R1c3Dk5BFH9uY1
domena publiczna

Od wieków ceni się osoby mówiące pięknie, interesująco i poprawnie. Dużą wagę, zwłaszcza współcześnie, przywiązuje się również do skuteczności wypowiedzi. Wiele naszych sukcesów życiowych zależy wszakże od umiejętności przekonywania rozmówców. Z badań wynika, że częściej osiągamy cel, gdy uzasadniamy swoje stanowisko lub prośbę, niż wtedy, gdy ograniczamy się w swojej wypowiedzi do czystej informacji.

Już wiesz

Wybierz jedną odpowiedź z każdego nawiasu i ją uargumentuj, używając nie więcej niż dziesięciu słów.

  • Filmy lepiej oglądać (w kinie, w domu), ponieważ...

  • Wakacje wolę spędzać (nad morzem, w górach), ponieważ...

  • Po zdaniu matury zamierzam (poszukać pracy, pójść na studia), ponieważ...

  • Polska (powinna, nie powinna) przystąpić do strefy euro, ponieważ...

  • Częściej jadam pieczywo (jasne, ciemne) niż (ciemne, jasne), ponieważ...

j0000007Y8B2v23_0000000Q

Temat

Jednym z pierwszych etapów w działaniu argumentacyjnym jest sformułowanie tematu tekstu. Udany tytuł jest odpowiedzią na jedno z siedmiu pytań: kto?, co?, gdzie?, kiedy?, za pomocą czego?, w jaki sposób?, dlaczego?. Przykładowo: temat „O relacjach rodziców z nastoletnimi dziećmi” jest odpowiedzią na pytanie: „co?”, a temat „Udane wakacje tylko na południu Europy” odpowiada na pytanie „gdzie?”. Już sam temat powinien być sygnałem dla odbiorcy, jakie stanowisko zajmuje nadawca. W tym sensie można powiedzieć, że temat wystąpienia lub tekstu pisanego staje się jednocześnie jego tezą. Powinna ona być sformułowana w sposób bardzo atrakcyjny, by przyciągnąć uwagę odbiorcy i go zainteresować, zaintrygować problemem. Pamiętaj: lepiej nie wypowiadaj tezy, której nie potrafisz dobrze uzasadnić.

Ćwiczenie 1.1

Ułóż po dwie opozycyjne tezy do poniższych problemów w taki sposób, by pomóc odbiorcy w zorientowaniu się, jakie stanowisko zajmuje nadawca.

  • Czy dzieciom adoptowanym należy powiedzieć o tym, że są adoptowane?

  • Czy w Polsce powinno się wykonywać karę śmierci?

  • Czy należy pozwolić na eutanazję?

  • Czy tradycyjne listy zostaną wyparte przez e‑maile?

  • Czy Zakopane powinno być gospodarzem zimowych igrzysk olimpijskich?

  • Co jest istotniejsze: budowa autostrad czy zachowanie ekosystemu regionu?

  • Czy sześciolatki powinny zaczynać naukę w szkole?

Ćwiczenie 1.2

Przeredaguj poniższe tematy, tak by miały formę pytań i zawierały słownictwo nacechowane emocjonalnie.

  • Adam Małysz po zakończeniu kariery skoczka zaangażował się w sporty samochodowe.

  • Ostatnio pojawiły się propozycje zlikwidowania gimnazjów.

  • Raport na tematu stanu czytelnictwa w Polsce.

  • Polacy słabo znają twórczość Wojciecha Kilara.

  • Chipsy i pączki to najpopularniejsze drugie śniadanie.

  • Warto czytać książki.

Ćwiczenie 1.3

Sformułuj tematy tekstów prasowych, które mogłyby zostać zilustrowane poniższymi zdjęciami.

Ćwiczenie 1.4

Jakie współczesne problemy polityczne, społeczne, kulturowe itp. mogłyby stać się przedmiotem wypowiedzi argumentacyjnych, których tezy przybierają postać poniższych przysłów i powiedzeń?

  • Gdy kota nie ma, myszy harcują.

  • Gdzie cztery nianie, tam dziecko bez nosa.

