Żelazowa Wola. Na kolejnej ilustracji przedstawieni są rodzice Fryderyka Chopina. Mówi o tym lektor: To tutaj osiadł przybyły z Francji Mikołaj Chopin; tutaj poznał i zakochał się w uroczej Justynie z Krzyżanowskich i z nią się ożenił. Państwo Chopinowie mieli czworo dzieci, trzy córki: Ludwikę, Izabelę i Emilię oraz jednego syna FRYDERYKA CHOPINA. Tu pojawia sie portret młodego kompozytora. Lektor kontynuje: Fryderyk Chopin przyszedł na świat w majątku w Żelazowej Woli 1 marca 1810 roku. Dzieciństwo Fryderyka nie było jednak związane z Żelazową Wolą, ponieważ już jesienią 1810 roku rodzina Chopinów przeniosła się na stałe do Warszawy. Kolejny obrazek to biały dworek porośnięty bluszczem. Lektor czyta: Żelazowa Wola sławna jest dziś na cały świat, licznie odwiedzana przez pianistów i melomanów, znawców muzyki oraz zwykłych turystów – wszystkich, którzy chcą poznać miejsce urodzenia jednego z największych kompozytorów. Pokazany jest też nowoczesny budynek Muzeum w Żelazowej Woli. Lektor wyjaśnia: Obecnie w Żelazowej Woli znajduje się muzeum – Dom Urodzenia Fryderyka Chopina i Park. Od pierwszej niedzieli maja do ostatniej niedzieli września, w Żelazowej Woli trwa sezon koncertów chopinowskich. Przez chwilę słychać tylko Poloneza A-dur. Muzyka zmienia się słyszymy „Walc e-moll op. posth.” a akcja filmu przenosi się do Warszawy. Widzimy obraz XIX wiecznej stolicy, na głównym planie Pałac Saski. Państwo Chopinowie zajęli w stolicy duże mieszkanie w skrzydle Pałacu Saskiego. Pani Justyna z zamiłowaniem grała na fortepianie. U swego syna niezwykle szybko dostrzegła zainteresowanie muzyką. Sześcioletni Frycek zaczął pobierać lekcje gry na fortepianie u Wojciecha Żywnego. Tu przedstawiony jest wizerunek pierwszego nauczyciela Chopina. Lektor kontynuje: W roku 1817 siedmioletni Fryderyk pod okiem nauczyciela skomponował swój pierwszy utwór: Polonez g-moll zwany młodzieńczym. Już jako dziecko Chopin występował publicznie i stał się ulubieńcem warszawskich salonów, pisano o nim w lokalnej prasie. Cudownie utalentowane dziecko znała cała Warszawa. W kolejnej scenie pojawia się wizerunek Józefa Elsnera a lektor czyta: Swoje zdolności muzyczne Chopin rozwijał w Szkole Głównej Muzyki pod kierunkiem Józefa Elsnera. Wtedy powstały jego kolejne kompozycje: Rondo à la krakowiak op. 14, Trio g-moll op. 8, Fantazja na tematy polskie op. 13, Koncert fortepianowy f-moll op. 21 i e-moll op. 11. Na tle rękopisu dzieła Chopina przeczytana jest informacja: Studia ukończył z oceną: szczególna zdolność, geniusz muzyczny. Fryderyk Chopin opuścił Warszawę w przeddzień Powstania Listopadowego. Na kolejnym zdjęciu znajduje się płyta umieszczona w kościele świętego Krzyża w Warszawie. Lektor podaje kolejne informacje: Współczesna Warszawa pamięta o kompozytorze. Spacerując ulicami stolicy, odnajdziemy wiele miejsc, w których 200 lat temu bywał słynny kompozytor. W Kościele Świętego Krzyża można odwiedzić jego serce. W Warszawie znajdują się też: Pomnik Fryderyka Chopina (Łazienki Królewskie), Tu pojawia się zdjęcie pomnika, Muzeum Fryderyka Chopina, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. Tu pokazany jest budynek muzeum - Pałac Ostrogskich. Imieniem kompozytora nazwano między innymi: Uniwersytet Muzyczny (tu widać hol uczelni) oraz Port Lotniczy. W stolicy nie brakuje muzyki Fryderyka Chopina, którą można usłyszeć podczas licznych koncertów. Muzyka