Las to bogate środowisko przyrodnicze, w którym podstawową roślinnością są drzewa. W naszej strefie klimatycznej las naturalny zbudowany jest z czterech warstw. Gdy spojrzymy w górę, dojrzymy najwyższą warstwę koron drzew. Niżej znajduje się podszyt, a tuż przy ziemi – runo leśne. Glebę pokrywa zaś ściółka. Każdą warstwę lasu tworzą rośliny, zwierzęta, grzyby i inne organizmy, które funkcjonują jako jedna całość i wzajemnie na siebie wpływają.
RyaCUPjfw5Pkz1
Na planszy widoczne jest runo leśne z zielonym, rozległym mchem oraz brązowymi gałązkami, a także brązowymi na szerokiej nóżce z okrągłymi, płaskimi kapeluszami, grzybami. W tle znajdują się wysokie drzewa.
Rozwój wielu gatunków drzew, należących do warstwy koron, zależy od obecności odpowiednich grzybów, które rosną w warstwie runa leśnego. Na przykład przy sosnach możemy znaleźć maślaka zwyczajnego i rydza, przy dębach, sosnach i bukach — borowika, przy brzozach – koźlarza, a pod bukami, sosnami i świerkami natrafimy na kurkę.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
jakie drzewa liściaste i iglaste można spotkać w twoim otoczeniu;
jakie warstwy wyróżniamy w lesie i jakie warunki w nich panują.
Twoje cele
Rozpoznasz pospolite gatunki drzew i krzewów rosnących w polskich lasach.
Przypomnisz, jakie występują warstwy lasu, i porównasz panujące w nich warunki.
Rozpoznasz grzyby jadalne i trujące rosnące w polskich lasach.
Scharakteryzujesz wybrane gatunki roślin i zwierząt występujące w poszczególnych warstwach lasu.
Opiszesz znaczenie grzybów w przyrodzie i życiu człowieka.
Wyjaśnisz, jak należy zachowywać się w lesie.
iIm8NTNPXg_d5e230
1. Warstwy lasu
R1X22wZjWEvKr1
Na planszy widoczne są warstwy lasu. Podłoże składa się z brązowej ziemi, na której leżą szyszki i drobne gałązki, jest to ściółka oraz zielonej trawy, mchu, a także drobnych, zielonych roślin, jest to runo leśne. Kolejna warstwa to podszyt, są to pnie brązowych drzew oraz średniej wysokości, zielone rośliny. Ostatnia to korony drzew, gdzie widoczne są rozgałęzienia, porośnięte zielonymi igłami.
Charakterystyczna dla lasu jest piętrowa struktura. Wyróżniamy w nim cztery warstwy, od najwyższej do najniższej: korony drzew, podszyt, runo leśne oraz ściółkę.
Źródło: Babij, Flickr, licencja: CC BY-SA 2.0.
W każdej warstwie lasu panują odmienne warunki do życia: im niższa warstwa, tym mniejsze nasłonecznienie, większa wilgotność i mniejsza siła wiatru. W każdej z tych warstw żyją inne zwierzęta i rośliny, dostosowane do danych warunków.
Więcej informacji o warunkach w poszczególnych warstwach lasu znajdziesz w e‑materiale pt. „W lesieD4RJpXXNQW lesie”.
bg‑green
Korony drzew tworzą najwyższą warstwę lasu
W najwyższej warstwie lasu rosną drzewa iglaste, takie jak sosny, świerki, oraz drzewa liściaste, m.in. buki, dęby, brzozy. Zbudowane są one z pnia i korony, na którą składają się gałęzie wraz z liśćmi.
R1YiXjIVO3cvV
Na planszy widoczne jest wysokie drzewo z brązowym pniem i zieloną, zaokrągloną, liściastą koroną, która oznaczona jest numerem 1. Numerem 2 oznaczone są długie, skierowane w górę gałęzie. Numerem 3 oznaczony jest szeroki, wysoki pień. Numerem 4 oznaczone są zielone, liczne liście.
Na planszy widoczne jest wysokie drzewo z brązowym pniem i zieloną, zaokrągloną, liściastą koroną, która oznaczona jest numerem 1. Numerem 2 oznaczone są długie, skierowane w górę gałęzie. Numerem 3 oznaczony jest szeroki, wysoki pień. Numerem 4 oznaczone są zielone, liczne liście.
Dzięki swojej wysokości drzewa mają najlepszy dostęp do światła słonecznego, które tylko w niewielkiej ilości przedziera się przez korony do niższych warstw lasu. Z powodu bezpośredniego wystawienia na słońce drzewa narażone są latem na wysoką temperaturę, podczas gdy pod ich koronami odczuwalny jest przyjemny chłód. Natomiast zimą w najwyższej warstwie panuje największy mróz, a wnętrze lasu jest przed nim chronione. Na korony drzew oddziałują też silne wiatry.
1
R1CqRD39A5Ilu
Na planszy widoczne jest zdjęcie zrobione z dolnej perspektywy. Widnieją długie, brązowy, cienkie pnie drzew oraz bujne, liściaste, zielone korony, przez które prześwituje niebieskie niebo.
Całkowita powierzchnia liści w najwyższej warstwie koron może być nawet ponad 10 razy większa od powierzchni gruntu zajmowanej przez las.
Źródło: nidan, Pixabay, domena publiczna.
RYStDtxToGCDg
Na planszy widnieje fotografia lasu, ujęta z lotu ptaka. Znajdują się tam szczyty koron bezlistnych oraz zielonych wysokich, gęstych drzew liściastych i iglastych.
Korony drzew z lotu ptaka. Tuż pod nimi rosną mniejsze drzewa, które nie są wystawione na działanie wiatru i słońca.
Źródło: Maria Mekht, Wikimedia Commons, licencja: CC 0 1.0.
bg‑green
W cieniu koron drzew – życie w podszycie
Ograniczony dostęp światła, zatrzymywanego przez korony drzew, wpływa na niższe piętra lasu. Drzewa osiągają tu dużo mniejsze wysokości, a rosnące pod nimi rośliny są przystosowane do rozwoju w zacienionych miejscach. Panuje tu bardziej stabilna temperatura, a wiatr jest słabiej odczuwalny. Młode i niskie drzewa oraz krzewy tworzą podszyt, zwany inaczej podszyciem lasu. Na ubogich glebach w podszycie rosną jałowce, na żyźniejszych – np. jarzębina, natomiast na wilgotnych – m.in. kalina.
