Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Rodzaje i zastosowanie instalacji elektrycznych i elektroenergetycznych i ich zabezpieczeń

ELE.06. Montaż, uruchamianie oraz eksploatacja instalacji i jednostek przesyłowych w systemach energetycznych – Technik energetyk 311307

bg‑orange

Wymagania dotyczące elektroenergetycznej automatyki zabezpieczającej eliminacyjnej, prewencyjnej i restytucyjnej

INFOGRAFIKA

1
RzeMKDwQAyi2l1
Infografika pt. Wymagania dotyczące elektroenergetycznej automatyki zabezpieczającej eliminacyjnej, prewencyjnej i restytycyjnej.
Źródło: domena publiczna.

Infografika prezentuje wymagania dotyczące elektroenergetycznej automatyki zabezpieczającej.
Nad tytułem infografiki znajduje się punktor z cyfrą jeden. Po kliknięciu w punkt wysuwa się panel boczny z treścią: stosowane skróty E A Zet – Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa, eS Pe Zet – Samoczynne Ponowne Załączenie, eS Zet eR – Samoczynne Załączenie Rezerwy eS Ce O – Samoczynne Częstotliwościowe Odciążanie. Od tytułu prowadzi w dół linia do prostokąta, w którym zawarty jest skrót e a zet.
Nad prostokątem znajduje się punktor z cyfrą dwa. Po kliknięciu w punkt pojawia się panel boczny z treścią: e a zet definicja Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa (E A Zet) zajmuje się kontrolą i sterowaniem pracą systemu elektroenergetycznego zarówno w stanach normalnych, jak i zakłóceniowych. E A Zet zajmuje się procesami samoczynnego zapobiegania i eliminacji zakłóceń w systemie elektroenergetycznym. Pełni funkcje ochronne i ma istotny wpływ na pewność pracy systemu elektroenergetycznego. Urządzenia E A Zet kontrolują pracę poszczególnych elementów systemu elektroenergetycznego i pełnią funkcje decyzyjne (ostrzegawcze) lub wyłączające (eliminacyjne) w razie zagrożenia lub wystąpienia zakłócenia. Pod prostokątem znajduje się punktor z cyfrą trzy.
Po kliknięciu w punktor pojawia się panel boczny z tekstem: rodzaje e a zet: E A Zet prewencyjna – zapobiega awariom poprzez zasygnalizowanie odstępstwa od normalnych warunków pracy, E A Zet eliminacyjna – wyłącza uszkodzony element systemu elektroenergetycznego. E A Zet restytucyjna – przywraca stan normalnej pracy po usunięciu uszkodzonego elementu systemu elektroenergetycznego lub wyeliminowaniu przyczyny wywołującej zakłócenie.

Od prostokąta ze skrótem e a zet odchodzi w prawą stronę linia do prostokąta zawierającego skrót es pe zet. Na prostokącie znajduje się punktor z cyfrą cztery.
Po kliknięciu w przycisk pojawia się panel boczny z treścią: Automatyka es pe zet: Samoczynne Ponowne Załączenie – należy do E A Zet restytucyjnej; działanie polega na samoczynnym podaniu sygnału załączającego na wyłącznik danej linii, wyłączony uprzednio przez zabezpieczenia. Jeżeli zwarcie ma charakter przemijający, to po zadziałaniu układu eS Pe Zet linia powraca do stanu normalnej pracy, natomiast w razie zwarcia trwałego następuje ponowne, najczęściej definitywne wyłączenie linii przez automatykę zabezpieczeniową eliminacyjną.
Od prostokąta ze skrótem es pe zet odchodzą cztery linie.
Pierwsza prowadzi do napisu klasyfikacja urządzeń, na niej znajduje się punktor z cyfrą pięć, pod nim treść: KLASYFIKACJA URZĄDZEŃ DO eS Pe Zet: jeden: Ze względu na długość czasu przerwy eS Pe Zet dzieli się na szybki (cztery dziesiąte do jeden przecinek dwa sekundy) i powolny (dwa do sto osiemdziesiąt sekund); dwa Z punktu widzenia liczby faz wyłączanych i załączanych w czasie cyklu eS Pe Zet rozróżnia się trójfazowy eS Pe Zet i jednofazowy eS Pe Zet; Trzy Ze względu na liczbę wykonywanych łączeń (jedno– lub wielokrotny); jednokrotny eS Pe Zet określa wykonanie cyklu łączeń Wu Zet (wyłączenie – przerwa bezprądowa – załączenie); jeśli zwarcie było przemijające, to linia powraca do normalnego stanu pracy – udany cykl eS Pe Zet, a w przypadku zwarcia trwałego jest ono eliminowane w cyklu Wu Zet Wu – cykl nieudany; wielokrotny eS Pe Zet stosowany jest w sieciach SN; z reguły w pierwszym cyklu działania urządzeń do eS Pe Zet dwukrotnego zachodzi szybkie ponowne załączenie, charakteryzujące się czasem przerwy beznapięciowej ok. cztery dziesiąte sekundy, natomiast w drugim cyklu czas przerwy beznapięciowej jest znacznie dłuższy (rzędu kilkunastu sekund). W przypadku eS Pe Zet dwukrotnego mogą wystąpić cykle: Wu e Zet – udany (pierwsza zwłoka (cztery dziesiąte do półtorek sekundy), Wu Zet Wu – nieudany (jednofazowy przechodzi do następnego poniżej), Wu Zet Wu Zet – udany (druga zwłoka – kilka sekund do trzy min), Wu Zet Wu Zet Wu – nieudany.

