Dobierzcie się w pary. Niech jedna osoba opowie jakieś zdarzenie koledze lub koleżance. Zadaniem drugiej osoby jest jak najwierniejsze powtórzenie usłyszanej opowieści.

Dobierzcie się w pary. Niech jedna osoba opowie koledze lub koleżance trzy razy o minionym wieczorze. Za każdym razem należy używać innych sformułowań.

Wypowiedz dowolne zdanie. Zadanie drugiej osoby polega na powtórzeniu tej myśli innymi słowami. Wykonajcie ćwiczenie kilka razy, zamieniając się rolami.

Do podanych wyrazów dopisz skojarzenia, które w tobie wywołują:

• środa,

• listopad,

• radio,

• róża,

• lodówka,

• Gdańsk,

• Brazylia,

• makaron,

• szuflada,

• jaszczurka.

Przeczytaj ponownie powyższy tekst poświęcony pamięci, a następnie, nie zaglądając do niego, streść go ustnie w maksymalnie pięciu zdaniach.

Przeczytaj fragmenty artykułu Jolanty Chyłkiewicz, a następnie oceń prawdziwość stwierdzeń zamieszczonych pod cytowanym tekstem.

Ben Pridmorej0000007Y9B2v23_000tp003Ben Pridmore potrafi zapamiętać w kolejności 930 cyfr w pięć minut. Aby osiągnąć taki imponujący wynik, trzykrotny laureat olimpiady World Memory Championshipsj0000007Y9B2v23_000tp004World Memory Championships musiał – niczym sportowiec – dzień w dzień trenować tzw. mnemotechniki, czyli sposoby ułatwiające zapamiętywanie. Są one znane od dziesięcioleci i każdy może z nich korzystać. Tyle tylko że ich nauka wymaga wysiłku, a efekty nie zawsze są tak dobre, jakbyśmy oczekiwali. Dlatego naukowcy poszukują nowych sposobów na lepszą pamięć.
[...] Podczas jednego z eksperymentów naukowcy z belgijskiego Cyclotron Research Centrej0000007Y9B2v23_000tp005Cyclotron Research Centre w Liègej0000007Y9B2v23_000tp006Liège i brytyjskiego Surrey Sleep Research Centerj0000007Y9B2v23_000tp007Surrey Sleep Research Center obserwowali na monitorze rezonansu magnetycznego reakcje mózgu ochotników na różne rodzaje światła. Podczas nauki badacze włączali światło zielone, fioletowe, żółte i niebieskie. Tylko przy niebieskim zaobserwowali wyraźne pobudzenie hipokampu, struktury najważniejszej dla pamięci, i ciała migdałowatego. Przeprowadzone później testy dowiodły, że pracujący przy takim świetle lepiej opanowali materiał. Niebieskie światło korzystnie wpływa na pamięć, bo jest przetwarzane poza drogą wzrokową, która prowadzi od fotoczułych komórek oka do kory wzrokowej. [...] A teraz najlepsza wiadomość. Do pobudzenia pamięci powinna wystarczyć krótka ekspozycja na błękitne światło – badani przebywali w nim zaledwie minutę, a ich pamięć się wyostrzyła. By poprawić np. efektywność pracy, wystarczy w biurowych pokojach oświetlonych zwykłą żarówką dodatkowo zapalić niebieską. Natomiast w ciągu dnia warto odsłonić okno, nie zaciągać żaluzji czy zasłon, bo dzienne światło składa się m.in. ze stymulującego pamięć światła błękitnego.
Chcąc poprawić pamięć, powinniśmy także zadbać o zawartość talerza. Lekarze od dawna przekonują, że zawarte w rybach i owocach morza kwasy omega 3 uelastyczniają osłonki neuronów i przyspieszają przewodzenie impulsów nerwowych. Najnowsze badania dowodzą jednak, że najlepsze są czarne jagody. Wystarczy pić dwie szklanki soku jagodowego dziennie, by cieszyć się doskonałą pamięcią do późnej starości – przekonuje dr Robert Krikorian z University of Cincinnatij0000007Y9B2v23_000tp008University of Cincinnati. [...] Jagody mogą nawet opóźniać rozwój choroby Alzheimera. To efekt działania flawonoidów i antocyjanów, których te owoce zawierają wyjątkowo dużo. [...] Jagody też pobudzają tworzenie nowych komórek w hipokampie. To drugi – po korze mózgowej – najważniejszy ośrodek pamięci. Jeśli ludzką pamięć porównać do komputerowej, to kora przypomina twardy dysk, na którym utrwalone są wszystkie informacje i wspomnienia, hipokamp zaś klawiaturę, za której pomocą zapisujemy wiadomości w korze i uzyskujemy dostęp do już zmagazynowanych w niej danych. W podobny sposób na hipokamp działa też magnez. Amerykański psychiatra Larry McClearyj0000007Y9B2v23_000tp009Larry McCleary w książce Trening mózgu zaleca przyjmowanie 600 mg magnezu dziennie w tabletkach albo jedzenie wyjątkowo bogatego w ten pierwiastek awokado. Proponuje też używanie szałwii jako dodatku do dań [...]. Prócz szałwii dr McCleary na poprawę pamięci zaleca rozmaryn, kurkuminę, imbir i cynamon. Pamięć odświeża też uprawianie sportu. Wystarczy godzina ruchu dziennie, by już po pięciu tygodniach 40-, 50- czy 60‑latek równie łatwo zapamiętywał informacje jak kilka dekad wcześniej – wynika z badań Judy Cameronj0000007Y9B2v23_000tp00AJudy Cameron z uniwersytetu w Pittsburghu. Wtórują jej naukowcy z University of Illinoisj0000007Y9B2v23_000tp00BUniversity of Illinois. Według nich ruch poprawia też pamięć u 20‑latków, a nawet u 10‑latków.