RFip2DyKx0sk11
Na planszy widoczna jest fotografia lasu z niskimi drzewami i krzewami oraz wysokimi, brązowymi pniami drzew z żółto-zielono-pomarańczowymi koronami. Zaznaczone są numery 1, z fotografią gałęzi Modrzewia z krótkimi, zielonymi igłami i owalnymi, licznymi, brązowymi szyszkami. Numer 2 to Świerk ze zwisającymi krótkimi, licznymi gałązkami z krótkimi, zielonymi igłami i długimi, szerokimi, owalnymi, brązowymi szyszkami. Numer 3 to Trzmielina. Widoczna jest cienka, zielona gałązka z dużymi, owalnymi liśćmi i skupiskami czerwonych, okrągłych, licznych owoców. Numer 4 to Grab. Ma bardzo cienkie, podłużne gałązki z zaokrąglonymi, jasno-zielonymi, szerokimi, licznymi liśćmi.
Na planszy widoczna jest fotografia lasu z niskimi drzewami i krzewami oraz wysokimi, brązowymi pniami drzew z żółto-zielono-pomarańczowymi koronami. Zaznaczone są numery 1, z fotografią gałęzi Modrzewia z krótkimi, zielonymi igłami i owalnymi, licznymi, brązowymi szyszkami. Numer 2 to Świerk ze zwisającymi krótkimi, licznymi gałązkami z krótkimi, zielonymi igłami i długimi, szerokimi, owalnymi, brązowymi szyszkami. Numer 3 to Trzmielina. Widoczna jest cienka, zielona gałązka z dużymi, owalnymi liśćmi i skupiskami czerwonych, okrągłych, licznych owoców. Numer 4 to Grab. Ma bardzo cienkie, podłużne gałązki z zaokrąglonymi, jasno-zielonymi, szerokimi, licznymi liśćmi.
Rośliny rosnące w podszycie. Na ilustracji widoczne są m.in. modrzewie, młody świerk, trzmielina oraz młode graby.
Źródło: Nicholas A. Tonelli, PxHere, licencja: CC BY 2.0.
bg‑green
Runo leśne pokrywa dno lasu
Runopiętro runa leśnegoRuno to najniższa warstwa roślin w lesie, znajdująca się poniżej warstwy podszytupiętro podszytupodszytu. Dociera tu bardzo mało światła. Latem jest chłodno i wilgotno. W warstwie tej rosną głównie trawy, paprocie, mchy, porosty i grzyby, a także malutkie krzaczki – krzewinki, takie jak czarne borówki (jagody) czy wrzosy.
RGXLjQ6BvC0FY1
Na planszy widoczne jest runo leśne, porośnięte drobnymi, zielonymi roślinami oraz niewielką paprocią, a także dwa duże, szerokie, porośnięte zielonym mchem, nieregularne kamienie i ciemny pień drzewa.
Warstwa runa leśnego. W warstwie tej rosną niskie rośliny, m.in. paprocie (widoczne na zdjęciu).
Źródło: Noemie_gi, Pixabay, domena publiczna.
bg‑green
Świat organizmów żyjących w ściółce i glebie
Nagromadzone na powierzchni gleby rozkładające się szczątki roślinne, np. opadłe liście, tworzą ściółkępiętro ściółkiściółkę. Jej obecność wpływa korzystnie na leśną glebę. Jest ona też środowiskiem życia wielu organizmów, takich jak drobnoustroje glebowe czy dżdżownice. Pod górną warstwą ściółki, słabo rozłożoną, znajduje się strefa już częściowo zbutwiała, a jeszcze niżej – próchnica. Próchnica, czyli rozłożone resztki roślinne, stanowi źródło składników pokarmowych dla roślin.
R1EHaYFBoXqq91
Na planszy widoczne jest runo leśne, porośnięte drobnymi, zielonymi roślinami oraz znajdują się tam uschnięte, brązowe liście, a także ciemne pnie drzew.
Ściółka wzbogaca glebę w składniki odżywcze z rozkładających się resztek roślinnych, ale pełni także wiele innych funkcji – m.in. zapobiega nadmiernemu parowaniu z gleby, ponieważ martwa materia gromadzi wodę.
Źródło: Bernard Dupont, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.0.
bg‑green
Dlaczego lasy są ważne?
1 hektar lasu liściastego może wyprodukować ok. 700 kg tlenu, co jest ilością wystarczającą na dobę dla ponad 2,5 tysiąca osób.
Drzewa pochłaniają dwutlenek węgla, dzięki czemu zmniejszają efekt cieplarniany.
iIm8NTNPXg_d5e287
2. Leśne życie
Świat leśnych zwierząt jest bardzo zróżnicowany, zwłaszcza w ściółce i glebie, które są najbogatszym środowiskiem życia w lesie. Obliczono, że np. w lasach sosnowych żyje niemal pół miliona bezkręgowców na 1 mIndeks górny 22 gleby. Natomiast w najwyższej warstwie, czyli w koronach drzewwarstwa koron drzewkoronach drzew, żyją głównie owady żywiące się liśćmi oraz ptaki polujące na te owady.
bg‑green
Rozpoznaj drzewa podczas spaceru po lesie
bg‑gray2
Jakie drzewa iglaste rosną w lesie?
1
RHC8WkEVrPBNm
Na planszy widoczna jest Sosna, ze skierowanymi w górę, krótkimi, licznymi gałązkami z pociągłymi, zielonymi igłami i małymi, szerokimi, okrągłymi, brązowymi szyszkami.
Sosna ma długie, ostre igły rosnące po dwie w pęczku. Szyszki mają jajowaty kształt. Sosna jest najliczniejszym drzewem w polskich lasach.
Na planszy widoczny jest Świerk, z podłużnymi, krótkimi, licznymi gałązkami z krótkimi, zielonymi igłami i długimi, szerokimi, owalnymi, brązowymi szyszkami.
Świerk ma koronę w kształcie stożka. Igły tego drzewa są krótkie, ostre i wyrastają pojedynczo wokół gałązki. Brązowe, podłużne szyszki zwisają w dół.
Źródło: Hans, Pixabay, licencja: CC BY-SA 4.0.
RTK6j2j32dNEC
Na planszy widoczna jest Jodła, ze skierowanymi w górę, podłużnymi, licznymi gałązkami z krótkimi, szaro‑zielonymi igłami i małymi, dużymi, stojącymi, szaro‑niebieskimi szyszkami.
Jodła ma krótkie, spłaszczone igły, z jasnymi paskami pod spodem. Szyszki tego drzewa rosną w górę.
Źródło: Crusier, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
RvbiWHivdPfoX
Na planszy widoczny jest Modrzew, z długą, cienką gałązką i długimi, zielonymi igłami oraz skierowanymi w górę, małymi, szerokimi, okrągłymi, czerwono‑brązowymi szyszkami.
Modrzew ma miękkie, jasnozielone igły zebrane w pęczki. Inaczej niż u innych drzew iglastych, opadają one na zimę. Szyszki tego drzewa są niewielkie, skierowane ku górze.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
bg‑gray2
Jakie drzewa liściaste rosną w lesie?