Druga linia odchodząca od skrótu es pe zet prowadzi do napisu schemat logiczny układu automatyki, na nim znajduje się znacznik z cyfrą sześć.
Pod znacznikiem znajduje się treść: schemat logiczny układu automatyki es pe zet po es ce o. Rysunek przedstawia schemat logiczny układu automatyki eS Pe Zet po eS Ce O, który stanowi blok logiczno‑czasowy z trzema wejściami pobudzenia: przekaźnik nadczęstotliwościowy, eS Pe Zet po eS Ce O (eS Pe) i eS Pe Zet po eS Ce O podkreślnik Pe (eS Pe) oraz dwoma wyjściami eS Pe Zet po eS Ce O podkreślnik Pe i eS Pe Zet po eS Ce O podkreślnik Zet.
Pod treścią znajduje się schemat: Nad schematem znajduje się napis ce ze te zet myślnik u. Po lewej stronie schematu znajdują się dwa kwadraty, w górnym znajduje się litera ef znak mniejszości. Do kwadratu prowadzą trzy linie: uel jeden el dwa oraz u el dwa el trzy oraz u el trzy el jeden. W poniższym kwadracie znajduje się litera u oraz znak większości. Do kwadratu prowadzą trzy linie: uel jeden el dwa oraz u el dwa el trzy oraz u el trzy el jeden. Pod kwadratem znajduje się napis: blokada u znak większości. Od kwadratów prowadzą linie do figury znajdującej się po lewej stronie. Na linii prowadzącej od kwadratu, w którym znajduje się litera u, na linii, przed figurą znajduje się mały okrąg. Do figury prowadzi również linia od napisu: ef znak mniejszości podkreślnik es pe zet po esceo ukośnik te a ka. Od figury prowadzi w prawo linia do kolejnej. Do niej prowadzi również linia, na której końcu znajduje się treść: eg znak mniejszości es pe zet po es ce o w nawiasie es pe. Od figury biegnie w prawo linia do kwadratu z napisem te o, po drodze linia przechodzi przez punkt od którego prowadzi strzałka do tekstu: ef znak mniejszości es pe zet po es ce o podkreślnik pe.

Od kwadratu prowadzi w prawo strzałka do napisu espezet po esceo podkreślnik pe. Na strzałce zlokalizowany jest punkt, od którego biegnie w dół linia do figury o takim samym kształcie jak figura przed kwadratem podpisanym to. Do tej figury biegnie również linia zakończona tekstem es pe zet po es ce o podkreślnik pe w nawiasie es pe. Od figury w prawą stronę biegnie linia do kolejnej figury, wyglądającej jak figura, do której biegły linie od pierwszych od lewej kwadratów. Do figury biegnie również linia, na której znajduje się mały okrąg, na końcu linii znajduje się treść wu oen. Od figury w prawo biegnie linia do kwadrata, w którym znajduje się napis tezet. Od kwadratu biegnie w prawo strzałka do tekstu espezet po esceo podkreślnik zet. Strzałka przechodzi przez punkt, od którego ciągnie się w dół strzałka, na której końcu znajduje się napis: espezet po esceo podkreślnik wuwucet.

Kolejna linia od kwadratu ze skrótem es pe zet prowadzi do napisu: łączenie w cyklu es pe zet. Na napisie znajduje się punktor z cyfrą siedem. Po kliknięciu w znacznik pojawia się panel boczny z treścią: diagram czynności podczas wykonywania łączenia w cyklu es pe zet: Rysunek przedstawia diagram czynności podczas wykonywania łączenia w cyklu eS Pe Zet. Wyróżnić można wyłączanie, czas przerwy oraz załączanie. Czas wyłączenia (otwarcie wyłącznika) rozpoczyna się impulsem na wyłączenie Wu, następnie następuje otwarcie styków i gaszenie łuku elektrycznego. Czas przerwy następuje po otwarciu wyłącznika i zależy od nastawy eS Pe Zet. Czas załączenia rozpoczyna się impulsem na załączenie Zet, a kończy zamknięciem zestyków. Poniżej znajduje się schemat: Na górze po lewej stronie znajduje się napis: załączony. od napisu odchodzi w bok linia. Przechodzi przez dwa punkty. Do pierwszego prowadzi strzałka od napisu chwila wystąpienia zwarcia. Do drugiego prowadzi strzałka z napisem impuls na wyłączenie w nawiasie wu. Od punktów biegną w dół linii krzyżujące się z poziomą linią opisaną: czas działania zabezpieczenie te indeks dolny er pe. Po przejściu przez dwa okrągłe punkty, linia biegnąca od napisu załamuje się i biegnie po skosie w prawo do dołu. Przechodzi przez okrągły punkt i łączy się z długą poziomą strzałką wychodzącą od napisu: wyłączony. Pod zakończeniem strzałki znajduje się litera te. Do punktu znajdującego się się na linii biegnącej po skosie w dół prowadzi strzałka od napisu: rozwarcie styków. Od tego punktu biegnie w dół linia, krzyżująca się z poziomą strzałką. te kończą swój bieg na kolejnej poziomej linii oddzielając strzałki podpisane czas własny przy otwieraniu od czasu łukowego. Te dwa odcinki wzięte razem podpisane są jako czas otwarcia wyłącznika oraz wyłączenie. Po prawej stronie na górze znajduje się napis załączony. Od napisu biegnie w lewo linia. Rozdwaja się. Jej pierwsza część biegnie pionowo z dół, przechodząc przez poziomą strzałkę te. Druga część biegnie po skosie w lewo w dół. Przechodzi przez dwa punkty aż dociera do poziomej strzałki te. Pierwszy punkt opisany jest zamknięcie styków, kolejny zapłon łuku. Od pierwszego biegnie w dół linia, przecina strzałkę te. Określa ona koniec segmentu opisanego czas te z indeksem dolnym zet własny przy zamykaniu. Druga kończy segment czas bezprądowy, nastający po czasie łukowym. Między czasem łukowym a czasem te z indeksem dolnym zet własny przy zamykaniu, znajduje się czas z indeksem dolnym pe nastawialnym w automatyce es pe zet. Linia ukośna biegnąca od napisu załączony poniżej punktów ogranicza segment zagaszenia łuku, będącego częścią czasu bezprądowego. Linia biegnąca w dół od linii wychodzącej z napisu załączony określa koniec segmentu załączenie. Jego początek wyznacza punkt na strzałce te, będący jednocześnie końcem zgaszenia łuku.