zmienia się, słyszymy Mazurka B-dur op. siódme i przenosimy się do Szafarni. Widzimy jasnoszary klasycystyczny budynek w otoczony parkiem. Lektor czyta: Czternastoletni Fryderyk Chopin został zaproszony przez rodziców swojego szkolnego kolegi Dominika Dziewanowskiego, do ich majątku – Szafarni. W Szafarni Chopin zetknął się z polskim folklorem, który miał wpływ na jego kompozycje. Słuchał pieśni ludowych, muzyki wiejskich grajków, zapoznał się z wiejskimi obrzędami. Pod wpływem wszystkich tych doświadczeń młody Chopin zaczął komponować mazurki inspirowane rodzimymi tańcami. Gdy w 1830 roku na zawsze opuścił kraj rodzinny, wywiózł wspomnienia polskiej historii, zabytków, a także folkloru, które w przyszłości stały się źródłem muzycznych arcydzieł. Zdjęcie fortepianu ustawionego w środku parku. Lektor kontynuuje: Dziś w Szafarni działa Ośrodek Chopinowski, który prowadzi przede wszystkim działalność koncertową, a także organizuje Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina dla Dzieci i Młodzieży. Muzyka zmienia się słyszymy Nokturn Es-dur op. 9 nr 2, wyświetlone jest zdjęcie z ostatnich lat życia Chopina a lektor czyta: W roku 1830, w przeddzień Powstania Listopadowego, Chopin wyjechał z Polski, aby dalej kształcić się i nawiązać szersze kontakty artystyczne. Nigdy więcej nie udało mu się wrócić do kraju. Przez resztę życia mieszkał we Francji. Tam poznał wielu kompozytorów, poetów i artystów. Komponował, koncertował i udzielał lekcji gry na fortepianie. Przez całe życie walczył z postępującą chorobą. Na tle zdjęcia Cmentarza Pere Lachaise lektor czyta: Kompozytor zmarł 17 października 1849 roku w Paryżu w wieku 39 lat. Został pochowany na cmentarzu Père Lachaise w Paryżu.Serce Chopina, zgodnie z jego wolą, przywiozła do Warszawy siostra kompozytora, Ludwika. Fryderyk Chopin pozostawił po sobie wiele wspaniałych kompozycji głównie fortepianowych, między innymi: etiudy, nokturny, walce, sonaty, preludia, ballady, scherza, mazurki, polonezy. W swej twórczości często nawiązywał do polskiej muzyki ludowej. Niejednokrotnie w jego utworach pojawiają się rytmy taneczne kujawiaka, oberka, mazura i poloneza.
Dopasuj datę do wydarzenia.
1815, 1810, 1830, 1825, 1889, 1849, 1817
Rok urodzenia Fryderyka Chopina - ............
Pierwsza kompozycja Fryderyk Chopina - ............
Fryderyk Chopin na stałe opuszcza Polskę - ............
Śmierć kompozytora - ............
Uzupełnij notatkę o Fryderyku Chopinie wybierając prawidłowe sformułowanie.
Fryderyk Chopin przyszedł na świat w majątku w .............................. (Stalowej Woli/Żelazowej Woli) 1 marca 1810 roku.
.......................... (Sześcioletni/Ośmioletni) Frycek zaczął pobierać lekcje gry na fortepianie u
.................................... (Wojciecha Żywnego/Józefa Elsnera).
W roku 1817 Fryderyk pod okiem nauczyciela skomponował swój pierwszy utwór: ..............(nokturn/polonez) zwany młodzieńczym.
Wakacje spędził między innymi w ................ (Szafarni/Gdańsku), gdzie zetknął się z polskim folklorem, który miał wpływ na jego kompozycje.
Pod wpływem tych doświadczeń młody Chopin zaczął komponować .............. (mazurki/walce) inspirowane rodzimymi tańcami.
Chopin wyjechał z Polski, aby dalej kształcić się i nawiązać szersze kontakty artystyczne. Nigdy więcej nie udało mus się wrócić do kraju. Przez resztę życia mieszkał .................... (we Francji/w Hiszpanii).