  • Kiedy Pan Bóg zamyka wszystkie drzwi, zawsze zostawia jakieś uchylone okno.

  • Kto ma wioski, ma troski.

  • Lepiej nie dolać, jak przelać.

j0000007Y8B2v23_00000035

Siła wstępu

We wstępach tekstów argumentacyjnych staraj się wprowadzić słuchających w tematykę swojego wystąpienia. Spraw, by twoja wypowiedź przyciągnęła ich uwagę: możesz skorzystać z jakiejś złotej myśli, cytatu, gry słów. Odbiorców zaintrygujesz również wtedy, gdy posłużysz się paradoksem, podasz jakąś zaskakującą informację, wskażesz na bulwersujący fakt. Pamiętaj jednak, że treść wstępu musi mieć związek z tematem wystąpienia i powinna służyć wyznaczonemu przez ciebie celowi.

Ćwiczenie 2.1

W rozmaitych źródłach znajdź cytaty, którymi możesz rozpocząć wystąpienia na poniższe tematy.

  • Warto się często uśmiechać.

  • Czy zabytkowe samochody są tylko zbędnymi reliktami przeszłości?

  • Nie bój się śmierci!

Ćwiczenie 2.2

Napisz pięciozdaniowe wstępy do tekstów argumentacyjnych na poniższe tematy. W pierwszym z nich możesz wykorzystać fragment tekstu o Julianie Tuwimie.

  • Warto być kolekcjonerem.

  • Zachęta do wypełnienia oświadczenia woli oddania narządów po śmierci.

  • Czy teatr ma szansę przetrwać we współczesnym świecie?

Czy wiesz, że Julian Tuwim uwielbiał kolekcjonować różne rzeczy? Poza znaczkami i widokówkami zbierał również stalówki, gazety z całego świata, minerały, wonne olejki, żywe jaszczurki złapane w parku, a nawet rtęć, którą jako mały chłopiec gromadził z potłuczonych termometrów. W swoim domu miał też ogromne kolekcje rozmaitych książek. Pasja ta nie budziłaby zdziwienia, gdyby nie fakt, że w zbiorze poety znajdowały się podręczniki dla fryzjerów, stare kalendarze czy gramatyki wymarłych języków. Jego znajomych najbardziej zaś zdumiewały liczne tomy książek o szczurach i pchłach.

Ćwiczenie 2.3

Oto początkowy fragment tekstu zatytułowanego Aktywność fizyczna to podstawa:

„Drodzy maturzyści, przed wami stresujące chwile i tygodnie wypełnione nauką. Przed wami czas, od którego wiele zależy w przyszłości – również wasze zdrowie, o które nawet i teraz musicie zadbać. O co biega? Biega właśnie o bieganie!”.

Wzorując się na nim, zastosuj grę językową w krótkich wstępach, otwierających wystąpienia na poniższe tematy.

  • O korzyściach wynikających z posiadania psa.

  • O zaletach kupowania w sklepach z używaną odzieżą.

  • Komiks – wartością popkultury.

Ćwiczenie 2.4

Zgromadź jak najwięcej sentencji, których autorami są starożytni teoretycy i praktycy wymowy. Z tak utworzonej bazy możesz korzystać w różnych sytuacjach komunikacyjnych. Być może dzięki temu zbiorowi łatwiej zrozumiesz teksty innych autorów.

R1b2kuYQwwQFa1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000007Y8B2v23_0000004H

Argumenty

Nadawca, po przedstawieniu tezy wypowiedzi, czyli po zapoznaniu odbiorców ze swoim stanowiskiem, powinien poprzeć je odpowiednimi argumentami. Może odwoływać się do rozumu, wiedzy, doświadczeń lub uczuć słuchających (więcej na temat rodzajów argumentów możesz dowiedzieć się z lekcji Rozpoznawanie argumentów). Argumenty trzeba dostosować zarówno do tematu wypowiedzi, jak i do odbiorców (np. do ich wieku i wykształcenia). Na argumentację decydujemy się wtedy, gdy reprezentujemy inne przekonania niż nasi odbiorcy. Nasze działanie będzie miało sens tylko wtedy, gdy istnieją jakieś przesłanki akceptowane przez obie strony sporu. Bardzo istotną właściwością argumentacji jest uświadomienie sobie przez nadawcę, że odbiorca ma wolność wyboru takiego stanowiska, jakie najbardziej go przekonuje. Tego warunku nie spełnia propozycja nie do odrzucenia znana z filmu Ojciec chrzestny.

