Zamiana ułamków zwykłych na liczby dziesiętne i odwrotnie
Ułamki zwykłe i liczby dziesiętne stosuje się często wymiennie, na przykład do zapisu ilości produktów w przepisach kulinarnych lub płynów znajdujących się w samochodzie. Ułamki dziesiętne ułatwiają przeprowadzanie obliczeń na kalkulatorze, natomiast ułamki zwykłe możemy spotkać w muzyce przy oznaczaniu nut.
RC9jBrCnR2xol1
Zdjęcie wskaźnika poziomu benzyny i temperatury płynu chłodzącego w samochodzie.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R18WdBGft60lV1
Zdjęcie wskaźnika poziomu benzyny w samochodzie.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RXTtTQ2lUrTcB1
Zdjęcie czajnika elektrycznego – wskaźnik poziomu wody oznaczony ułamkami dziesiętnymi.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Powinniśmy rozumieć oba zapisy i sprawnie zamieniać ułamki zwykłe na liczby dziesiętne i odwrotnie.
Zamiana ułamka dziesiętnego na ułamek zwykły
Każdą liczbę dziesiętną można zapisać w postaci ułamka zwykłego lub liczby mieszanej. Staramy się zapisać ułamki w postaci nieskracalnej.
,
.
Zamiana ułamka zwykłego na ułamek dziesiętny
Ułamki dziesiętne (np. , , , ) umiemy zapisywać w postaci dziesiętnej.
,
,
,
.
Czy ułamki o innych mianownikach również można przedstawić w postaci dziesiętnej?
Niektóre ułamki zwykłe można zamienić na liczby dziesiętne, najpierw rozszerzając je lub skracając, tak aby otrzymać w mianowniku ...
,
.
Ważne!
Warto zapamiętać, że:
,
,
,
,
.
Nie każdy ułamek można tak rozszerzyć lub skrócić, aby jego mianownik był równy ...
Aby przedstawić taki ułamek w postaci dziesiętnej, należy podzielić jego licznik przez mianownik.
Ważne!
Ułamki zwykłe można zamieniać na liczby dziesiętne, dzieląc licznik ułamka przez jego mianownik.
, bo:
R1DPCbUIeUFTk1
Grafika przedstawia dzielenie pisemne. Siedem ósmych = 0,875 bo siedem dzielone przez 8 = 0,875.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
, bo:
RAsVw1tfkMr371
Grafika przedstawiająca dzielenie pisemne: dziewięć drugich = 4,5 bo 9 dzielone przez 2 =4,5.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Przykład 1
Zapiszmy ułamek w postaci dziesiętnej.
Wiemy, że każdy ułamek zwykły jest ilorazem dwóch liczb naturalnych, czyli
.
Wykonajmy dzielenie sposobem pisemnym.
R1RIOfeOxFPiK1
Grafika przedstawia dzielenie pisemne: pięć szesnastych =5 dzielone przez 16=0,3125
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Zamieniliśmy ułamek zwykły na liczbę dziesiętną.
.
Mówimy także, że ułamek ma rozwinięcie dziesiętne skończone równe .
Ciekawostka
Znajdź za pomocą kalkulatora rozwinięcia dziesiętne ułamków: , , , , . Zauważ, że wynik dzielenia nie mieści się w okienku kalkulatora. Dzieje się tak, ponieważ dzielenie licznika przez mianownik nigdy się nie kończy. O takich ułamkach mówimy, że mają rozwinięcie dziesiętne nieskończone.
1
Ćwiczenie 1
R1YFiBH95j4NS
Określ, jaka część figur została zamalowana. Przeciągnij odpowiednie liczby, wypełniając luki na rysunkach.
Określ, jaka część figur została zamalowana. Przeciągnij odpowiednie liczby, wypełniając luki na rysunkach.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R13Xmg1mCIzwO
Uzupełnij poniższe zdania podanymi liczbami. Kliknij w lukę, aby rozwinąć listę i wybierz poprawną wartość. Figura składa się ze jednakowych kwadratów, z których jest zamalowanych. Zamalowana część stanowi 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. całej figury.Figura składa się z jednakowych prostokątów, z których są zamalowane. Zamalowana część stanowi 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. całej figury.Figura składa się ze jednakowych kwadratów, z których jest zamalowanych. Zamalowana część stanowi 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. całej figury.Dane są trzy jednakowe kwadraty. Dwa kwadraty są zamalowane w całości, a trzeci jest zamalowany w połowie. Zamalowana część reprezentuje liczbę 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. .Dane są trzy jednakowe koła. Dwa koła są zamalowane w całości, a w trzecim są zamalowane trzy ćwiartki. Zamalowana część reprezentuje liczbę 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. .Dane są trzy jednakowe koła. Dwa koła są zamalowane w całości. Zamalowana część reprezentuje liczbę 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. .
Uzupełnij poniższe zdania podanymi liczbami. Kliknij w lukę, aby rozwinąć listę i wybierz poprawną wartość. Figura składa się ze jednakowych kwadratów, z których jest zamalowanych. Zamalowana część stanowi 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. całej figury.Figura składa się z jednakowych prostokątów, z których są zamalowane. Zamalowana część stanowi 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. całej figury.Figura składa się ze jednakowych kwadratów, z których jest zamalowanych. Zamalowana część stanowi 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. całej figury.Dane są trzy jednakowe kwadraty. Dwa kwadraty są zamalowane w całości, a trzeci jest zamalowany w połowie. Zamalowana część reprezentuje liczbę 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. .Dane są trzy jednakowe koła. Dwa koła są zamalowane w całości, a w trzecim są zamalowane trzy ćwiartki. Zamalowana część reprezentuje liczbę 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. .Dane są trzy jednakowe koła. Dwa koła są zamalowane w całości. Zamalowana część reprezentuje liczbę 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. .
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RbeJ9Eo3fwJPu2
Ćwiczenie 6
Zamień podane ułamki na ułamki w postaci dziesiętnej. Uzupełnij luki w równościach, wpisując poprawną liczbę. Tu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnij
Zamień podane ułamki na ułamki w postaci dziesiętnej. Uzupełnij luki w równościach, wpisując poprawną liczbę. Tu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnij
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R12pzycQY534C2
Ćwiczenie 7
Zamień ułamki zwykłe na liczby dziesiętne. Uzupełnij luki w równościach, wpisując poprawną wartość. Tu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnij
Zamień ułamki zwykłe na liczby dziesiętne. Uzupełnij luki w równościach, wpisując poprawną wartość. Tu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnij
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R17LWO8wFbdnK2
Ćwiczenie 8
Znajdź rozwinięcia dziesiętne podanych ułamków zwykłych i liczb mieszanych. Przy dzieleniu skorzystaj z kalkulatora. Uzupełnij luki w równościach, wpisując poprawną wartość. Tu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnij
Znajdź rozwinięcia dziesiętne podanych ułamków zwykłych i liczb mieszanych. Przy dzieleniu skorzystaj z kalkulatora. Uzupełnij luki w równościach, wpisując poprawną wartość. Tu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnijTu uzupełnij
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.