Od kwadratu espezet prowadzi linia do napisu: przebieg wartości prądów w przypadku zwarcia w puncie ka. Na napisie znajduje się znacznik z cyfrą osiem. Po kliknięciu w znacznik pojawia się panel boczny z treścią: PRZEBIEGI WARTOŚCI PRĄDÓW PODCZAS DZIAŁANIA AUTOMATYKI eSPeZet W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA ZWARCIA W PUNKCIE Ka.

WARIANT I: Rysunek przedstawia przebiegi wartości prądów podczas działania automatyki eSPeZet w przypadku wystąpienia w punkcie Ka zwarcia (przemijającego lub trwałego). Jeżeli zastosowano wariant współpracy bez stosowania skrócenia czasu działania zabezpieczeń, należy wyposażyć w automatykę eSPeZet wszystkie linie. W przypadku powstania zwarcia przemijającego w linii (np. w punkcie Ka) cykl automatyki eSPeZet następuje po czasie (tezet) działania zabezpieczenia tej linii. Przy zwarciu trwałym, po ponownym załączeniu przez automatykę eSPeZet po czasie (tepe), definitywne wyłączenie linii następuje po upływie czasu (tezet) działania zabezpieczenia tej linii. Łączny czas trwania zakłócenia w przypadku stosowania tego wariantu układu zależy od czasu zwłoki danego zabezpieczenia. Poniżej znajduje się ilustracja. Są to trzy grafiki. Pierwsza jest schematem, dwie kolejne to wykresy.
Schemat: Po lewej stronie schematu znajduje się pionowa linia opisana jako a. Od punktu położonego na linii biegnie w prawo linia. Nad linią znajduje się prostokąt podzielony poziomo na dwie części. W dolnej znajduje się odcinek, w górnej napis litera I znak większości. Od prostokąta prowadzi w górę strzałka do kolejnego prostokąta, w prostokącie znajduje się skrót espezet. Od górnego prostokąta odchodzi strzałka. Prowadzi w górę, następnie skręca z lewo, po czym skręca w dół i kończy bieg na poziomej linii w miejscu opisanym jako wu. Linia wychodząca od punktu znajdującego się na linii A biegnie w prawo. Jej koniec znajduje się na środku pionowej linii be. Na linii be znajdują się dwa punkty. Od punktu zlokalizowanego u góry biegnie w prawo linia. Nad linią znajduje się prostokąt podzielony poziomo na dwie części. W dolnej znajduje się odcinek, w górnej jest napis: litera I znak większości. Od prostokąta prowadzi w górę strzałka do kolejnego prostokąta w prostokącie znajduje się skrót espezet. Od górnego prostokąta odchodzi strzałka. Prowadzi w górę, następnie skręca z lewo, po czym skręca w dół i kończy bieg na poziomej linii w miejscu opisanym jako wu. Linia wychodząca z górnego punktu zlokalizowanego na linii nad końcem ma znak błyskawicy oraz literę ka. Od punktu zlokalizowanego u dołu na linii be biegnie w prawo linia. Nad linią znajduje się prostokąt podzielony poziomo na dwie części. W dolnej znajduje się odcinek, w górnej jest napis: litera I znak większości. Od prostokąta prowadzi w górę strzałka do kolejnego prostokąta w prostokącie znajduje się skrót espezet. Od górnego prostokąta odchodzi strzałka. Prowadzi w górę, następnie skręca z lewo, po czym skręca w dół i kończy bieg na poziomej linii w miejscu opisanym jako wu.
Pierwszy wykres: oś pionowa opisana jest literą I, oś pozioma literą te. Wartości na wykresie podzielone są na pięć segmentów. Pierwszy jest nieopisany, jest to wartość stała względem osi pionowej. Następnie następuje skok względem osi pionowej, ten odcinek opisany jest jako te zet. Potem linia opada do zera, odcinek ten opisany jest te pe. Następnie znów następuje skok wartości względem osi pionowej, ten odcinek opisany jest te zet. Wartość I znów opada do zera, nad osią poziomą znajduje się napis: zwarcie przemijające.
Drugi wykres: oś pionowa opisana jest literą I, oś pozioma literą te. Wartości na wykresie podzielone są na cztery segmenty. Pierwszy jest nieopisany, jest to wartość stała względem osi pionowej. Następnie następuje skok względem osi pionowej, ten odcinek opisany jest jako te zet. Potem linia opada do zera, odcinek ten opisany jest te pe. Następnie znów następuje skok wartości względem osi pionowej, lecz tylko do wysokości pierwszego odcinka, nad segmentem napis: zwarcie przemijające.