1
R16uADgiI2kpv
Na planszy widoczna jest cienka, długa, brązowa gałąź Dębu, z podłużnymi, pofalowanymi, zielono‑brązowymi, pierzastowrębnymi liśćmi oraz brązowymi żołędziami w kształcie elipsy, z zielonymi, półokrągłymi miseczkami owocowymi.
Dąb ma liście o wciętych brzegach. Owocami tego drzewa są orzechy w zdrewniałej miseczce – tzw. żołędzie.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
R1C8qtJXKsADA
Na planszy widoczny jest las z wysoką, zieloną trawą i licznymi, białymi z czarnymi pręgami, wysokimi, cienkimi pniami Brzozy ze zwisającymi gałęziami z zielonymi liśćmi.
Brzoza ma charakterystyczną białą korę, łuszczącą się w poprzek pnia. Jej liście są trójkątne, a kwiaty zebrane w tzw. kotki.
Źródło: Mitrey, Pixabay, domena publiczna.
RMpPCM51erstY
Na planszy widoczne są długie, brązowo‑czerwone, cienkie gałązki brzozy z zielonymi, drobnymi, łopatkowatymi listkami oraz żółto‑czerwonymi, cienkimi, wydłużonymi, kotkowatymi kwiatostanami.
Na planszy widoczna jest szaro‑brązowa, cienka gałąź Buka z licznymi, ciemno‑zielonymi, eliptycznymi, z pofalowanymi brzegami, listkami oraz zielono‑brązowymi owocami w okrywie, pokrytej podłużnymi wypustkami.
Buk ma gładką, srebrzystą korę i jajowate liście, u góry błyszczące, a pod spodem matowe. Owocami buka są kanciaste orzeszki osłonięte kolczastą łupiną (zwane bukwiami).
Źródło: User:Gerhard Elsner, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
ReSOfjjtRfHA0
Na planszy widoczne jest gałąź z licznymi, jasno‑zielonymi, sercowatymi liśćmi Lipy z niewielkimi skupiskami ciemnych, bardzo drobnych, okrągłych owoców.
Lipa ma liście o sercowatym kształcie. Pachnące kwiaty są żółtawe lub białawe.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
RECLSBcOIqmNc
Na planszy widoczna jest gałąź Klonu z licznymi ciemno‑zielonymi, pierzastowrębnymi, szerokimi liśćmi, na których widoczne są krople deszczu, na cienkiej łodyżce.
Klon ma charakterystycznie powcinane liście. Jego owocem jest skrzydlak, potocznie zwany noskiem – są to dwa złączone orzeszki zaopatrzone w skrzydełka.
Źródło: Martin Bobka, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.5.
RURLilRdqeYe7
Na planszy widoczne są liczne, jasno‑zielone Skrzydlaki. U nasady widnieją dwa, owalne ziarenka oraz podłużne, zwężone na początku i rozszerzające się ku końcowi, skrzydełka.
Skrzydlaki, owoce klonu, dzięki skrzydełkom mogą się przenosić z wiatrem na duże odległości. Ułatwia to ich rozsiewanie.
Źródło: PxHere, domena publiczna.
R3awkY7SvQ078
Na planszy widoczne są krótkie, brązowo‑szare, cienkie gałązki Grabu z zielonymi, drobnymi, łopatkowatymi listkami oraz żółto‑czerwonymi, cienkimi, wydłużonymi, krótkimi kwiatostanami.
Grab ma gładką, szarą korę. Kwiaty męskie zebrane są w kotki, a żeńskie mają postać wzniesionych kłosów.
Źródło: Agnieszka Kwiecień, Nova, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
bg‑green
Jakie zwierzęta żyją w koronach drzew?
RWW7icwMux5dr1
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑green
Jakie rośliny tworzą warstwę podszytu?
1
R1GPkawhoGo1k
Na planszy znajduje się Kalina. Widoczna jest cienka, zielona gałązka z dużymi, owalnymi, łopatkowatymi, postrzępionymi liśćmi i skupiskami czerwonych, okrągłych, licznych owoców.
Kalina koralowa to krzew o liściach z wcięciami oraz o białych kwiatach tworzących duże (do 10 cm średnicy) baldachy. Wydaje czerwone owoce.
Źródło: sh_988, Pixabay, domena publiczna.
REY4dbIpWV7r0
Na planszy znajduje się Jarzębina. Widoczna jest cienka, zielona gałązka z dużymi, pociągłymi, licznymi, naprzeciwległymi liśćmi i skupiskami czerwonych, okrągłych, drobnych bardzo licznych owoców.
Jarzębina to potoczna nazwa jarzębu pospolitego. Ma pierzaste liście i koralowoczerwone owoce. Niegdyś na wsiach wykonywano z nich korale.
Źródło: Marc Ryckaert, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
R1WJJdmfrh5h4
Na planszy przedstawiony jest Jałowiec pospolity. Ma podłużne, brązowe, cienkie gałązki z krótkimi, ciemno‑zielonymi igłami i licznymi, pojedynczymi, okrągłymi zielonymi i fioletowymi owocami.
Jałowiec pospolity to wysoki krzew o prostych, kłujących igłach. W Polsce rośnie głównie w suchych lasach sosnowych.
Źródło: uroburos, Pixabay, domena publiczna.
RAPDVSdtZbPaD
Na planszy znajduje się Bez czarny. Widoczna jest cienka, czerwona gałązka z dużymi, pociągłymi, szerokimi, skrętoległymi liśćmi i skupiskami czarnych, okrągłych, drobnych i bardzo licznych owoców.
Bez czarny to roślina o białych kwiatach i czarnych owocach.
Źródło: Agnieszka Kwiecień, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1A6TRupfaURf
Na planszy znajduje się Czeremcha zwyczajna. Widoczna jest cienka, brązowa gałązka z lancetowymi, pociągłymi, zielonymi liśćmi i dużymi, pociągłymi skupiskami biało‑żółtych, drobnych kwiatów.
Czeremcha zwyczajna rośnie głównie w wilgotnych lasach. Ma miododajne białe kwiaty o odurzającym zapachu. Jej owoce są czarne.
Źródło: Joanna Boisse, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
R16kSXDbcpCYG
Na planszy przedstawiony jest Głóg. Widoczna jest cienka, brązowa gałązka z dużymi, owalnymi, łopatkowatymi, postrzępionymi liśćmi i skupiskami czerwonych, okrągłych, bardzo dużych owoców.
Głóg ma zwykle ciernie na gałęziach. Jego liście są powcinane. Krzew ten często rośnie na obrzeżach lasów.
Źródło: Kuba Korn, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RSboH7ZBjBVMr
Na planszy znajduje się Leszczyna. Widoczna jest cienka, szara gałązka z dużymi, owalnymi, łopatkowatymi liśćmi i pojedynczymi, jasno‑zielonymi, zaokrąglonymi orzechami.
Leszczyna ma jajowate lub okrągłe, lekko powcinane liście. Kwiaty męskie leszczyny rosną w postaci zwisających kotek. Owoce są jadalne, otoczone liściastą okrywą i twardą skorupą: znamy je jako orzechy laskowe.
