Wzrost korzenia
Korzeń to jeden z organów roślinnych. Za jego wzrost na długość odpowiadają dwie strefy: wierzchołkowa i wydłużania.
jakie znasz rodzaje tkanek roślinnych;
jakie są cechy tkanek twórczych i tkanek stałych;
jakie są funkcje korzenia oraz jak jest on zbudowany;
czym charakteryzuje się system korzeniowy palowy i wiązkowy;
Przedstawisz, w jaki sposób można doświadczalnie ustalić, która część korzenia odpowiada za jego wzrost.
Na podstawie obserwacji rośliny rozpoznasz jej korzeń oraz określisz jego funkcje.
1. Funkcje korzenia
Korzeń jest organem podziemnym roślin naczyniowychroślin naczyniowych. Jego główne funkcje to:
przytwierdzanie rośliny do podłoża;
pobieranie z gleby wody wraz z solami mineralnymi;
przekazywanie pobranych z gleby substancji do nadziemnych części roślin;
magazynowanie substancji zapasowych u niektórych roślin.
Więcej informacji na temat budowy i funkcji korzeni znajdziesz w e‑materiale pt. KorzeńKorzeń.
2. Systemy korzeniowe
Wyróżnia się dwa rodzaje systemów korzeniowych: palowy i wiązkowy.
3. Strefy korzenia
W korzeniu można wyróżnić cztery strefy, z których każda jest przystosowana do pełnienia określonej funkcji. Są to:
strefa wierzchołkowa (stożek wzrostu), w której znajdują się komórki tkanki twórczejtkanki twórczej korzenia. W tkance tej stale zachodzą podziałypodziały, co powoduje wzrost korzenia na długość. Na szczycie stożka wzrostu znajduje się czapeczkaczapeczka;
strefa wydłużania (wydłużeniowa), w której młode komórki zwiększają swoje rozmiary, co powoduje wydłużanie się korzenia;
strefa włośnikowa, w której komórki skórki tworzą włośnikiwłośniki, czyli długie wypustki. Wypustki te zwiększają powierzchnię wchłaniania wody i soli mineralnych, co umożliwia sprawniejsze ich pobieranie;
strefa korzeni bocznych, gdzie z korzenia głównego wyrastają korzenie bocznekorzenie boczne, które utrzymują roślinę w podłożu.
Każdy korzeń boczny składa się z takich samych stref, jak korzeń główny.
4. Wirtualne laboratorium
Przeprowadź doświadczenie dotyczące wzrostu korzenia. Zanotuj wyniki i wnioski. Zweryfikuj hipotezę.
Co będzie potrzebne?
nasiona rzeżuchy,
tryskawka z wodą,
5 probówek z korkami,
szkiełko zegarkowe,
skalpel,
lignina,
marker.
Wirtualne laboratorium pozwala ustalić, która część korzenia odpowiada za jego wzrost. Po kliknięciu przycisku rozpocznij pojawia się stół z następującym sprzętem: lignina, nasiona rzeżuchy, woda, pięć probówek, marker, pęseta, szkiełko zegarkowe, korki, zlewka, pipety, skalpel. W górnym prawym rogu znajduje się przycisk ze znakiem zapytania. Po kliknięciu na niego wyświetla się instrukcja. Punkt pierwszy. Podpisz probówki numerami od jeden do pięć. Punkt drugi. Wyściel szkiełko zegarkowe ligniną i zwilż je wodą. Punkt trzeci. Wysiej nasiona rzeżuchy na szkiełku zegarkowym i odczekaj trzy dni, aż wykiełkują. Punkt czwarty. Jedną z siewek pozostaw. W czterech kolejnych siewkach odetnij korzeń na różnych wysokościach: powyżej stożka wzrostu, powyżej strefy wydłużania, powyżej strefy włośnikowej, powyżej strefy korzeni bocznych. Punkt piąty. Napełnij probówki wodą i w każdej umieść korek. Za pomocą pęsety umieść po jednej siewce na korku tak, aby korzeń sięgał do wody: w probówce numer jeden umieść siewkę z cięciem powyżej stożka wzrostu; w probówce numer dwa umieść siewkę z cięciem powyżej strefy wydłużania; w probówce numer trzy umieść siewkę z cięciem powyżej strefy włośnikowej; w probówce numer cztery umieść siewkę z cięciem powyżej strefy korzeni bocznych; w probówce numer pięć umieść siewkę bez cięcia. Punkt szósty. Za pomocą markera zaznacz na każdej probówce, dokąd sięga ucięty korzeń. Pozostaw siewki na kolejną dobę. Po tym czasie obserwuj zmiany we wzroście korzeni. Po wykonaniu wymienionych czynności tylko w probówce numer 1 i probówce numer 5 korzeń urósł za zaznaczoną markerem linię. Najdłuższy korzeń wyrósł w probówce numer 5. Dodatkową obserwacją jest to, że pęd w probówce 4 zwiędnął.
Słownik
element korzenia okrywający stożek wzrostu i chroniący go przed mechanicznymi uszkodzeniami jak naparstek; zbudowany z komórek miękiszowych;
rodzaj korzeni występujących w palowym systemie korzeniowym, odchodzących od korzenia głównego; korzenie te rosną poziomo lub ukośnie w głąb gleby
zjawisko współżycia grzybów z organami podziemnymi roślin, z którego obie strony czerpią korzyści dzięki wzajemnej wymianie substancji odżywczych
proces polegający na wytworzeniu z jednej komórki rodzicielskiej dwóch komórek potomnych
rośliny przystosowane do życia na lądzie, mające zwykle dobrze rozwinięty system korzeniowy i wytwarzające tkanki przewodzące
tkanka zbudowana z komórek zdolnych do intensywnych podziałów, prowadzących do wzrostu rośliny
cienkie wypustki komórki skórki korzenia zwiększające powierzchnię chłonną korzenia; odpowiadają za pobieranie wody i soli mineralnych z gleby
Zadania
„MikoryzyMikoryzy zazwyczaj zlokalizowane są w korzeniach lub strukturach pełniących funkcję korzenia. Korzyścią tej symbiozy jest [...] zaopatrywanie grzyba w wytwarzane przez rośliny substancje odżywcze [...]. Grzyby mikoryzowe wraz z towarzyszącymi im mikroorganizmami tworzą w glebie sieć, która ułatwia pobieranie wody i związków mineralnych z gleby przez rośliny.”
Indeks górny Źródło: S. Głuszek, L. Sas‑Paszt L., B. Sumorok i in., Wpływ mikoryzy na wzrost i plonowanie roślin ogrodniczych, „Postępy Nauk Rolniczych” 2008, nr 6, s. 11–22. Indeks górny koniecŹródło: S. Głuszek, L. Sas‑Paszt L., B. Sumorok i in., Wpływ mikoryzy na wzrost i plonowanie roślin ogrodniczych, „Postępy Nauk Rolniczych” 2008, nr 6, s. 11–22.
Notatnik
Bibliografia
Internetowa encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, dostępna na stronie internetowej www.encyklopedia.pwn.pl.
Reece J.B., Urry L.A., Cain M.L. i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.