Wykonaj poniższe ćwiczenie mające na celu usprawnienie narządów artykulacyjnych i zapobieganie tzw. szczękościskowi, który uniemożliwia poprawną artykulację. Włóż korek (taki, którym zamyka się butelki, np. z winem) do ust między zęby i przeczytaj na głos pół strony dowolnego tekstu. Staraj się jak najdokładniej wypowiadać głoski, by odbiorca rozumiał tekst czytany przez ciebie. Ćwiczenie powtarzaj codziennie lub co dwa dni.

Oto krótka bajka logopedyczna pt. Poranek ucznia liceum. Czytając ją, wykonuj ćwiczenia narządów mowy według instrukcji zamieszczonych w nawiasach.

Michał spał smacznie (naśladowanie odgłosów chrapania), kiedy zadzwonił budzik (wymawianie połączenia drrr, w taki sposób by osiągnąć energiczne drganie języka). Chłopak otworzył oczy, przeciągnął się (opuszczanie żuchwy przy otwartych ustach), a następnie ziewnął (ziewanie przy zamkniętych ustach). Błyskawicznie założył bluzę (czubek języka kilka razy zbliża się w kierunku nosa) i spodnie (język wysuwamy kilka razy na brodę). Śniadanie już czekało na niego – zjadł je ze smakiem (mlaskanie) i pospiesznie popił mlekiem (ruchy połykania). Następnie pobiegł do łazienki i wyszczotkował zęby (krążenie językiem po zewnętrznej stronie zębów). Szybko umył twarz i wytarł ją ręcznikiem (przesuwanie języka po podniebieniu) i czym prędzej wybiegł z domu. Zbiegając po schodach (kląskanie – bieg koników), szeroko się uśmiechnął (szeroki uśmiech). Właśnie wtedy sobie przypomniał, że jest sobota, więc nigdzie nie musi się spieszyć.

Ułóż własną bajkę logopedyczną. Możesz wykorzystać ćwiczenia zaproponowane w tej lekcji lub inne, których celem jest usprawnienie narządów mowy lub wykształcenie poprawnej techniki oddechowej.

Jeden uczeń trzyma przy ścianie kciukiem i palcem wskazującym kartkę. Drugi uczeń stoi w odległości około 1 metra od ściany, bierze głęboki wdech, a następnie wypuszcza powietrze w stronę kartki. W momencie gdy uczeń pierwszy stwierdzi, że strumień powietrza jest już skierowany na kartkę, puszcza ją. Zadanie drugiego ucznia polega na „przylepieniu” kartki do ściany siłą wydechu i jak najdłuższe przytrzymanie jej w tej pozycji. Jeśli nie uda się poprawnie wykonać zadania, to ćwiczący uczeń powinien zbliżyć się do ściany o kilkanaście centymetrów. Po wykonaniu zadania uczniowie zamieniają się rolami.

Wykonaj ćwiczenie, którego celem jest „rozbudzenie głosu”: ziewaj, stękaj, jęcz, mrucz i wymawiaj jak najdłużej głoskę „m”. Następnie kilka razy powoli i dokładnie powiedz: „una muno mama mija”.