WARIANT II: Czasy trwania zwarć mogą być znacznie skrócone, jeżeli linię wyposaży się w automatykę SPZ pobudzaną bezzwłocznie przez człony nadprądowe zabezpieczeń. Rysunek przedstawia przebiegi wartości prądów podczas działania automatyki eSPeZet w przypadku wystąpienia w punkcie Ka zwarcia (przemijającego lub trwałego). Jeżeli zastosowano wariant współpracy ze skróceniem zwłoki czasowej przed cyklem eSPeZet, w automatykę eSPeZet wyposaża się tylko linię zasilającą promieniową sieć rozdzielczą. W przypadku pojawienia się zwarcia w dowolnym punkcie sieci automatyka eSPeZet jest uruchamiana bardzo szybko (te o) po zadziałaniu członu pomiarowo‑rozruchowego zabezpieczenia. Przy zwarciu trwałym następuje definitywne wyłączenie przez zabezpieczenie tej linii z czasem (te zet) wynikającym ze stopniowania zwłok czasowych. Poniżej znajduje się ilustracja. Są to trzy grafiki. Pierwsza jest schematem, dwie kolejne to wykresy.
Schemat: Po lewej stronie schematu znajduje się pionowa linia opisana jako a. Od punktu położonego na linii biegnie w prawo linia. Nad linią znajduje się prostokąt podzielony poziomo na dwie części. W dolnej znajduje się odcinek, w górnej napis litera I znak większości. Od prostokąta prowadzi w górę strzałka do kolejnego prostokąta, w prostokącie znajduje się skrót espezet. Od górnego prostokąta odchodzi strzałka. Prowadzi w górę, następnie skręca z lewo, po czym skręca w dół i kończy bieg na poziomej linii w miejscu opisanym jako wu. Linia wychodząca od punktu znajdującego się na linii A biegnie w prawo. Jej koniec znajduje się na środku pionowej linii be. Na linii be znajdują się dwa punkty. Od punktu zlokalizowanego u góry biegnie w prawo linia. Nad linią znajduje się prostokąt podzielony poziomo na dwie części. W dolnej znajduje się odcinek, w górnej jest napis: litera I znak większości. Od prostokąta prowadzi w górę strzałka do kolejnego prostokąta, w prostokącie znajduje się skrót espezet. Od górnego prostokąta odchodzi strzałka. Prowadzi w górę, następnie skręca z lewo, po czym skręca w dół i kończy bieg na poziomej linii w miejscu opisanym jako wu. Linia wychodząca z górnego punktu zlokalizowanego na linii nad końcem ma znak błyskawicy oraz literę ka. Od punktu zlokalizowanego u dołu na linii be biegnie w prawo linia. Nad linią znajduje się prostokąt podzielony poziomo na dwie części. W dolnej znajduje się odcinek, w górnej jest napis: litera I znak większości. Od prostokąta prowadzi w górę strzałka do kolejnego prostokąta, w prostokącie znajduje się skrót espezet. Od górnego prostokąta odchodzi strzałka. Prowadzi w górę, następnie skręca z lewo, po czym skręca w dół i kończy bieg na poziomej linii w miejscu opisanym jako wu.
Pierwszy wykres: oś pionowa opisana jest literą I, oś pozioma literą te. Wartości na wykresie podzielone są na pięć segmentów. Pierwszy jest nieopisany, jest to wartość stała względem osi pionowej. Następnie następuje krótki skok względem osi pionowej, ten odcinek opisany jest jako te zet. Potem linia opada do zera, odcinek ten opisany jest te pe. Następnie znów następuje skok wartości względem osi pionowej, ten odcinek opisany jest te zet, jest ponad dwukrotnie dłuższy niż pierwszy odcinek te zet. Wartość I znów opada do zera, nad osią poziomą znajduje się napis: zwarcie trwałe.
Drugi wykres: oś pionowa opisana jest literą I, oś pozioma literą te. Wartości na wykresie podzielone są na cztery segmenty. Pierwszy jest nieopisany, jest to wartość stała względem osi pionowej. Następnie następuje krótki skok względem osi pionowej, ten odcinek opisany jest jako te zet. Potem linia opada do zera, odcinek ten opisany jest te pe. Następnie znów następuje skok wartości względem osi pionowej, lecz poniżej wysokości pierwszego odcinka, nad segmentem znajduje się napis: zwarcie przemijające.

WARIANT III: Rysunek przedstawia przebiegi wartości prądów podczas działania automatyki eSPeZet w przypadku wystąpienia w punkcie K zwarcia (przemijającego lub trwałego). Jeżeli zastosowano wariant układu ze skróceniem zwłoki czasowej po cyklu eSPeZet, automatyka eSPeZet jest zainstalowana we wszystkich liniach. W przypadku zwarć cykl SPZ następuje po czasie (tezet) działania zabezpieczenia tej linii, w której wystąpiło zwarcie. Przy zwarciach trwałych powtórne, definitywne wyłączenie danej linii następuje bezzwłocznie (te o).
Poniżej znajduje się ilustracja. Są to trzy grafiki. Pierwsza jest schematem, dwie kolejne to wykresy.
Schemat: Po lewej stronie schematu znajduje się pionowa linia opisana jako a. Od punktu położonego na linii biegnie w prawo linia. Nad linią znajduje się prostokąt podzielony poziomo na dwie części. W dolnej znajduje się odcinek, w górnej napis litera I znak większości. Od prostokąta prowadzi w górę strzałka do kolejnego prostokąta, w prostokącie znajduje się skrót espezet. Od górnego prostokąta odchodzi strzałka. Prowadzi w górę, następnie skręca z lewo, po czym skręca w dół i kończy bieg na poziomej linii w miejscu opisanym jako wu. Linia wychodząca od punktu znajdującego się na linii A biegnie w prawo. Jej koniec znajduje się na środku pionowej linii be. Na linii be znajdują się dwa punkty. Od punktu zlokalizowanego u góry biegnie w prawo linia. Nad linią znajduje się prostokąt podzielony poziomo na dwie części. W dolnej znajduje się odcinek, w górnej jest napis: litera I znak większości. Od prostokąta prowadzi w górę strzałka do kolejnego prostokąta, w prostokącie znajduje się skrót espezet. Od górnego prostokąta odchodzi strzałka. Prowadzi w górę, następnie skręca w lewo, po czym skręca w dół i kończy bieg na poziomej linii w miejscu opisanym jako wu. Linia wychodząca z górnego punktu zlokalizowanego na linii nad końcem ma znak błyskawicy oraz literę ka. Od punktu zlokalizowanego u dołu na linii be biegnie w prawo linia. Nad linią znajduje się prostokąt podzielony poziomo na dwie części. W dolnej znajduje się odcinek, w górnej jest napis: litera I znak większości. Od prostokąta prowadzi w górę strzałka do kolejnego prostokąta, w prostokącie znajduje się skrót espezet. Od górnego prostokąta odchodzi strzałka. Prowadzi w górę, następnie skręca z lewo, po czym skręca w dół i kończy bieg na poziomej linii w miejscu opisanym jako wu.
Pierwszy wykres: oś pionowa opisana jest literą I, oś pozioma literą te. Wartości na wykresie podzielone są na pięć segmentów. Pierwszy jest nieopisany, jest to wartość stała względem osi pionowej. Następnie następuje krótki skok względem osi pionowej, ten odcinek opisany jest jako te zet, jest dłuższy niż segment pierwszy. Potem linia opada do zera, odcinek ten opisany jest te pe, jest o połowę krótszy niż poprzedni. Następnie znów następuje skok wartości względem osi pionowej, ten odcinek opisany jest te zet, jest ponad dwukrotnie krótszy niż pierwszy odcinek te zet. Wartość I znów opada do zera, nad osią poziomą znajduje się napis: zwarcie przemijające.
Drugi wykres: oś pionowa opisana jest literą I, oś pozioma literą te. Wartości na wykresie podzielone są na cztery segmenty. Pierwszy jest nieopisany, jest to wartość stała względem osi pionowej. Następnie następuje krótki skok względem osi pionowej, ten odcinek opisany jest jako te zet. Potem linia opada do zera, odcinek ten opisany jest te pe. Następnie znów następuje skok wartości względem osi pionowej, lecz na wysokość pierwszego odcinka, nad segmentem znajduje się napis: zwarcie przemijające. Ostatni segment jest najdłuższy.