Ćwiczenie 3.1

Z archiwum zdjęć rodzinnych wybierz pięć takich, które mogłyby stać się argumentami ilustrującymi tezę: „Grunt to rodzina”.

RdZuKEjDst3lx1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o..
Ćwiczenie 3.2

Jakimi rekwizytami możesz wspomóc i uatrakcyjnić wystąpienia na tematy zaproponowane w ćwiczeniach 2.1, 2.2 i 2.3?

Ćwiczenie 3.3

Jakiego typu argumentację – rzeczową, emocjonalną czy rzeczowo‑emocjonalną – najlepiej zastosować w rozwinięciu wystąpień, których tematy podano w ćwiczeniach 2.1, 2.2 i 2.3?

Ćwiczenie 3.4

Przygotujcie argumenty przemawiające za jedną z poniższych tez lub przeciw niej. Po zakończonej pracy przedstawcie je na forum klasy. Wspólnie oceńcie ich siłę i przydatność perswazyjną.

  • Autostrady w Polsce powinny być płatne.

  • Warto znać prawo.

  • W Polsce powinno się zlikwidować zakaz palenia w miejscach publicznych.

  • Telewizja szkodzi.

Ćwiczenie 3.5

Zgromadź jak najwięcej danych liczbowych, które można wykorzystać jako argumentację w poniższych sprawach, a następnie zredaguj odpowiednie argumenty.

  • Warto oddawać krew.

  • Palacze częściej zapadają na różne choroby.

  • Szkodliwy wpływ fast foodów na zdrowie.

Ćwiczenie 3.6

W jakiej kwestii masz zdanie przeciwne do stanowiska twoich rodziców? Zgromadź jak najwięcej argumentów popierających twoje poglądy. Następnie zastanów się, do którego z tych argumentów rodzice łatwo znajdą kontrargument.

Ćwiczenie 3.7

Wyobraź sobie, że jesteś nauczycielem w szkole podstawowej, który chce wyposażyć salę lekcyjną w tablicę interaktywną. Zredaguj 3 krótkie teksty argumentacyjne, których celem będzie przekonanie odbiorców do zakupu tablicy.

  • Pierwszy tekst skieruj do rodziców uczniów: załóż, że wygłosisz go podczas zebrania w szkole.

  • Drugi sformułuj w taki sposób, jakbyś miał go wypowiedzieć w czasie rozmowy z dyrektorem szkoły, w której pracujesz.

  • Trzeci napisz z myślą o wysłaniu go w formie oficjalnego listu do właścicieli firm działających w twojej miejscowości i w jej okolicach.

Ćwiczenie 3.8

Wspólnie z osobą, z którą tworzysz parę, zgromadźcie jak najwięcej argumentów emocjonalnych na temat: „Bezstresowe wychowanie – wady czy zalety?”.

j0000007Y8B2v23_00000067

Dowodzenie

Rzetelna argumentacja wymaga przeprowadzenia logicznego dowodzenia. Wnioski wyciągane przez nadawcę, czyli konkluzje, muszą wynikać z przesłanek, a więc bezspornych twierdzeń, których podstawą są fakty. Przesłanki opierające się na prawdach oczywistych można pominąć (np. Słoń jest ssakiem). Często też rezygnuje się z prezentowania informacji znanych konkretnemu odbiorcy lub audytorium (np. w gronie filologów można pominąć przesłankę: Języki ugrofińskie nie są spokrewnione z polszczyzną). Skuteczna argumentacja wymaga zastosowania poprawnych argumentów, a więc takich, które składają się tylko z poprawnych przesłanek. Pamiętajmy też, by wszelkie argumenty przedstawiać zwięźle (unikać powtórzeń, ograniczać dygresje) i jasno (dbać o jednoznaczność i przejrzystość wypowiedzi, zrezygnować ze skomplikowanej składni, niezrozumiałych słów i metafor, unikać skrótów myślowych i nawiązań do kontekstu nieznanego odbiorcom). Więcej na temat argumentacji logicznej oraz jej form – dedukcji i indukcji – możesz dowiedzieć się z lekcji Rozpoznawanie argumentów.