Źródło: Konyvesotto, Pixabay, domena publiczna.
RBqo85e5RdicX
Na planszy przedstawiona jest Dzika róża. Widoczna jest cienka, zielona gałązka z cierniami i dużymi, owalnymi, łopatkowatymi, postrzępionymi liśćmi i pojedynczymi czerwonymi, okrągłymi owocami.
Dzika róża ma różowe lub białe pachnące kwiaty oraz czerwone owoce, które są niezwykle bogate w witaminę C. Pędy dzikiej róży pokryte są kolcami.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
bg‑green
Zwierzęta, które można spotkać w warstwie podszytu
1
RopWWcvochKo9
Na planszy widoczna jest sarna i kozioł na zielonej łące. Są podobnej wielkości, mają jasno‑brązowe ubarwienie, podłużne, szczupłe odnóża, masywne tułowia oraz niewielkie głowy z czarnymi oczami i nosami i stojącymi uszami. Kozioł ma parę, podłużnych, skierowanych w górę poroży.
Sarny: po lewej samiec z widocznym porożem (kozioł), po prawej samica (koza). Mają smukłe ciało i długie nogi. Na zadzie widoczna jest biała lub żółtawa plama zwana lustrem. Sarna żywi się różnorodnym pokarmem roślinnym. Zamieszkuje w stadach rzadkie lasy liściaste i mieszane.
Źródło: diapicard, Pixabay, domena publiczna.
RkfvuuHhbUoOu
Na planszy widoczny jest jeleń w zielonym lesie. Ma ciemno‑brązowe ubarwienie, podłużne, szczupłe odnóża, masywny tułów, szeroką szyję oraz głowę z pociągłymi uszami i dużym, rozłożystym porożem.
Jeleń – samiec (byk). Długość ciała samca jelenia osiąga nawet 2,5 m, a masa – do 228 kg. Samica (łania) jest mniejsza. Tak jak sarny jelenie mają białą plamę na zadzie. Poroże (tzw. wieniec) występuje tylko u samca i jest bogato rozgałęzione. Jeleń odżywia się pokarmem roślinnym.
Źródło: Iwona Kałuzińska, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 4.0.
RBJEqwDwffnjl
Na planszy widoczny jest brązowo‑pomarańczowo‑biały wilk, na białym śniegu. Ma podłużne odnóża, masywny tułów, długi, puszysty ogon, szeroką szyję oraz głowę z trójkątnymi uszami, czarnymi oczami i nosem.
Wilk to przodek psa domowego. Poluje zwykle nocą, głównie na ssaki kopytne, a także na gryzonie, ptaki i gady. Jest również padlinożerny. Prowadzi koczowniczy tryb życia – w poszukiwaniu pokarmu może pokonać odległość do 160 km. Zimą wilki łączą się w stada (watahy), prowadzone przez starego samca. W Polsce gatunek ten jest pod ochroną.
Źródło: Pixel-mixer, Pixabay, domena publiczna.
RCvGtNVTXyvtI
Na planszy widoczny jest brązowy dzik. Ma podłużne, krótkie odnóża, szeroki, masywny tułów, szeroką, niedługą szyję oraz głowę z trójkątnymi uszami oraz pociągłym ryjem.
Dzik ma głowę zakończoną wydłużonym ryjem, uzbrojonym w kły. Samiec (odyniec) jest większy od samicy (lochy). Małe dziki (warchlaki) mają na ciele brązowo‑żółte pasy. Dzik żywi się głównie żołędziami, bukwią, owadami i drobnymi zwierzętami ściółki leśnej. Żyje w stadach (watahach). Pełni w lesie pożyteczną funkcję, gdyż w poszukiwaniu pokarmu ryje w ziemi, co sprawia, że miesza ściółkę z glebą, spulchniając ją. Na zdjęciu: locha.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
RBINLBiTEmfSv
Na planszy widoczny jest Zając szarak na zielonej polanie. Ma brązową sierść, podłużne, szczupłe odnóża, masywny tułów, szeroką szyję oraz głowę z pociągłymi, stojącymi uszami.
Zając szarak to ssak o szarobrązowej sierści i długich uszach, czarnych na końcu. Jest roślinożerny, żeruje głównie nad ranem i o zmroku. Zamieszkuje pola uprawne, suche łąki, zagajniki i skraje lasów.
Źródło: caroline legg, Flickr, licencja: CC BY 2.0.
Rnl2aO9LwSc9Q
Na planszy widoczna jest Rzekotka drzewna na brązowej gałęzi. Ma szerokie ciało z zielono‑brązowym ubarwieniem, podłużnymi, cienkimi odnóżami, dużym tułowiem i małą głową z brązowo‑czarnymi, wyłupiastymi oczami.
Rzekotka drzewna to mała (4–5‑centymetrowa), zielona żaba. Opuszki jej palców zakończone są przylgami, które ułatwiają wspinaczkę po drzewach. Płaz ten występuje w lasach liściastych i zaroślach. Żywi się owadami. W Polsce występuje głównie na południu. Rzekotka drzewna jest chroniona.
Źródło: Zoran Gavrilović, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
R3zFQJ0tlQBDe
Na planszy widoczny jest Słowik. Ma drobne ciało z brązowo‑białym upierzeniem, krótkimi, brązowymi odnóżami, podłużnym, zaokrąglonym tułowiem, drobnymi skrzydłami, długim ogonem i małą głowę z czarnymi oczami i żółtym dziobem.
Słowik to ptak wędrowny, zimujący w Afryce. Ma rdzawobrunatne upierzenie. Charakteryzuje się bardzo ładnym śpiewem. Można go spotkać od kwietnia do września m.in. na obrzeżach wilgotnych lasów liściastych i parków.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RAnhj3pBkIbxj
Na planszy widoczny jest pomarańczowo‑brązowo‑biały pająk znajdujący się na przeźroczystej pajęczynie, na tle zielonego lasu. Ma szeroki odwłok, niewielki głowotułów oraz podłużne, cienkie odnóża.
Pająki można spotkać na różnych piętrach lasu. Są drapieżnikami żywiącymi się owadami. Tworzą sieci, w które łapią swoje ofiary.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
bg‑green
Jakie rośliny tworzą runo leśne – najniższą warstwę lasu?
1
R1BoowTYhen1D
Na planszy widoczne jest runo leśne, porośnięte drobnymi, zielonymi roślinami, rozległym, ciemno‑zielonym, rozłożystym mchem oraz brązowymi, uschniętymi liśćmi, a także szerokie, ciemno‑brązowe pnie drzew.
Mchy tworzą gęstą pokrywę, głównie w miejscach wilgotnych – w runie leśnym i na pniach drzew.