Druga linia wychodząca z prostokąta E A Zet prowadzi do prostokąta eS Zet eR. Jest na nim znacznik z cyfrą dziewięć. Po kliknięciu w znacznik pojawia się panel boczny z treścią: samoczynne załączenia rezerwy Samoczynne Załączenie Rezerwy (automatyka eS Zet eR) – należy do E A Zet restytucyjnej, zadaniem eS Zet eR jest zapewnienie odpowiedniej niezawodności zasilania ważnych odbiorów. Działanie automatyki eS Zet eR polega na samoczynnym przełączeniu odbiorców z zasilania podstawowego na zasilanie rezerwowe w przypadku stwierdzenia nadmiernego obniżenia napięcia lub zaniku napięcia na odbiorach. Zasilanie podstawowe (zwykle linia lub transformator) doprowadza energię elektryczną do odbiorców w normalnych warunkach eksploatacyjnych. W razie utraty zasilania podstawowego funkcję doprowadzenia energii do odbiorców przejmuje zasilanie rezerwowe (np. druga linia, transformator, generator, bateria akumulatorów). Aby automatyka eS Zet eR działała efektywnie, musi spełniać następujące podstawowe wymagania: działanie urządzeń eS Zet eR powinno być jednokrotne, aby nie mogło dojść do ponownego załączania źródła rezerwowego, w przypadku powstania trwałego zwarcia na szynach rezerwowanych; urządzenia eS Zet eR powinny włączać się w razie awaryjnego zaniku napięcia na szynach zbiorczych rezerwowanych, spowodowanego dowolną przyczyną; wartość napięcia źródła rezerwowego powinna być wyższa od minimalnej wartości, przy której jest możliwy samorozruch silników; czas działania eS Zet eR powinien być na tyle krótki, aby zapewnić samorozruch silników z możliwie małym udarem prądu; załączenie wyłącznika źródła rezerwowego powinno nastąpić dopiero po stwierdzeniu stanu otwarcia wyłącznika źródła podstawowego, w celu zapobieżenia włączeniu źródła rezerwowego na zwarcie w obszarze źródła podstawowego oraz zasilaniu przez źródło rezerwowe drogą okólną odbiorów przyłączonych do źródła podstawowego i odciętych od normalnego zasilania. Istnieją dwa rodzaje układów zasilania rezerwowego: układ z rezerwą jawną oraz układ z rezerwą ukrytą.

Od prostokąta eszeter prowadzi linia do tekstu: układ z rezerwą jawną. Na nim znajduje się znacznik z cyfrą dziesięć. Po kliknięciu w znacznik pojawia się panel boczny z treścią: Układ z rezerwą jawną. Pod znacznikiem kryje się schemat. Rysunek przedstawia układ z rezerwą jawną, gdzie zasilanie rezerwowe Zet eR w normalnym stanie pracy nie przenosi żadnego obciążenia i w razie potrzeby jest załączane przez zamknięcie wyłącznika WueR.

Od tekstu układ z rezerwą jawną prowadzi linia do tekstu działanie układu eszeter z rezerwą jawną. Na tekście znajduje się znacznik z liczbę jedenaście. Pod znacznikiem ukrywa się treść: rysunek przedstawia w sposób uproszczony działanie układu eszeter z rezerwą jawną podczas normalnej pracy oraz podczas załączenia zasilania rezerwowego. Poniżej znajdują się dwa schematy.
Pierwszy zatytułowany jest rezerwa jawna stan normalny zasilanie sekcji a i be z toru numer jeden. Na wykresie znajduje się pozioma linia. Od linii, na różnych jej wysokościach biegną w dół strzałki. Opisane kolejno odbiór jeden, dwa, trzy i cztery. Między punktami, z których wychodzą odbiór jeden i odbiór dwa, biegnie do góry strzałka, na strzałce zaznaczony jest symbol iks oraz mały okrąg. Na końcu strzałki znajduje się napis: zasilanie teoer jeden. Między punktem, od którego biegnie strzałka odbiór dwa a miejscem, od którego biegnie strzałka opisana odbiór trzy znajdują się na poziomej linii dwa punkty: krzyżyk oraz kółko. Nad odcinkiem między punktem, z którego wychodzi strzałka odbiór dwa, a iksem znajduje się litera A. Nad odcinkiem między kółkiem z miejscem, z którego wychodzi strzałka odbiór trzy znajduje się litera be. Między punktem, z którego wychodzi strzałka odbiór trzy, a punktem, z którego wychodzi strzałka opisana odbiór cztery, biegnie w górę strzałka do napisu: zasilanie te o er dwa. Na strzałce znajduje się krzyżyk i okrąg, w tym miejscu strzałka traci ciągłość, odcinek ten jest odchylony od linii strzałki.
Drugi zatytułowany jest rezerwa jawna stan awaryjny zasilanie sekcji a i be z toru numer dwa. Na wykresie znajduje się pozioma linia. Od linii, na różnych jej wysokościach biegną w dół strzałki. Opisane kolejno odbiór jeden, dwa, trzy i cztery. Między punktami, z których wychodzą odbiór jeden i odbiór dwa, biegnie do góry strzałka, na strzałce zaznaczony jest symbol iks oraz mały okrąg. Strzałka jest czerwona. Między iksem a kółkiem ciągłość strzałki jest przerwana. Powyżej kółka znajduje się znak błyskawicy. Na końcu strzałki znajduje się napis: zasilanie teoer jeden. Między punktem, od którego biegnie strzałka odbiór dwa a miejscem, od którego biegnie strzałka opisana odbiór trzy znajdują się na poziomej linii dwa punkty: krzyżyk oraz kółko. Nad odcinkiem między punktem, z którego wychodzi strzałka odbiór dwa, a iksem znajduje się litera A. Nad odcinkiem między kółkiem z miejscem, z którego wychodzi strzałka odbiór trzy znajduje się litera be. Między punktem, z którego wychodzi strzałka odbiór trzy, a punktem, z którego wychodzi strzałka opisana odbiór cztery, biegnie w górę strzałka do napisu: zasilanie te o er dwa. Na strzałce znajduje się krzyżyk i okrąg.