Ćwiczenie 4.1

Na podstawie poniższych przesłanek sformułuj wniosek. Czy na podstawie danych przesłanek zawsze można wyciągnąć jednoznaczny wniosek?

  • Przesłanki: Umowę na telefon komórkowy mogą podpisać tylko osoby pełnoletnie. Paulina miesiąc temu skończyła 18 lat.

  • Przesłanki: Zawodnicy, którzy przygotowują się do olimpiady, powinni budować formę, ale nie powinni się forsować. Wyjazd na zawody do Japonii, które rozgrywane są na tydzień przed olimpiadą, wiąże się z dużym wysiłkiem.

Ćwiczenie 4.2

Sformułuj przesłanki, z których wynikają poniższe wnioski.

  • W niedziele supermarkety powinny być zamknięte.

  • Łukasz powinien wejść do szkolnej reprezentacji piłki nożnej.

  • Dyrekcja szkoły musi zrezygnować z firmy cateringowej, która dotychczas świadczyła usługi.

Ćwiczenie 4.3

Sformułuj zarzuty do poniższych argumentów.

  • Weronika jest najlepszą uczennicą w II A, a II A jest najlepszą klasą w szkole, co oznacza, że Weronika jest najlepszą uczennicą w szkole.

  • Ojciec Kamila były mistrzem województwa w skoku w dal, a dzieci idą zwykle w ślady rodziców, zatem Kamil na pewno wygra najbliższe zawody w skoku w dal.

  • Ptaki potrafią fruwać, więc skoro pingwin jest ptakiem, to potrafi fruwać.

  • Ryby żyją w wodzie. Jest więc jasne, że wieloryb, który żyje w wodzie, jest rybą.

  • Dziewczęta biegają wolniej od chłopców, zatem Maja biega wolniej od Michała.

Ćwiczenie 4.4

Przeprowadź dowodzenia indukcyjne, które doprowadzą do poniższych wniosków, przyjmujących formę znanych powiedzeń.

  • Lepiej zrozumieć mało, niż zrozumieć źle.

  • Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu.

  • Łatwiej coś zganić, niż zrobić.

j0000007Y8B2v23_000EX001

Prezentowanie argumentów

Argumenty można prezentować według 3 schematów:

1) zacząć od najsilniejszych, a skończyć na najsłabszych,

2) zacząć od najsłabszych, a skończyć na najmocniejszych,

3) na początku i na końcu umieścić argumenty najmocniejsze, a pomiędzy nimi – słabsze.

JPOL_E3_E4_Dodatkowyopiszasobow
RUThGGi6G97ZR1
domena publiczna
Ćwiczenie 5.1

Poniżej, na podstawie informacji zamieszczonych na stronie www.homemadelemonade.pl/30‑powodow‑dla‑ktorych‑warto‑pic‑wode/, podano kilkadziesiąt powodów, dla których należy pić dużo wody.

Rcd9hAZhPAFAC1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

b) Teraz uporządkujcie je, łącząc w grupy argumenty podobne lub odnoszące się do tego samego aspektu funkcjonowania człowieka.

Ćwiczenie 5.2

Sformułuj argumenty w sprawie „Warto biegać”, rozwijając następujące hasłaj0000007Y8B2v23_000tp001hasła:

  • zdrowie,

  • siła,

  • wolność,

  • radość,

  • relaks,

  • oszczędność,

  • szczupła sylwetka,

  • przyjaźń,

  • inteligencja,

  • satysfakcja,

  • autorytet,

  • bezpieczeństwo,

  • natura.