Oto kilka zdań z książki Mieczysławy Walczak‑Deleżyńskiej pt. Aby język giętki... (5)j0000007Y9B2v23_000tp00C(5). Przeczytaj je, zwracając uwagę na poprawną artykulację.

a) Król Karol kupił królowej Karolowej korale koloru koralowego.
b) Cóż, że ze Szwecji?
c) Spadł bąk na strąk, a strąk na pąk. Pękł pąk, pękł strąk, a bąk się zląkł.
d) Czy ten cytat, co tata czyta, to ten cytat z cytatów Tacyta?
e) Płynął buk przez Bug, dałby Bóg, żeby buk przepłynął przez Bug.
f) Szpieg zbiegł, smyk znikł, pies wściekł się, deszcz ściekł, jak z bicza trzasnął.
g) Lojalna Jola lula ululanego Jula.
h) Koszt poczt w Tczewie.
i) Czego trzeba strzelcowi do zestrzelenia cietrzewia drzemiącego w dżdżysty dzień na drzewie?
j) Wytrzep trzepaczką trzcinową te trzy trzcinowe krzesła.
k) Zziajany zięć z żądzy zziębnął, a źdźbła zżuł, zżarł i zżółknął.
l) Mysz szybko odskoczyła, a chrząszcz szczypał łuseczkę fasoli zżółkłej.

Odpowiedni akcent zdaniowy może być nośnikiem wielu informacji. Zdanie „Wczoraj Martyna pojechała rowerem do koleżanki na wieś” wypowiedz kilkakrotnie, za każdym razem akcentując inny wyraz. Zastanów się, jaki wpływ na treść i sens zdania ma zmiana akcentu zdaniowego.

Poniższe zdanie przeczytaj kilkakrotnie. Za każdym razem stosuj inną intonację i ujawniaj odmienne emocje.

Idziemy na boisko grać w piłkę. [Syn informuje rodziców.]
Idziemy na boisko grać w piłkę. [Komunikat wyrażony ze zrezygnowaniem – nadawca wolałby inną formę ruchu.]
Idziemy na boisko grać w piłkę? [Propozycja jednego kolegi skierowana do pozostałych.]
Idziemy na boisko grać w piłkę? [Zdziwienie wyrażone w odpowiedzi na propozycję gry w deszczowy dzień.]
Idziemy na boisko grać w piłkę! [Rozkaz skierowany przez ojca do syna, który najchętniej spędza wolny czas przed komputerem.]
Idziemy na boisko grać w piłkę! [Entuzjastyczny komunikat skierowany przez jednego z kolegów do pozostałych.]
Idziemy na boisko grać w piłkę! [Komunikat wyrażony ze złością.]

Przytoczony niżej tekst odczytaj tak, by przypominał:
a) wykład wygłoszony dla ponad stu osób,
b) korepetycje udzielane jednemu uczniowi,
c) rozmowę w kawiarni w gronie kilku znajomych,
d) dialog, który w domu prowadzisz z jednym z rodziców.

Nieregularne podlewanie roślin może niekorzystnie wpłynąć na ich zdrowie i wzrost. Określony plan podlewania jest bardzo ważny, aby rośliny otrzymywały wodę regularnie i w odpowiednich ilościach. Więdnące liście są jednym z pierwszych objawów niedostatecznej ilości wody, jaką otrzymuje roślina. Kolejnym objawem jest marszczenie się i brązowienie liści. Wszystkie rośliny rosnące w pomieszczeniach – nawet sukulenty – od czasu do czasu potrzebują podlewania. Duże liściaste rośliny [...] wykorzystują dużo wody i szybko wysychają. [...] Podlewając rośliny domowe, lejmy wodę bezpośrednio do doniczki. Unikajmy podlewania samej rośliny. W miarę możliwości odsączmy roślinę po podlaniu, aby nadmiar wody wypłynął u dołu. W przeciwnym razie podlewajmy roślinę powoli, aby podstawka nie zapełniła się lub – co gorsza – nie pozostała wypełniona wodą. Niewiele roślin czuje się dobrze, gdy korzenie zalegają w wodzie – mogą wtedy łatwo zgnić.

RsfHkoQV780QO1

Rośliny doniczkowe/konewka Źródło: domena publiczna.

Wybierz dowolny wiersz dla dzieci autorstwa Juliana Tuwima lub Jana Brzechwy. Postaraj się przeczytać go interesująco. Pamiętaj o odpowiednim tempie czytania, stosuj akcenty logiczne, korzystaj z frazowania i pauzowania (kropka zwykle sugeruje pauzę długą, a przecinek – krótką). Postaraj się też, by twój głos odzwierciedlał zachowanie i charakter bohaterów występujących w utworze.

