Zostań mistrzem interpunkcji
zadanie interaktywne
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D3sh7jolH
Interpunkcja to zbiór znaków przestankowych i zasad używania ich w piśmie.
W języku polskim mamy 10 takich znaków.
Tak jak znaki drogowe regulują ruch i poprawne zachowania na jezdni, tak znaki interpunkcyjne (przestankowe) pomagają „poruszać się” po zdaniach. Ułatwiają ich zapisywanie i odczytywanie. Dzięki nim wiadomo, w którym miejscu wziąć oddech w czasie czytania, zmienić intonację lub zrobić dłuższą pauzę.
Rajd wśród znaków
Do czego służy średnik i po co używa się dwukropka, czyli jakie funkcje pełnią znaki przestankowe? Odpowiedz na pytania i przekonaj się, jak dobrze znasz interpunkcję.
Przeczytaj opisy funkcji, jakie pełnią znaki przestankowe, i dopisz do nich odpowiednie nazwy znaków.
.................... – wskazuje na silne uczucia (gniew, radość)
...................... – oznacza niedokończoną wypowiedź
.................. – dzieli zdanie na mniejsze części
...................... – służy do wyodrębniania przytoczonych w tekście cudzych słów
................ – jest umieszczany na początku każdej wypowiedzi w zapisie rozmowy
Przez wiele wieków w starożytnej Grecji pisano w sposób ciągły, nawet nie oddzielając słów. Odczytaj myśli Greków i je zapisz. Uwzględnij zasady współczesnej ortografii i interpunkcji. Przy zdaniach masz wszystkie potrzebne ci znaki przestankowe.
WIEMŻENICNIEWIEM – Sokrates
,. ..............................................
ODWAGAJESTTOWIEDZAOTYMCZEGOSIĘBAĆACZEGONIE – Platon
,,. ........................................................................................................................
PRAWDZIWIPRZYJACIELETOCIKTÓRZYBEZINTERESOWNIEPRAGNĄDOBRASWOICHPRZYJACIÓŁ – Arystoteles
,. ..............................................................................................................................................................................
KTOMÓWISIEJEKTOSŁUCHAZBIERA – Pitagoras
,,,. ............................................................................
Czy to możliwe, żeby znaleźć się w kropce? Co znaczy to powiedzenie? Przeczytaj uważnie powiedzenia, a następnie dopasuj do nich wyjaśnienia.
znaleźć się w skomplikowanej sytuacji, w trudnym położeniu, taki sam, identyczny, czuć się zbędnym, nie brać w czymś udziału, mówiąc mimochodem, przy okazji
| znaleźć się w kropce | |
| nawiasem mówiąc | |
| kropka w kropkę | |
| znajdować się poza nawiasem czegoś |
Wybierz z poprzedniego ćwiczenia dwa powiedzenia i ułóż krótkie dialogi lub zdania, w których je zastosujesz. Możesz to zrobić tutaj lub w zeszycie.
Poetycki znak zapytania
Uzupełnij wiersz Jana Brzechwy pt. „Znaki przestankowe” nazwami znaków interpunkcyjnych. Skorzystaj z podpowiedzi w nawiasach. Pamiętaj o odpowiednich formach gramatycznych i rozpoczynaniu wersu wielką literą.
Prowadziły raz rozmowę
Różne znaki przestankowe.
Rzekł [:] ..................: „Mógłbym przysiąc,
Że tu jest [:] ...................... z tysiąc,
Bo beze mnie nie ma zdania...”
„A bez [?] ..............................?...”
„Też pomysły – rzekł [„”] ....................... –
Śmiać się można z tych pomysłów,
Bo kto czytał różne wiersze,
Wie, że mam w nich miejsce pierwsze”.
„O, przepraszam – rzekł [,] .................. –
Mógłbym wziąć to za przycinek,
Bez [,] .................. nie ma zdania...”
„A bez [?] ..............................?...”
„Niezły komik, niezły zbytnik! –
Zirytował się [!] .................... –
Nie chcę chwalić się przed nikim,
Ale jestem [!] ..........................!”
[–] ................, leżąc, milczał smutnie,
A tu [;] ................ wdał się w kłótnię:
„Jak ze wszystkich zdań wynika,
Nie ma wiersza bez [;] ..................,
Bez [;] .................. nie ma zdania...”
„A bez [?] ..............................?..."
[.] ............, słysząc te hałasy,
Sprowadziła dwa [()] ..............:
„Cni panowie, zacne panie,
Zamykamy całe zdanie!
Koniec! [.] ............! Odpoczynek!”
„Znów przycinek!” –
Rzekł [,] ...................
Posłuchaj wiersza Jana Brzechwy pt. „Znaki przestankowe”. Zwróć uwagę na intonację i sposób interpretacji.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Wiersz Jana Brzechwy czyta Elżbieta Golińska Wiersz Jana Brzechwy czyta Elżbieta Golińska Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl.
Jan Brzechwa
właściwie Jan Wiktor Lesman, jeden z najbardziej znanych polskich pisarzy tworzących dla dzieci, z zawodu prawnik. Wszyscy znają jego wiersze: „Kaczka Dziwaczka”, „Na straganie”, „Leń”, „Kwoka”, „Samochwała” i powieści: „Akademia Pana Kleksa”, „Podróże Pana Kleksa”, „Tryumf Pana Kleksa”. Na podstawie książek o przygodach Ambrożego Kleksa reżyser Krzysztof Gradowski nakręcił trzy filmy.
Interpunkcja na wiele głosów
Przeczytajcie z podziałem na role uzupełniony wiersz Jana Brzechwy. Zwróćcie szczególną uwagę na znaki przestankowe i rolę narratora. Bawcie się intonacją, odpowiednio modulując przy tym głosy.
Znaki przestankoweProwadziły raz rozmowę
Różne znaki przestankowe.
Rzekł dwukropek: „Mógłbym przysiąc,
Że tu jest dwukropków z tysiąc,
Bo beze mnie nie ma zdania…”
”A bez znaku zapytania?…”„Też pomysły – rzekł cudzysłów. –
Śmiać się można z tych pomysłów,
Bo kto czytał różne wiersze,
Wie, że mam w nich miejsce pierwsze”.
”O, przepraszam – rzekł przecinek –
Mógłbym wziąć to za przycinek,
Bez przecinka nie ma zdania…”
”A bez znaku zapytania?…”„Niezły komik, niezły zbytnik!” –
Zirytował się wykrzyknik. –
”Nie chcę chwalić się przed nikim,
Ale jestem wykrzyknikiem!”
Myślnik, leżąc, milczał smutnie,
A tu średnik wdał się w kłótnię:
”Jak ze wszystkich zdań wynika,
Nie ma wiersza bez średnika,
Bez średnika nie ma zdania…”
”A bez znaku zapytania?…”Kropka, słysząc te hałasy,
Sprowadziła dwa nawiasy:
”Cni panowie, zacne panie,
Zamykamy całe zdanie!
Koniec! Kropka! Odpoczynek!”
”Znów przycinek!” –
Rzekł przecinek.Jan Brzechwa, Znaki przestankowe, [w:] tegoż, Wiersze, Warszawa 2015, s. 54.
Naucz się wiersza „Znaki przestankowe” na pamięć. To świetny trening dla twojego mózgu!