RrnwIsrcNlMI81
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000007Y8B2v23_000tp001
j0000007Y8B2v23_0000009I

Porządkowanie wypowiedzi

Porządkowaniu wypowiedzi i podkreślaniu jej logiczności służą wyrażenia metatekstowe, które nie tylko spajają tekst, ale również orientują odbiorcę w zamiarach nadawcy. Dzięki takiemu słownictwu audytorium wie, której części wystąpienia słucha – rozwinięcia czy już zakończenia, argumentów czy wniosków. Oto przykłady: reasumując, przechodzę do zakończenia, po pierwsze (...), po drugie (...), następnie, prowadzi to do następujących twierdzeń itp. Metateksty są też sygnałem subiektywizmu wypowiedzi: sądzę, że..., w moim przekonaniu, według mnie, a także umożliwiają wprowadzanie opinii polemicznych, np. nie mogę zgodzić się z opinią przedmówcy, ponieważ..., szanuję zdanie X‑a, ale..., w omawianej sprawie mam inne zdanie, a mianowicie....

Ćwiczenie 6.1

Zgromadź 10 wyrażeń, za pomocą których wprowadza się do wystąpienia treści polemiczne, stanowiska przeciwne zdaniu oponentów, krytykę opinii innych. Twoja lista może się rozpoczynać wyrażeniami podanymi wyżej.

Ćwiczenie 6.2

Ćwiczenie 6.3
R8ZvowUYV9uEF1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000007Y8B2v23_000EX002

Autoprezentacja

Autoprezentacja to świadome działanie komunikacyjne, w którym nadawca przedstawia się w jak najkorzystniejszym świetle, aby zbudować swój pozytywny wizerunek. W autoprezentacji ważne są dobór informacji, jakie chcemy przedstawić, oraz forma ich zaprezentowania. Poza słowami, czyli treścią werbalną, istotne okazują się też sygnały pozawerbalne, czyli: mimika i gestykulacja, odległość nadawcy od audytorium, wygląd mówiącego (schludne: ubiór i fryzura, w przypadku kobiet – dyskretne: makijaż i biżuteria). Istotne jest też, by nadawca utrzymywał z odbiorcami kontakt wzrokowy.

Sygnały niewerbalne:

  • wygląd (ubiór, fryzura, makijaż),

  • postawa (sposób poruszania się lub siedzenia),

  • mimika i gestykulacja,

  • głos (np. barwa i siła).

Pamiętaj, że mowa twojego ciała ma bardzo duży wpływ na powodzenie wypowiedzi argumentacyjnej, w tym – i autoprezentacji. Przemyślana gestykulacja, niemonotonny głos, nienaganna dykcja, szeroko otwierane usta podczas wypowiedzi, stosowanie różnych środków intonacyjnych, otwarta postawa oraz nawiązywanie kontaktu wzrokowego z audytorium świadczą o twoim zaangażowaniu w wypowiedź i czynią ją bardziej przekonującą.

Ćwiczenie 7.1

W listach motywacyjnych często pojawiają się takie wyrazy, jak: kreatywny, dyspozycyjny, otwarty. Duża częstotliwość ich pojawiania się sprawia, że są one coraz mniej przekonujące. Powiedz krótko, ale niestereotypowo o swoich zaletach, umiejętnościach i osiągnięciach pożądanych w następujących sytuacjach:

  • w czasie wakacji zamierzasz się zatrudnić przy zbiorze ogórków,

  • teatr amatorski działający w pobliżu twojego miejsca zamieszkania ogłasza nabór aktorów, a jesteś zainteresowany tą propozycją,

  • znajomi twojego starszego rodzeństwa organizują całodniową wycieczkę rowerową, a ty chcesz skorzystać z tej okazji.

Ćwiczenie 7.2

Wyobraź sobie, że władze gminy, na terenie której znajduje się twoja szkoła, ufundowały stypendium dla ucznia szkoły ponadgimnazjalnej o niebanalnej osobowości i ciekawych zainteresowaniach. Aby wygrać stypendium, trzeba się zaprezentować przed kilkuosobową komisją składającą się z urzędników, miejscowych artystów i dziennikarzy. Przygotuj 3‑minutową autoprezentację. Pamiętaj, że możesz w niej wykorzystać tylko fakty, a więc wolno ci mówić tylko o twoich rzeczywistych osiągnięciach, umiejętnościach i zaletach.

JPOL_E3_E4_Dodatkowyopiszasobow
Zapamiętaj!