Źródło: IvoShandor, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1d4bkXZ2VQrF
Na planszy widoczny jest szaro‑zielony, duży, rozległy porost, na zielonej trawie. Jest lekko zaokrąglony i ma wiele licznych, podłużnych, cienkich rozgałęzień.
Porosty są przystosowane do życia w niesprzyjających warunkach, ale jednocześnie są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia środowiska pochodzące z działalności człowieka. Z tego powodu w ostatnich latach masowo wymierają.
Źródło: Jerzy Opioła, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RXY0WLciALH5F
Na planszy widoczna jest brązowa ziemia, którą porastają drobne, zielone rośliny z łopatkowatymi liśćmi oraz kwiatami, o fioletowych, podłużnych płatkach, a także znajdują się tam, wyschnięte, brązowe liście i podłużna gałąź.
Fiołek leśny jest bezwonny, a pszczoły wabi barwnymi kwiatami.
Źródło: gailhampshire, Flickr, licencja: CC BY 2.0.
R12KlpxorjufI
Na planszy widoczna jest Konwalia majowa. Ma podłużne, owalnie lancetowate, ciemno‑zielone, liczne liście oraz dzwonkowate, białe kwiaty w dużych skupiskach.
Konwalia majowa rośnie w cienistych lasach liściastych i mieszanych. Drobne, białe kwiaty mają przyjemny zapach. W lesie konwalia podlega ochronie i nie wolno jej zrywać! Warto też wiedzieć, że cała roślina jest trująca.
Źródło: H. Zell, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1LqHWZSSavss
Na planszy widoczny jest krzew czarnych jagód. Mają one podłużne brązowo‑zielone łodygi z owalnymi, czerwono‑zielonymi listkami i licznymi, czarnymi, okrągłymi, małymi jagodami.
Krzewinki czarnych jagód tworzą w lesie rozległe „borówczyska”.
Na planszy widoczne jest runo leśne z licznymi paprociami z jasno‑zielonymi, rozłożystymi, długimi, naprzeciwległymi liśćmi i wieloma, brązowymi, cienkimi, wysokimi pniami drzew.
Paprocie mają duże liście przypominające pióropusz. Tworzą gęste, wysokie zarośla, a ich młode liście zwinięte są w charakterystyczny kształt – tzw. pastorału.
Źródło: Joshua Mayer, Flickr, licencja: CC BY-SA 2.0.
R6aaw5mrfR0m0
Na planszy widoczny jest Zawilec gajowy. Ma podłużne, cienkie, czerwone łodyżki z równowąskimi, zielonymi liśćmi oraz kwiatami z żółtym środkiem i siedmioma, białymi płatkami.
Zawilec gajowy kwitnie wczesną wiosną, najczęściej w dużych grupach. Występuje w cienistych lasach.
Źródło: Lilly M, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑green
Jakie zwierzęta można spotkać w runie leśnym?
1
RAykRdNh2YKy7
Na planszy widoczny jest Padalec, znajdujący się na brązowym, uschniętym liściu. Ma pociągłe, długie, wąskie, pozawijane, biało‑czarne ciało z drobną głową.
Padalec to wbrew pozorom nie wąż, ale beznoga jaszczurka. Osiąga długość do 50 cm. Jak większość jaszczurek, w przypadku zagrożenia odrzuca ogon. Nowy odrasta tylko częściowo. Padalec zamieszkuje lasy i zarośla. Żywi się głównie ślimakami nagimi oraz dżdżownicami. Jest gatunkiem chronionym.
Źródło: joost j. bakker, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.0.
R12Y3HOvqTKCZ
Na planszy widoczna jest Żmija zygzakowata, znajdujący się na brązowym, suchym mchu. Ma pociągłe, długie, szerokie, pozawijane, brązowe ciało z ciemnym zygzakiem na wierzchu i drobną głową.
Żmija zygzakowata jest jedynym jadowitym wężem w Polsce. Dość rzadko kąsa i najpierw stara się uciec. Atakuje tylko wtedy, gdy czuje się osaczona. Może być szara lub rudobrązowa i ma czarny zygzak wzdłuż całego grzbietu. Przebywa pod kamieniami, krzewami lub wśród korzeni drzew. Żmija odżywia się głównie małymi ssakami (takimi jak ryjówki i krety) oraz gryzoniami. Poluje również na żaby, jaszczurki, pisklęta ptaków i owady.
Źródło: Benny Trapp, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
RVPD7g6GT2pzj
Na planszy widoczny jest Borsuk stojący na brązowej ziemi. Ma szerokie, duże, szaro‑czarno‑białe ciało z masywnymi kończynami oraz dużą głową i pociągłym pyskiem, a także dużym nosem.
Borsuk ma na głowie charakterystyczne dwie czarne pręgi. Ssak ten jest wszystkożerny, ale jego najważniejszym pożywieniem są dżdżownice. Pokarmu szuka w nocy. Borsuk kopie nory o skomplikowanej budowie, z kilkoma wejściami i wieloma krętymi korytarzami. Zimą zapada w sen, jednak wybudza się w cieplejsze dni, by się napić lub coś upolować.
Źródło: Beeki, Pixabay, domena publiczna.
RhPqsBp67upYX
Na planszy widoczna jest Ropucha. Ma masywne, ciemno‑brązowe ciało, pokryte licznymi brodawkami oraz spłaszczoną, szeroką głowę z wyłupiastymi, żółto‑czarnymi oczami.
Ropucha występuje w lasach, ale też w ogrodach i na polach, gdzie jest bardzo pożyteczna: poluje na nagie ślimaki. Jej pokarmem są również duże dżdżownice, owady, pająki, a czasem nawet drobne płazy, gady, gryzonie i pisklęta ptaków.
Źródło: sandid, Pixabay, domena publiczna.
RFApYkWbcQDva
Na planszy widoczny jest Jeż, znajdujący się na brązowych, uschniętych liściach. Ma krępe ciało, pokryte podłużnymi, brązowymi, licznymi kolcami, z drobnymi kończynami i podłużną głową, z zaokrąglonymi uszami, czarnymi oczami i małym pyszczkiem.
Jeż to kolczasty ssak zamieszkujący widne lasy z bogatym podszyciem i zarośla. Żywi się owadami, ślimakami, płazami, gadami, ptasimi jajami i drobnymi ssakami. Zjada również szkodniki upraw, dlatego jest pożyteczny dla człowieka. Zimą zapada w sen. Jeż jest gatunkiem chronionym.
Na planszy widoczna jest Dostojka. Ma drobne, pociągłe, szare ciało, małą głowę z czułkami oraz rozłożyste, duże, pomarańczowe z ciemnymi pasami i kropkami, skrzydła.
Dostojka (zwana też perłowcem) to motyl o skrzydłach z charakterystycznym pomarańczowo‑czarnym wzorem. Żyje w lasach i na przyleśnych łąkach. Dostojki przebywają zwykle w koronach drzew. Żywią się nektarem ich kwiatów. Pokarmem gąsienic tego motyla są głównie fiołki leśne.