Słuchanie utworów z partyturą
W dwóch z prezentowanych utworów: Fantazja A‑dur na tematy polskie op. 13, Etiuda c‑moll op. 10 nr 12 fortepian pełni dominującą funkcję, jest instrumentem solowym, natomiast w pieśni Życzenie fortepian akompaniuje solistce.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19DpjDoD
Nagranie fragmentu Fantazji A-dur opus trzynaste autorstwa Fryderyka Chopina. Utwór jest przeznaczony na fortepian i towarzyszącą mu orkiestrę symfoniczną. Fragment rozpoczyna się sielankową, spokojną melodią pieśni Laura i Filon. Pianista wykonuje temat a orkiestra dyskretnie mu towarzyszy. W melodii pojawiają się perliste ozdobniki. Później orkiestra gra melodię a pianista gra ozdobną partię towarzyszącą melodii. Później temat przejmuje pianista, gra melodię w wysokim rejestrze, akompaniament jest bardzo ozdobny. Później melodia pojawia się grana przez różne instrumenty, pianista wykonuje w tym czasie pasaże i ozdobniki.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19DpjDoD
Nagranie pieśni “Życzenie” . Utwór wykonuje śpiewaczka, śpiewająca sopranem z towarzyszeniem fortepianu. Wstęp wykonywany przez fortepian ma wiele ozdobników, stwarza to wrażenie błyszczącej, skrzącej się muzyki. Partia wokalna jest łagodna, pogodna. Tekst pierwszej zwrotki pieśni to: Gdybym ja była słoneczkiem na niebie, Nie świeciłabym jak tylko dla ciebie, Ani na wody, ani na lasy, Ale po wszystkie czasy. Pod twojem okienkiem i tylko dla ciebie. Gdybym w słoneczko mogła zmienić siebie.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19DpjDoD
Utwór: Fryderyk Chopin, „Etiuda c-moll op. 10 nr 12”. W celu wysłuchania dzieła należy wybrać przycisk Odtwórz/Pauza.

Określenie roli fortepianu w prezentowanych utworach.
W odróżnieniu od innych kompozytorów romantycznych, nie licząc młodzieńczych utworów na fortepian z orkiestrą oraz pieśni Chopin komponował prawie wyłącznie na fortepian. Wytworzył swój oryginalny styl fortepianowy. Komponował głównie mazurkimazurki, walcewalce, sonatysonaty, polonezypolonezy, scherzascherza, impromptuimpromptu. Stworzył nowy romantyczny gatunek w historii muzyki – balladęballadę fortepianową, a także znacznie rozwinął inne: nokturnnokturn, etiudęetiudę, preludiumpreludium.
Omówienie cech twórczości Fryderyka Chopina.
Dwa główne źródła inspiracji w twórczości Chopina to:
muzyka europejska stylu brillantstylu brillant – wirtuozowskie utwory na fortepian
polska muzyka ludowa, którą poznawał w czasie wiejskich wakacji na Mazowszu i Kujawach. W swych utworach – mazurkach i polonezach – nie cytował jednak motywów ludowych dosłownie, lecz przetwarzał w „folklor idealny”, wysublimowaną sztukę wysoką.
ŹródłoŹródło
Dopasuj tytuł do utworu.
Życzenie, słowa S. Witwicki [op. 74 nr 1] | |
Etiuda c-moll op. 10 nr 12 | |
Fantazja A-dur na tematy polskie op. 13 |
Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.
Organizujesz koncert muzyki Fryderyka Chopina, wybierz na plakat utwory stworzone przez tego kompozytora.
- Etiuda c-moll op. 10 nr 12
- Bagatela a-moll (Dla Elizy)
- Fantazja A-dur na tematy polskie op. 13
- Czarodziejski Flet KV 620
- Polonez g-moll młodzieńczy
- Koncert fortepianowy f-moll op. 21
- Symfonia g-moll KV 550
Prezentacja pt. Konkurs Chopinowski
Wybierz, zdania które są prawdziwe.
- Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina jest konkursem monograficznym. Pianiści wykonywają wyłącznie kompozycje Fryderyka Chopina.
- Konkurs odbywający się co 5 lat w Warszawie.
- Konkurs został zainicjowany w 1997 przez polskiego pianistę, profesora Jerzego Żurawlewa.
- W 2005 roku laureatem I nagrody Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina został Rafał Blechacz.
- 18. Edycja Konkursu odbędzie się w 2025.
Dopasuj podpis do fotografii.