Od prostokąta eszeter biegnie również linia do napisu: układ z rezerwą ukrytą. Na nim znajduje się znacznik z liczbą dwanaście. Pod znacznikiem kryje się treść: układ z rezerwą ukrytą. Rysunek przedstawia układ z rezerwą ukrytą, gdzie zasilanie rezerwowe ZeteR w normalnym stanie pracy spełnia funkcję zasilania podstawowego innego odbioru (ZetPe), natomiast w razie potrzeby przez zamknięcie wyłącznika sekcyjnego WS przejmuje dodatkowo funkcję rezerwowego zasilania obwodów, które straciły zasilanie z toru podstawowego ZetPe. W układach z rezerwą ukrytą stosuje się przeważnie wzajemne rezerwowanie torów zasilania. Od tekstu układ z rezerwą ukrytą biegnie linia do tekstu: Działanie eszeter z rezerwą ukrytą. Na tekście znajduje się znacznik z liczbą trzynaście. Pod znacznikiem kryje się treść: Rysunek przedstawia w sposób uproszczony działanie układu eSZeteR z rezerwą ukrytą podczas normalnej pracy oraz podczas załączenia zasilania rezerwowego.
Pierwszy schemat: Na schemacie znajduje się pozioma linia. Od linii, na różnych jej wysokościach biegną w dół strzałki. Opisane kolejno odbiór jeden, dwa, trzy i cztery. Między punktami, z których wychodzą odbiór jeden i odbiór dwa, biegnie do góry strzałka, na strzałce zaznaczony jest symbol iks oraz mały okrąg. Na końcu strzałki znajduje się napis: zasilanie teoer jeden. Między punktem, od którego biegnie strzałka odbiór dwa a miejscem, od którego biegnie strzałka opisana odbiór trzy znajdują się na poziomej linii dwa punkty: krzyżyk oraz kółko. Między odcinkami ciągłość linii jest przerwana. Nad odcinkiem między punktem, z którego wychodzi strzałka odbiór dwa, a iksem znajduje się litera A. Nad odcinkiem między kółkiem z miejscem, z którego wychodzi strzałka odbiór trzy znajduje się litera be. Między punktem, z którego wychodzi strzałka odbiór trzy, a punktem, z którego wychodzi strzałka opisana odbiór cztery, biegnie w górę strzałka do napisu: zasilanie te o er dwa. Na strzałce znajduje się krzyżyk i okrąg.
Drugi schemat: Na schemacie znajduje się pozioma linia. Od linii, na różnych jej wysokości biegną w dół strzałki. Opisane kolejno odbiór jeden, dwa, trzy i cztery. Między punktami, z których wychodzą odbiór jeden i odbiór dwa, biegnie do góry strzałka, na strzałce zaznaczony jest symbol iks oraz mały okrąg. Strzałka jest czerwona. Między iksem a kółkiem ciągłość strzałki jest przerwana. Powyżej kółka znajduje się znak błyskawicy. Na końcu strzałki znajduje się napis: zasilanie teoer jeden. Między punktem, od którego biegnie strzałka odbiór dwa a miejscem od którego biegnie strzałka opisana odbiór trzy znajdują się na poziomej linii dwa punkty: krzyżyk oraz kółko. Nad odcinkiem między punktem, z którego wychodzi strzałka odbiór dwa, a iksem znajduje się litera A. Nad odcinkiem między kółkiem z miejscem, z którego wychodzi strzałka odbiór trzy znajduje się litera be. Między punktem, z którego wychodzi strzałka odbiór trzy, a punktem, z którego wychodzi strzałka opisana odbiór cztery, biegnie w górę strzałka do napisu: zasilanie te o er dwa. Na strzałce znajduje się krzyżyk i okrąg.