Nie ma gorszego zła od pięknych słów, które kłamią (Ajschylos).

j0000007Y8B2v23_000000B9

Przekonujące przemawianie

Umiejętność przekonującego przemawiania jest podstawową cechą przypisywaną dobremu prawnikowi. Mówca sądowy (czyli prokurator, oskarżyciel posiłkowy, adwokat pełniący funkcję obrońcy), wygłaszając mowę, musi uzasadniać swoje opinie przepisami prawa. Jego celem jest przekonanie do swoich racji sędziów oraz audytorium zgromadzonego w sali sądowej, a także opinii publicznej, której przebieg procesu relacjonują media. Mówca sądowy musi być człowiekiem przestrzegającym zasad moralnych, logicznie myślącym, szanującym tradycję i rozumiejącym współczesny świat, umiejącym analizować psychikę człowieka i stawiającym jego dobro na pierwszym miejscu. Ważne jest, by mówił wyraźnie, jasno i poprawnie, a także – by swoje wystąpienia wygłaszał, a nie odczytywał.

Ćwiczenie 8.1

Przygotuj obronę lub oskarżenie jednej z osób: Wojciecha Jaruzelskiego, Lecha Wałęsy, Józefa Piłsudskiego, Jerzego Owsiaka, Ryszarda Kapuścińskiego lub Ryszarda Kuklińskiego.

Ćwiczenie 8.2

Wybierzcie w klasie jedną z postaci wymienionych w zadaniu 8.1. Warunkiem wyboru uczyńcie proporcjonalny rozkład głosów za i przeciw tej postaci, tak by mniej więcej połowa z was zasiadła po stronie oskarżenia i mniej więcej połowa po stronie obrony. Zanim przystąpicie do wyboru postaci, wszyscy musicie się zapoznać z działalnością każdej z nich, by wyrobić sobie opinię na jej temat. Kiedy wybierzecie już postać, podzielicie klasę na dwie grupy oraz wyłonicie jednego przedstawiciela grupy obrońców i jednego przedstawiciela grupy oskarżycieli, możecie przystąpić do przeprowadzenia procesu. Pamiętajcie, że wybrani przez Was oskarżyciel i obrońca powinni przedstawiać argumenty wszystkich uczniów stojących po danej stronie sporu. Rolę sędziego powierzcie nauczycielowi. Wykorzystajcie argumenty zgromadzone podczas pracy nad ćwiczeniem 8.1 oraz poniższy schemat procesu.

  1. Sędzia wywołuje sprawę.

  2. Oskarżyciel oskarża.

  3. Obrońca broni.

  4. Sędzia zadaje pytania.

  5. Oskarżenie odpowiada na pytania sędziego.

  6. Obrona odpowiada na pytania sędziego.

  7. Oskarżyciel odpowiada na argumenty obrońcy.

  8. Obrońca odpowiada na argumenty oskarżenia.

  9. Sędzia wydaje wyrok i go uzasadnia.

Ćwiczenie 8.3

Autorzy baśni i opowiadań dla dzieci często tak kreują postaci, by nadać im wyłącznie pozytywne lub wyłącznie negatywne cechy. Do takich pejoratywnych postaci zaliczamy: macochę z baśni o Królewnie Śnieżce lub Kopciuszku, dwie przyrodnie siostry Kopciuszka, Babę Jagę i wiele innych. A może jednak uda się obronić tych bohaterów? Wybierz jednego z nich i jako jego obrońca sądowy, ułóż kilkuzdaniowy tekst. Może on mieć charakter humorystyczny lub ironiczny.

Ciekawostka

Mianownik rzeczownika sędzia w języku polskim odnosi się i do mężczyzny, i do kobiety.
W odmianie możemy posługiwać się dwiema formami:

  • D.sędziego lub (przestarzałą) sędzi,

  • C.sędziemu lub (przestarzałą) sędzi,

  • B.sędziego lub (przestarzałą) sędzię,

  • Ms.o sędzi lub (przestarzałą) o sędzim.

N.W. obowiązuje jedna forma:

  • N.z sędzią,

  • W.sędzio.