Muzeum Fryderyka Chopina
Warszawie (Pałac Ostrogskich), Dom Urodzenia
Fryderyka Chopina, Ośrodek Chopinowski
w Szafarni, Pomnik Fryderyka Chopina
w Łazienkach Królewskich

Słownik pojęć
utwór instrumentalny o swobodnej budowie, najczęściej na fortepian.
utwór instrumentalny solo, przeznaczony do celów ćwiczeniowo- technicznych.
obok walorów dydaktycznych ma wartość dzieła artystycznego (np. etiudy F. Chopina, F. Liszta).
liryczny utwór na instrument solo (przeważnie fortepian) o kontrastujących tematach, formie trzyczęściowej.
taniec wywodzący się z ziemi kujawskiej, utrzymany w metrum trójdzielnym, tempie umiarkowanym, często łączony z oberkiem. Zaliczany do grupy tańców narodowych.
polski taniec ludowy, żywy skoczny, utrzymany w metrum trójdzielnym o charakterystycznym rytmie i zmiennych akcentach. Zaliczany do grupy tańców narodowych.
utwór stylizowany. Opiera się na ludowych tańcach trójmiarowych typu mazurowego: kujawiaku, mazurze, oberku.
utwór instrumentalny odznaczający się spokojnym, nastrojowym charakterem, śpiewną linią melodyczną.
polski taniec ludowy o tempie szybkim, utrzymany w metrum trójdzielnym. Zaliczany do grupy tańców narodowych.
Utwór wokalny do tekstu poetyckiego.
uroczysty staropolski taniec o umiarkowanym tempie, stosowany także w postaci stylizowanej.
wstęp do większego dzieła muzycznego lub krótki samodzielny utwór instrumentalny.
(wł. żart) utwór instrumentalny, o charakterze żartobliwym.
cztero- lub trzy częściowy utwór instrumentalny, którego pierwsza część to allegro sonatowe o dwóch kontrastujących tematach.
styl w muzyce charakteryzujący się wirtuozostwem oraz śpiewną melodyką. Błyskotliwy, efektowny.
taniec towarzyski w tempie umiarkowanym, stosowany także w postaci stylizowanej.
Źródło:
Słownik muzyki pod red. Wojciecha Marchwicy, Zielona Sowa, Kraków 2006
Biblioteka muzyczna
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19DpjDoD
Nagranie fragmentu Fantazji A-dur opus trzynaste autorstwa Fryderyka Chopina. Utwór jest przeznaczony na fortepian i towarzyszącą mu orkiestrę symfoniczną. Fragment rozpoczyna się sielankową, spokojną melodią pieśni Laura i Filon. Pianista wykonuje temat a orkiestra dyskretnie mu towarzyszy. W melodii pojawiają się perliste ozdobniki. Później orkiestra gra melodię a pianista gra ozdobną partię towarzyszącą melodii. Później temat przejmuje pianista, gra melodię w wysokim rejestrze, akompaniament jest bardzo ozdobny. Później melodia pojawia się grana przez różne instrumenty, pianista wykonuje w tym czasie pasaże i ozdobniki.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19DpjDoD
Nagranie pieśni “Życzenie” . Utwór wykonuje śpiewaczka, śpiewająca sopranem z towarzyszeniem fortepianu. Wstęp wykonywany przez fortepian ma wiele ozdobników, stwarza to wrażenie błyszczącej, skrzącej się muzyki. Partia wokalna jest łagodna, pogodna. Tekst pierwszej zwrotki pieśni to: Gdybym ja była słoneczkiem na niebie, Nie świeciłabym jak tylko dla ciebie, Ani na wody, ani na lasy, Ale po wszystkie czasy. Pod twojem okienkiem i tylko dla ciebie. Gdybym w słoneczko mogła zmienić siebie.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19DpjDoD
Utwór: Fryderyk Chopin, „Etiuda c-moll op. 10 nr 12”. W celu wysłuchania dzieła należy wybrać przycisk Odtwórz/Pauza.
Bibliografia
J. Chomiński, K. Wilkowska‑Chomińska, Historia muzyki cz. II, PWM, Kraków 1989
J. Ekiert, Chopin wiecznie poszukiwany: Historia Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie, : Muza SA, Warszawa 2010
S. Wysocki, Wokół Konkursów Chopinowskich, Wydawnictwa Radia i Telewizji, Warszawa 1987