Źródło: Rosenzweig, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1Td8yIvTLRee
Na planszy widoczna jest szaro‑biało‑pomarańczowa brązowa Mysz leśna, znajdująca się na brązowych, uschniętych liściach. Ma małe, krępe ciało z drobnymi kończynami i podłużną głową, z zaokrąglonymi uszami, czarnymi oczami i małym pyszczkiem. W łapach trzyma okrągłego orzecha.
Mysz leśna (właściwie: myszarka leśna) to mały rudobrunatny gryzoń o białym brzuchu. Dobrze wspina się po drzewach – czasem zakłada gniazda wśród gałęzi. Jest wszystkożerna, jednak w jej pokarmie dominują nasiona drzew.
Źródło: Hans Hillewaert, Flickr, licencja: CC BY-SA 2.0.
R1TZdxIGxMB38
Na planszy widoczna jest szaro‑brązowa Nornica, znajdująca się na brązowych, uschniętych liściach. Ma małe, krępe ciało z drobnymi kończynami i podłużną głową, z zaokrąglonymi uszami, czarnymi oczami i małym pyszczkiem.
Nornica jest w Polsce najliczniejszym leśnym gryzoniem. Żywi się m.in. nasionami, liśćmi, pąkami drzew, a także owadami i larwami. Buduje rozległe korytarze tuż pod ziemią lub w runie. Potrafi również wspinać się po drzewach. Nornica ma bardzo dużo naturalnych wrogów, dlatego stanowi ważne ogniwo w łańcuchu pokarmowym: jest pożywieniem m.in. lisów, borsuków, kun i sów.
Źródło: Frank Vassen, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.0.
bg‑green
Życie w ściółce i glebie
1
R1KPqbqNtX2wO
Na planszy widoczny jest czarny kret w kopcu z brązowej ziemi. Ma masywny tułów, walcowaty kształt, bardzo masywne, nieowłosione kończyny oraz nisko osadzoną głowę z różowym nosem.
Kret jest przystosowany do podziemnego trybu życia. Ma bardzo małe oczy i prawie nie widzi. Jego łapy przypominają łopaty i są zaopatrzone w mocne pazury – dzięki nim może kopać w ziemi tunele. Ssak ten zamieszkuje skraje lasów oraz pola, sady i ogrody. Żywi się głównie dżdżownicami.
Źródło: Christoph Moning, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RkwhZbp4xEKJS
Na planszy widoczna jest jasno‑brązowa Ryjówka w brązowym pniu drzewa. Ma pociągły tułów, walcowaty kształt, delikatne, nieowłosione kończyny oraz nisko osadzoną głowę z pociągłym pyskiem, małymi oczami i różowym nosem.
Ryjówka żyje w lasach liściastych i mieszanych oraz na zakrzewionych łąkach i w ogrodach. Buduje gniazda pod ziemią lub np. przy próchniejących pniach. Poluje głównie na owady, pająki i ślimaki.
Źródło: Hanna Knutsson, Flickr, licencja: CC BY-SA 2.0.
Rn6t17Cmzy5zo
Na planszy widoczna jest Salamandra, znajdujący się na zielonym mchu. Ma pociągłe, długie, wąskie, żółto‑czarne ciało z krótkimi kończynami, drobną głową, z parą czarnych, dużych oczu.
Salamandra to ogoniasty płaz (nie jest jaszczurką!). Łatwo ją rozpoznać po żółtopomarańczowych plamach na czarnym ciele. Plamy te u każdej salamandry mają inny układ. Płaz ten występuje w wilgotnych lasach blisko wody. Poluje na wolno poruszające się owady oraz nagie ślimaki.
Źródło: Frank Vassen, Flickr, licencja: CC BY 2.0.
R1FLPrb24mIgS
Na planszy widoczna jest dżdżownica. Ma podłużne, zagięte, różowe, szerokie, segmentowane ciało z jasnym, niedużym siodełkiem. Znajduje się na brązowej, mokrej ziemi.
Dżdżownica występuje zwłaszcza w lasach liściastych. Żywi się szczątkami organicznymi znajdującymi się w glebie, a niestrawione resztki wydala w postaci grudek. Z tego powodu odgrywa znaczną rolę w użyźnianiu gleby. Dżdżownice zwykle wychodzą na powierzchnię ziemi po deszczu (wyraz „dżdżownica” pochodzi od „dżdżu”, czyli „deszczu”).
Źródło: Rob Hille, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Rbq4vABlCaYPb
Na planszy widoczny jest brązowo‑pomarańczowy Wij na jasnym pniu. Ma zaokrągloną głowę z długimi czułkami i pociągły, segmentowany tułów z bardzo licznymi odnóżami.
Wij to drapieżnik zwinnie przemierzający ściółkę. Poluje głównie na małe owady, ale także dżdżownice i nagie ślimaki. Często kryje się pod kamieniami lub leżącymi pniami.
Źródło: Frank Vassen, Flickr, licencja: CC BY 2.0.
R4DEs7jSIJDAG
Na planszy widoczny jest Pomrów, znajdujący się na zielonym mchu. Ma pociągłą, czarną nogę z nieregularną nawierzchnią oraz niewielką głową, z podłużnymi czułkami.
Pomrów jest jednym ze ślimaków występujących w lesie. Ma ubarwienie szare lub czarniawe, jednolite lub z czarnymi plamami. Żywi się głównie grzybami.
Źródło: Rolf Zimmermann, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1D4SyZnB1rNh
Na planszy widoczne są liczne Mrówki na brązowej ziemi. Mają duże owalne odwłoki, krótkie tułowia z trzema parami odnóży oraz zaokrąglone głowy z długimi czułkami i złożonymi oczami.
Mrówki żyją w ogromnych grupach w gniazdach zwanych mrowiskami. Mrowiska mają kształt dużych kopców i są zbudowane z patyczków, igieł drzew, łusek szyszek oraz cząstek żywicy. Mrówki odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu lasu: zjadają duże ilości larw owadów, w tym szkodników. Ponadto oczyszczają las z martwych szczątków zwierząt.
Źródło: Dasha-Polomoshnova, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 4.0.
Rd9MD9h6oVtXO
Na planszy widoczny jest nieduży Żuk leśny, stojący na zielonym mchu. Ma czarne ciało pokryte pancerze, bardzo małą głowę z czułkami, szeroki tułów oraz długi, zaokrąglony odwłok i cienkie odnóża.
Żuk leśny ma połyskujący na granatowo pancerzyk. Potocznie nazywa się go „żukiem gnojarzem”, ponieważ odżywia się m.in. odchodami. Zjada również gnijące liście, igły, mech i korę, oczyszczając z nich las. Część pokarmu zakopuje w ziemi, co przyczynia się do użyźnienia i spulchnienia gleby.
Źródło: Heiti Paves, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ważne!