Podany niżej tekst wygłoś na różne sposoby:
a) mów błagalnym tonem,
b) szeptaj konspiracyjnie,
c) mów ironicznie, pogardliwie w stosunku do adresata,
d) mów kokieteryjnie, uwodzicielsko,
e) mów zdyszanym półgłosem. Tekst musi być bezwzględnie mówiony, a nie czytany. Można natomiast modyfikować go, czyli nie odtwarzać wiernie, ale mówić własnymi słowami.

Arktyka to obszar Ziemi otaczający biegun północny. [...] Nazwa pochodzi od greckiej nazwy gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy. [....] Centrum Arktyki to pokryty lodem Ocean Arktyczny. Otaczają go bezleśne obszary lądowe o przemarzniętym gruncie. Mimo to Arktyka tętni życiem, na które składa się bogata fauna i flora morska, ptaki, zwierzęta lądowe oraz społeczności ludzkie.

Krótki tekst, który znasz na pamięć, mów i jednocześnie:
a) podskakuj na jednej nodze,
b) wykonuj ruchy jak przy grze w siatkówkę,
c) wykonuj ruchy jak podczas mycia głowy,
d) kozłuj piłkę,
e) udawaj przenoszenie ciężkich przedmiotów z jednego miejsca na inne.

Wybierz 2–3 znane osoby, które słyną z nietypowej lub ciekawej barwy głosu. Spróbuj ją scharakteryzować, używając m.in. następujących określeń głosu:

• niski,

• wysoki,

• pewny siebie,

• metaliczny,

• matowy,

• aksamitny,

• ciepły,

• zimny,

• dźwięczny,

• chrypiący,

• jasny,

• ciemny,

• drżący,

• harmonijny,

• głęboki,

• szorstki,

• nosowy,

• piskliwy.

Nie używając słów, lecz posługując się jedynie mimiką i gestykulacją, wyraź:
a) radość,
b) smutek,
c) zdziwienie,
d) gniew,
e) zakłopotanie.

Obejrzyj dowolny program publicystyczny z udziałem zaproszonych gości. Oceń stosowane przez nich gestykulację i mimikę oraz środki prozodyczne (tempo mówienia, frazowanie, ton i barwę głosu).

Zgromadźcie jak najwięcej wyciętych z gazet zdjęć przedstawiających różne stany emocjonalne sfotografowanych osób. Opiszcie uwiecznione na zdjęciach gesty i mimikę oraz scharakteryzujcie ich znaczenie.

Obejrzyj film pt. Jak zostać królem (2010), reż. Tom Hooper. Które ćwiczenia zaproponowane przez niekonwencjonalnego nauczyciela dykcji okazały się najbardziej skuteczne dla jąkającego się króla?

Zorganizujcie w klasie dyskusję na jeden z poniższych tematów (stanowią je rozmaite sentencje dotyczące głosu i wystąpień publicznych). Pamiętajcie o kulturze dyskusji, odpowiedniej artykulacji i mowie ciała.
a) Jestem najbardziej spontanicznym mówcą na świecie, ponieważ każde słowo, każdy gest i każda riposta zostały dokładnie przećwiczone (George Bernard Shawj0000007Y9B2v23_000tp00DGeorge Bernard Shaw).
b) Słowa są najpotężniejszą bronią, jaką ludzkość się posługuje (Rudyard Kiplingj0000007Y9B2v23_000tp00ERudyard Kipling).
c) Sami mówcy budzą do siebie zaufanie z trzech powodów [...]. Są to rozsądek, szlachetność i życzliwość (Arystotelesj0000007Y9B2v23_000tp00FArystoteles).

Wyobraź sobie, że jesteś przedstawicielem handlowym, który chce zaprezentować klientowi jakiś produkt lub jakąś usługę. Przygotuj taką prezentację (trwającą maksymalnie 2 minuty) i wykonaj ją przed klasą. Pamiętaj o właściwej modulacji głosu oraz stosownej mowie ciała.

Opowiedz koledze jakieś ekscytujące zdarzenie. Pamiętaj, by emocje towarzyszące opowieści wyrażać nie tylko za pomocą odpowiednich słów, lecz także za pomocą gestykulacji, mimiki, intonacji, akcentu zdaniowego, frazowania oraz siły i wysokości głosu.