Od prostokąta eszeter prowadzi linia do tekstu: schemat blokowy układu. Na tekście znajduje się znacznik numer czternaście.
Pod znacznikiem znajduje się treść: Rysunek przedstawia schemat blokowy układu eSZeteR, w którym można wyróżnić: człon rozruchowy (obszar z cyfrą jeden), kontrolujący nadmierne obniżenie lub zanik napięcia na szynach zbiorczych; może być nastawiany; człon czasowy (obszar z cyfrą dwa), kontrolujący czas trwania zaniku napięcia na szynach zbiorczych podstawowych, zapobiega zbędnemu zadziałaniu układu eS Zet eR w przypadku krótkotrwałych zaników napięcia, spowodowanych zwarciami wyłączanymi wybiórczo przez odpowiednie zabezpieczenia; człon kontroli napięcia (obszar oznaczony cyfrą trzy) na zasilaniu rezerwowym ma za zadanie dopuszczać do zadziałania układu es zet eR jedynie wtedy, gdy napięcie na tym zasilaniu ma odpowiednio dużą wartość; człon wyłączający (obszar oznaczony cyfrą cztery) odpowiadający za sterowanie wyłącznikami Wu Pe (zasilania podstawowego) i Wu eR (zasilania rezerwowego). Schemat składa się z dwóch pionowych linii. Początek pierwszej jest na krótkiej linii poziomej opisanej zet pe. Druga zaczyna się na środku krótkiej linii opisanej zeter. Koniec obydwóch linii znajduje się na poziomej linii zlokalizowanej u dołu schematu. Na pionowych liniach znajdują się punkty Wu pe na pierwszej oraz Wu er na drugiej, poniżej punktów znajdują się krzyżyki. Druga linia przy punkcie wu er jest przerwana. Na dolnej poziomej linii znajdują się trzy punkty, od których ciągną się w dół linie zakończone krzyżykami. Poniżej znajdują się strzałki wskazujące dół. Na poziomej linii znajduje się również punkt, od którego biegnie linia w górę. Przechodzi przez podwójny okrąg i kończy się strzałką na prostokącie z napisem u znak większości, jest to obszar pierwszy. Od tego prostokąta prowadzi w górę strzałka do prostokąta z literą te, ten obszar oznaczony jest cyfrą dwa. Od prostokąta te prowadzi strzałka do prostokąta aende. Do tego prostokąta prowadzi również linia od punktu zlokalizowanego na jednej z poziomych linii, między punktem zeter a wuer. Linia wychodząca z tego punktu przechodzi przez podwójny okrąg, następnie biegnie strzałką do prostokąta u znak mniejszości, opisanego jako obszar trzeci i strzałką do góry, kończy swój bieg na prostokącie aende. Od prostokąta aende prowadzi w górę strzałka do prostokąta wu, obszar czwarty. Od prostokąta wu prowadzą w dwie strony strzałki. Jedna do punktu wu pe zlokalizowanego na pionowej linii znajdującej się po prawej stronie schematu. Druga do punktu wu er zlokalizowanego na pionowej linii po prawej stronie schematu.

Od prostokąta eszeter prowadzi linia do tekstu: Przebieg napięcia szczątkowego Ueszet na zaciskach silnika. Na tekście znajduje się znacznik numer piętnaście. Pod znacznikiem znajduje się treść: Przebieg napięcia szczątkowego Ueszet na zaciskach silnika. Rysunek przedstawia przebieg napięcia szczątkowego Ueszet na zaciskach silnika po wyłączeniu napięcia zasilającego Uzet. Czas działania eSZeteR powinien być tak dobrany, aby silniki dopuszczane do samoczynnego rozruchu nie zostały włączane na zasilanie rezerwowe w chwili przybliżonej lub dokładnej opozycji napięć – zasilania rezerwowego i szczątkowego na zaciskach tych silników. Opis rysunku: Schemat przedstawia okrąg, przez środek przechodzi pozioma przerywana linia. Na środku znajduje się okrągły czarny punkt. Od punktu ciągnie się w lewo spirala. Do miejsca zakończenia spirali od punktu w środku biegnie strzałka w górę. Opisana jest u eszet. Od punktu w środku do obwódki okręgu ciągnie się strzałka opisana u zet. Na spirali zaznaczone są dwie wartości. Na dole w części spirali bliższej środka jest to dwieście osiemdziesiąt emes, po prawej w dalszej części od punktu w centrum oznaczona jest wartość sto emes.

Od prostokąta e a zet prowadzi w prawo linia do prostokąta es ce o. Na prostokącie znajduje się znacznik z liczbą szesnaście. Po znacznikiem kryje się treść: SAMOCZYNNE CZĘSTOTLIWOŚCIOWE ODCIĄŻENIE Samoczynne Częstotliwościowe Odciążanie (automatyka eS Ce O) – należy do E A Zet prewencyjnej, jej działanie polega na samoczynnym odłączaniu grup odbiorów w przypadku spadku częstotliwości w systemie elektroenergetycznym. W układzie elektroenergetycznym może wystąpić zjawisko nadmiernego zmniejszenia się częstotliwości, spowodowane deficytem mocy czynnej w tym układzie. Deficyt mocy czynnej w systemie elektroenergetycznym powstaje wskutek wypadnięcia z pracy jednej jednostki prądotwórczej dużej mocy lub większej ich liczby. Po obniżeniu się częstotliwości do poziomu czterdziestu sześciu, czterdziestu siedmiu Herców po kilku minutach następuje zmniejszenie się wydajności kotłów, obniżenie ciśnienia pary dolotowej, pogorszenie próżni w skraplaczach, a w konsekwencji zmniejszenie mocy dyspozycyjnej w elektrowniach. Może to spowodować lawinowe pogłębianie się deficytu mocy czynnej, które doprowadzi do całkowitego unieruchomienia elektrowni i rozpadnięcia układu elektroenergetycznego. Zmniejszenie się częstotliwości jest zjawiskiem szkodliwym również dla wielu zakładów przemysłowych, a zwłaszcza dla zakładów chemicznych, w których procesy produkcyjne są oparte na pracy sprężarek. W przypadku zmniejszania się częstotliwości do poziomu ok. czterdziestu dziewięciu – uruchamiany jest system eS Ce O i automatycznie wyłącza odbiorców uszeregowanych według kryterium ważności zgodnie z ustalonym planem.