R3k28Ap2pQFtE
Na planszy widoczne są ilustracje głowy chłopca, małej sarny, ścieżki z napisem: uwaga niebezpieczeństwo, brązowego buta, czerwonego i białego grzyba, psa na smyczy oraz mężczyzny z workiem śmieci. Widoczny jest napis: Jak należy zachowywać się w lesie?
1. Bądźmy cicho. Zwierzęta mają wrażliwy słuch i są płochliwe.
2. Nie dotykajmy na potkanych zwierząt. Szczególnie nie wolno nam dotykać młodych zwierząt, ponieważ nasz zapach może sprawić, że zostaną odtrącone przez matkę. Nie wolno ich też zabierać do domu czy do weterynarza! Jeśli zwierzę jest ranne, trzeba zawiadomić leśników.
3. Spacerując po lesie, trzymajmy się wyznaczonych szlaków, by uniknąć spotkania z niebezpiecznymi zwierzętami.
4. Nie niszczmy roślin i grzybów. Nie łamiemy gałęzi, nie kopiemy trujących grzybów, nie zbieramy roślin pod ochrona.
5. Nie rozgrzebujmy ściółki, by nie zniszczyć środowiska życia licznych małych organizmów.
6. Zbierając grzyby ścinamy je nad ziemią -nie wyrywajmy ich, by nie zniszczyć grzybni. Dzięki temu będzie mógł wyrosnąć nowy grzyb.
7. Nie puszczajmy psa luzem, tylko trzymajmy go na smyczy. Może on spłoszyć zwierzęta, a nawet rzucić się w pogoń za nimi i zranić.
8. Śmieci zabierajmy ze sobą, by wyrzucić je do właściwego pojemnika na odpady po wyjściu z lasu.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
3. Znaczenie lasów
bg‑gray2
Dary lasu
1
Rcmf3TnBRaIzK
Na planszy widoczne są dwa grzyby jadalne, znajdujące się obok siebie. Rosną na zielonym, mszystym podłożu. Oba grzyby mają szeroką krótką, białą nóżkę oraz zaokrąglony, żółto‑brązowy, szeroki kapelusz.
Grzyby jadalne występujące w runie leśnym są chętnie zbierane przez amatorów grzybobrania – jest to jedna z najpopularniejszych form wypoczynku w lesie. Spożywane są zarówno świeże, jak i suszone oraz w formie przetworów.
Źródło: Pilzfreunde, Pixabay, domena publiczna.
R1dbV0eViBGHt
Na planszy widoczny jest krzew czarnych jagód. Mają one podłużne brązowo‑zielone łodygi z owalnymi, zielonymi listkami i licznymi, czarnymi, okrągłymi, małymi jagodami.
Czarne jagody (prawidłowo: czarne borówki, powszechnie zwane jagodami) to ciemnoniebieskie owoce rosnące na niskich krzewinkach występujących na poziomie runa leśnego. Są słodkie i smaczne, ale też zawierają mnóstwo cennych dla zdrowia składników.
Źródło: Татьяна Прозорова, Wikimedia Commons, licencja: CC 0 1.0.
RTFjqQ9FkmRDq
Na planszy widoczne są poziomki. Mają cienkie, długie, zielone łodygi z jajowatymi, postrzępionymi liśćmi oraz owalnymi, czerwonymi, małymi, pojedynczymi owocami.
Poziomki, zwane czerwonymi jagodami, mają czerwone, słodkie owoce i są kolejnymi owocami występującymi na poziomie runa leśnego. Są one podobne do truskawek, lecz od nich mniejsze. Zawierają bardzo dużo witaminy C.
Źródło: Ural-66, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RdW13H2on4SOx
Na planszy widoczne są Maliny. Mają cienkie, długie, zielone łodygi z jajowatymi, postrzępionymi liśćmi oraz owalnymi, czerwonymi oraz zielono‑żółtymi, małymi, pojedynczymi owocami.
Maliny mają czerwone, słodkie owoce. Zawierają one dużo witamin. Liście maliny wykorzystywane są m.in. w leczeniu biegunek, ponieważ wpływają pozytywnie na układ trawienny. Działają również napotnie, dlatego napary z nich stosowane są w przeziębieniach. Krzewy malin należą do podszytu.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
R17oF4kTN0hCS
Na planszy widoczna jest jasna dłoń, na której znajdują się liczne, pojedyncze, czarne owoce składające się z cząstek, nibyowoce, które wewnątrz wypełnione są dnem kwiatowym.
Jeżyny najczęściej rosną na stanowiskach słonecznych, np. na obrzeżach lasów. Mają czarne, słodkie owoce. Właściwości jeżyny są podobne jak maliny, a ich krzewy również występują w podszycie.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
R1Ta3kwG6O4qE
Na planszy widoczny jest Bez czarny. Ma podłużne, cienkie, zielone łodygi z owalnymi, dużymi, szerokimi liśćmi oraz liczne skupiska, drobnych, białych kwiatów.
Bez czarny zwany jest bzem lekarskim i należy do roślin podszytu. Leczniczo działają kwiaty (kremowe), owoce (czarne), liście oraz kora tej rośliny. Z dojrzałych owoców robi się przetwory (niedojrzałe i nieprzetworzone owoce są trujące!).
Źródło: Arcaion, Pixabay, domena publiczna.
RqU1zugTqDVSM
Na planszy widoczne są dwa szklane, przeźroczyste słoje, jeden z żółtą nakrętką, na beżowym materiale, w których znajduje się ciemno‑żółta, gęsta ciecz. Nad jednym słojem widoczna jest drewniana łyżka, oblepiona miodem. Wokół nich widoczne są czarne, białe i czerwone kwiaty.
Miód leśny pozyskiwany jest z nektaru pochodzącego z ziół, kwiatów, krzewów i drzew rosnących na terenie lasu, takich jak rumianek, dzika róża, malina, jeżyna, jarzębina, czeremcha, akacja, lipa. Dzięki bogactwu zdrowych składników wzmacnia odporność i pomaga przy przeziębieniach.
Źródło: Pixabay, licencja: CC BY-SA 3.0.
RuLxjX68bMVoG
Na planszy widoczny jest młody pęd sosny. Jest on podłużny, cienki, brązowo‑zielony, a u jego podnóża znajdują się długie, cienkie, ciemno‑zielone igły.
Z młodych pędów sosny wykonuje się syrop, używany przy przeziębieniach, zwłaszcza w przypadku kaszlu i bólu gardła. Młode osobniki tej rośliny występują w podszycie, natomiast starsze należą do poziomu koron drzew.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
bg‑yellow
Czas na grzyby!
Jak zbudowany jest grzyb?
Większość grzybów ma ciało złożone ze strzępek tworzących podziemną grzybnięgrzybniagrzybnię, z której powstają nadziemne owocniki. To właśnie owocniki są tą częścią grzyba, którą zbieramy podczas grzybobrania.