Rzeczownik sędzina odnosi się do żony sędziego, a używanie go w odniesieniu do kobiety, która pełni funkcję sędziego, traktowane jest przez wielu językoznawców jako błąd.

j0000007Y8B2v23_000000DB

Komponowanie wypowiedzi

Pamiętaj o tym, że najbardziej ceni się wypowiedzi niezbyt długie, ale za to treściwe. Im krótszy tekst, tym bardziej sugestywny. Rozwlekłym wystąpieniem możesz znudzić odbiorcę i wtedy twoje wystąpienie będzie nieskuteczne. Maksymalna koncentracja trwa kilka minut – jest to czas, w którym musisz zaprezentować całą swoją argumentację i wyciągnąć z niej wnioski. Umiejętność komponowania zwięzłych wypowiedzi jest ogromnym darem i zaletą mówcy. Ostatnio coraz częściej obserwujemy dążność do jak najkrótszych przemówień i lakonicznych komunikatów przybierających formę pisaną. W gronie polityków, nauczycieli i kaznodziejów można znaleźć osoby przejawiające talent do krótkich, błyskotliwych wystąpień. Postulat takiej dążności do ekonomizacji wypowiedzi zawiera wskazówka dotycząca kompozycji idealnego kazania, przestrzegająca przed rozwlekłością. Oto ona: „W dobrym kazaniu najważniejsze są ciekawy wstęp i trafne podsumowanie a także to, żeby te części były jak najbliżej siebie”. Przytoczmy jeszcze jedno z najkrótszych kazań, które mimo że zostało wygłoszone kilka lat temu, ciągle jest przedmiotem dyskusji wśród wiernych. Otóż ksiądz Maliński podczas mszy rezurekcyjnejj0000007Y8B2v23_000tp002mszy rezurekcyjnej wyszedł na ambonę i wygłosił następującą homilię: „Jezus Chrystus żył, umarł i zmartwychwstał, ale wy i tak w to nie wierzycie. Amen”. Po tych słowach opuścił mównicę.

Zapamiętaj!

Zły mówca jest po trosze jak uporczywy deszcz: nie wie, kiedy skończyć (Ralph Waldo Emersonj0000007Y8B2v23_000tp003Ralph Waldo Emerson).

Mówić mało i źle jest nieszczęściem prostaków;
mówić wiele i źle jest zuchwalstwem głupców;
mówić wiele i dobrze jest szczęściem dowcipnych;
mówić mało i dobrze jest roztropnością mądrych.
(Kazimierz Brodzińskij0000007Y8B2v23_000tp004Kazimierz Brodziński)

Drugie pół godziny przemówienia trwa o trzy godziny dłużej niż pierwsze (Julian Tuwimj0000007Y8B2v23_000tp005Julian Tuwim).

Ćwiczenie 9

Wybierz dowolny temat z zaproponowanych w ćwiczeniach 3.4, 3.5 i ułóż do niego krótki – maksymalnie pięciozdaniowy – tekst argumentacyjny, który będzie kwintesencją twojego stanowiska.

j0000007Y8B2v23_000tp002
j0000007Y8B2v23_000tp003
j0000007Y8B2v23_000tp004
j0000007Y8B2v23_000tp005
j0000007Y8B2v23_000000E0

Idealny mówca

Umiejętność przekonywania innych jest często efektem wieloletniej pracy, wykonania licznych ćwiczeń i zdobycia niemałego doświadczenia. Wynika też z zalet charakteru, cech osobowości mówcy oraz jego postawy moralnej. Dlatego pamiętajmy o starożytnej zasadzie: Orator est vir bonus, co oznacza: Mówca jest człowiekiem prawym.

Ćwiczenie 10.1

Napisz tekst argumentacyjny na jeden z poniższych tematów.

  • Dlaczego należy sadzić drzewa wzdłuż dróg?

  • Dlaczego należy dbać o poprawność językową?

  • Śniadanie – najważniejszy posiłek w ciągu dnia.

  • Dlaczego warto odwiedzić ..... (tu wpisz jakiś kraj)?

  • Dlaczego warto studiować?

  • Dlaczego należy dbać o zabytki i dobra kultury?

R18LQjHrn0J691
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.