Od prostokąta es ce o prowadzi linia do napisu: układ automatyki. Na tekście znajduje się znacznik z liczbą siedemnaście. Pod znacznikiem znajduje sie treść: Układ automatyki. Rysunek przedstawia przykład układu automatyki eS Ce O, który stanowi blok logiczny z wejściem pobudzenia eS Ce O podkreślnik Pe w nawiasie eS Pe i wyjściem eS Ce O podkreślnik Wu. Sygnał wyłączenia eS Ce O podkreślnik Wu jest zapamiętywany oraz stanowi jeden z warunków pobudzenia automatyki samoczynnego ponownego załączenia po eS Ce O. Opis schematu: obramowanie schematu ma kształt prostokąta. W lewym górnym rogu znajduje się napis ce zet a zet myślnik u. Na lewej stronie znajduje się okrąg opisany wu o en. Od punktu ciągnie się w prawą stronę linia opisana iks trzy ukośnik szesnaście. Koniec linii znajduje się na jednej ze ścian figury znajdującej się po prawej stronie. Poniżej pierwszej linii znajduje się równoległa, o połowę krótsza linia, której koniec znajduje się na tej samej ścianie figury po prawej. Linia ciągnie się od napisu es ce o podkreślnik pe w nawiasie es pe. Od figury po prawej ciągnie się w prawo strzałka do napisu es ce o podkreślnik wu. Przechodzi ona wcześniej przez punkt, z którego ciągnie się w dół strzałka, skręcająca następnie w prawo, prowadząca do napisu es ce o podkreślnik wu wu zet.

Od prostokąta esceo prowadzi linia do tekstu: zależność mocy pobieranej. Na tekście znajduje się znacznik z liczbą osiemnaście.
Pod znacznikiem znajduje się treść: ZALEŻNOŚĆ MOCY POBIERANEJ PRZEZ ODBIORY OD CZĘSTOTLIWOŚCI
Rysunek przedstawia zależność mocy pobieranej przez odbiory od częstotliwości:
podpunkt a: w wartościach bezwzględnych,
podpunkt be: w wartościach względnych, odniesionych do pobieranej mocy Pe es zero oraz początkowej częstotliwości ef zero.
Wykres a: Oś pionowa na wykresie opisana jest jako pe es. Na osi pe es zaznaczony jest punkt pe es zero. Oś pozioma opisana jest literą ef. Zaznaczony jest na niej punkt ef zero. Do wysokości jednej trzeciej punktu pe es zero biegnie w górę po skosie linia, kończąca swój bieg w miejscu przecięcia się linii prowadzonej od punktu pees zero oraz ef zero. Od wysokości dwóch piątych punktu ef zero względem osi poziomej poprowadzona jest ukośna linia mająca koniec w miejscu przecięcia się linii prowadzonej od punktu pees zero oraz ef zero.
Wykres be: Na osi pionowej znajdują się dwa punkty, od których poprowadzone są w prawo linie równolegle do osi poziomej. Górny punkt poprowadzony jest od wysokości opisanej jako jeden. Obszar między dolnym punktem a jedynką opisany jest delta pe es. Od linii poziomej ef ukośnik ef ce poprowadzone są dwie linie równolegle do osi pionowej. Dalszy punkt opisany jest jedynką. od wysokości dwóch piątych przez styk punktów dolnych na osi poziomej o osi pionowej oraz przez styk linii poprowadzonych od jedynek. Kąt między osią poziomą z ukośną linią biegnącą przez wykres opisany jest jako alfa równa się aercetegie ka z indeksem dolnym es.

Od prostokąta esceo prowadzi linia do tekstu: zależność mocy czynnej. Na tekście znajduje się znacznik z liczbą dziewiętnaście. Pod znacznikiem znajduje się treść: ZALEŻNOŚĆ MOCY OPTYCZNEJ. Rysunek przedstawia zależność mocy czynnej, która jest wytwarzana przez turbozespół i pobierana od częstotliwości w przypadku występowania rezerwy mocy regulacyjnej i deficytu mocy czynnej. Poniżej znajdują się dwa wykresy. Wykres pierwszy: Oś pionowa opisana jest pe gie, niżej pe es zero. Na osi pionowej znajduje się punkt pe gie de. Od punktu biegnie równolegle do osi poziomej linia. Załamuje się i biegnie po skosie w prawy dół. Przechodzi przez koniec linii biegnącej od punktu ef zero, umiejscowionego na osi poziomej ef. Równolegle do linii biegnącej po skosie biegnie druga linia. Przechodzą przez nie dwie linie opisane pe es zero, biegnące po skosie w górę. Dolna linia pe es zero przechodzi przez punkt styku linii pociągniętej w górę od punktu ef zero oraz pierwszej linii biegnącej po skosie w dół.
Wykres drugi: Oś pionowa opisana jest pe gie, niżej pe es zero. Na osi pionowej znajduje się punkt pe gie de. Od punktu biegnie równolegle do osi poziomej linia. Załamuje się i biegnie po skosie w prawy dół. Na osi poziomej ef zaznaczone są dwa punkty ef zero. Obydwa przecinają linię biegnącą od pe gie de. Między skrzyżowaniem linii biegnącej od pierwszego punktu ef zero, a linią wychodzącą z punktu pe gie de jest oznaczenie delta pe es. Przez punkty styku linii poprowadzonych od punktów ef zero a linią poprowadzoną od pe gie de przechodzą ukośne linie pe es zero.

Od prostokąta esceo prowadzi linia do tekstu: Przebieg częstotliwości w przypadku deficytu mocy czynnej.
Na tekście znajduje się znacznik z liczbą dwadzieścia.
Pod znacznikiem znajduje się treść: PRZYKŁADOWY PRZEBIEG CZĘSTOTLIWOŚCI W UKŁADZIE ELEKTROENERGETYCZNYM W PRZYPADKU DEFICYTU MOCY CZYNNEJ
Rysunek przedstawia przykładowy przebieg częstotliwości w układzie elektroenergetycznym w przypadku deficytu mocy czynnej.
Na ilustracji znajduje się wykres: Na osi pionowej ef zaznaczone są wartości co jeden od czterdziestu pięciu do pięćdziesięciu jeden herców. Na osi poziomej es oznaczone są wartości pięć oraz dziesięć, a także punkt te ce. Położony na wysokości nieco za trójką na osi poziomej. Od pięćdziesiątki na osi pionowej do punktu te ce bignie ukośna linia. Od pięćdziesiątki względem osi pionowej biegnie w dół linia. Na wysokości punktu te ce osiąga wartość czterdzieści siedem. Następnie łagodnie opada, by przy wartości dziesięć na osi poziomej osiągnąć wartość nieco powyżej czterdziestu sześciu.

Powiązane ćwiczenia