U tzw. grzybów kapeluszowych, czyli takich, jakie zbieramy w lesie, owocnik ma postać kapelusza osadzonego na trzonie.
R1NUR9jcB0kHv
Na planszy widoczne są przekroje dwóch grzybów. Oba mają podłużną, podziemną, białą grzybnię. Grzyb po lewej stronie, wyżej ma dodatkową, szarą, postrzępioną osłonkę na pień, czyli pochwę, następnie długi trzon ze wzorem zygzakowatym, wyżej dodatkową szarą osłonkę, pierścień i na szczycie kapelusz. Na spodzie ma podłużne, proste blaszki, które kończą ostrza blaszek. Na środku jasny, zbity miąższ i na szczycie czerwoną skórę kapelusza. Grzyb po prawej stronie ma jednolity, biały, owalny trzon siatkowy oraz kapelusz z podłużnymi, prostymi rurkami, które kończą ujścia rurek (pory), na środku biały, zbity miąższ kapelusza i brązową skórkę.
Budowa grzyba kapeluszowego.
Źródło: Tomasz Świdziński, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
bg‑red
Ważne!
Niektóre grzyby zawierają substancje toksyczne dla człowieka i są silnie trujące (np. muchomor sromotnikowy, krowiak podwinięty). Zatrucia grzybami są bardzo groźne i wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej! Z tego powodu nie wolno zbierać i jeść grzybów nieznanych. Niektóre trujące gatunki są podobne do tych jadalnych, dlatego jeśli nie jesteśmy pewni, jaki to grzyb, należy zostawić go w lesie.
R1tkBl5TyZhJe
Na planszy widoczny jest drobny muchomor sromotnikowy. Rośnie na podłożu pokrytym brązowymi, uschniętymi liśćmi. Ma krótką, szczupłą, białą nóżkę oraz zaokrąglony, żółto‑brązowy, szeroki kapelusz.
Młody muchomor sromotnikowy. Gatunek ten jest najczęstszą przyczyną zatruć grzybami. Zazwyczaj myli się go z jadalną gąską. Nie jest prawdą, że trujące grzyby mają gorzki, nieprzyjemny smak: muchomor sromotnikowy ma łagodny smak i przyjemny zapach, dlatego przy rozpoznawaniu grzybów nie wolno kierować się tą cechą.
Źródło: Stu's Images, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1In7bqv1f90Q
Na planszy widoczny jest muchomor sromotnikowy leżący na brązowych, uschniętych liściach. Ma on podłużną, białą nóżkę z pofalowanym, cienkim pierścieniem oraz kapelusz, na którego spodzie znajduje się pociągła, biała, duża blaszka.
Dojrzały muchomor sromotnikowy. Trujące grzyby zazwyczaj mają blaszki na spodniej stronie kapelusza.
Źródło: Σ64, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
bg‑gray2
Grzyby jadalne i trujące
R1CT00TJ52sUq1
Grafika interaktywna przedstawia gatunki grzybów jadalnych. Po lewej stronie widać grafikę przykładowych grzybów jadalnych. Mają one grubą jasnobrązową nóżkę i brązowy kapelusz. Na środku grafiki widać sześć zdjęć grzybów. Po prawej stronie znajdują się ich nazwy. Na nazwy można klikać, po kliknięciu wyświetli się zdjęcie grzyba i opis.
Grzyby jadalne - charakterystyka ogólna. Grzyby jadalne nie powodują dolegliwości trawiennych ani nie zawierają trujących substancji. Wiele z nich jest cenionych za swój smak - gatunki te wykorzystuje się w kuchni. Uważaj: wiele grzybów jadalnych jest bardzo podobnych do grzybów trujących, co jest przyczyną groźnych pomyłek.
Borowik szlachetny. Borowik szlachetny (prawdziwek) występuje pod świerkami, sosnami i dębami. Kapelusz jest brązowy, ciemniejący z wiekiem. Powierzchnia kapelusza jest gładka lub pomarszczona (nie zamszowa), a u młodych borowików i przy wilgotnej pogodzie - lepka. Trzon ma barwę białawą lub jasnobrązową.
Podgrzybek brunatny. Podgrzybek występuje pod świerkami, dębami, bukami i sosnami. Kapelusz jest brązowy i ma zamszową powierzchnię. Trzon jest jasnobrązowy w ciemniejsze pręgi. Często ma kształt baryłkowaty. Rurki pod kapeluszem i miąższ po uszkodzeniu zmieniają kolor na niebieskozielony.
Maślak. Maślak występuje pod sosnami. Kapelusz jest czekoladowobrązowy, z wiekiem jaśniejszy. U młodych maślaków kapelusz jest półkulisty, a u starszych - rozpostarty. Skórka kapelusza jest lepka i śluzowata. Rurki mają żółtawy kolor. Na trzonku występuje charakterystyczny pierścień (błoniasta osłona).
Gąska zielonka. Gąska zielonka występuje głównie pod sosnami. Kapelusz jest gładki i żółtozielony lub żółtobrązowy, czasem w odcieniu oliwkowym. Na skórce widoczne są promieniście rozłożone żyłki. Blaszki są jasnożółte (nie występują rurki). Trzon jest żółtozielony, cylindryczny, u podstawy trochę grubszy. Pozbawiony jest pierścienia i pochwy u nasady (rodzaj błoniastych osłonek) - stanowi to ważną cechę, ze względu na mylenie gąski z trującym muchomorem zielonawym.
Koźlarz babka. Koźlarz babka występuje w pobliżu brzóz. Kapelusz ma barwę od żółtobrązowej do ciemnobrązowej. Smukły trzon jest pokryty ciemnobrązowymi lub czarnymi kosmkami (ta część nie jest jadana z powodu włókien). Miąższ jest białawy.
Pieprznik jadalny. Pieprznik jadalny (kurka) występuje pod sosnami, świerkami, dębami i grabami. Kurka ma lejkowaty kształt. Grzyb ten ma jaskrawą barwę: od żółtej do pomarańczowej. Brzeg kapelusza jest podwinięty, a u starszych pieprzników - postrzępiony. Pod kapeluszem występują fałdki (nie rurki).
Grafika interaktywna przedstawia gatunki grzybów jadalnych. Po lewej stronie widać grafikę przykładowych grzybów jadalnych. Mają one grubą jasnobrązową nóżkę i brązowy kapelusz. Na środku grafiki widać sześć zdjęć grzybów. Po prawej stronie znajdują się ich nazwy. Na nazwy można klikać, po kliknięciu wyświetli się zdjęcie grzyba i opis.
Grzyby jadalne - charakterystyka ogólna. Grzyby jadalne nie powodują dolegliwości trawiennych ani nie zawierają trujących substancji. Wiele z nich jest cenionych za swój smak - gatunki te wykorzystuje się w kuchni. Uważaj: wiele grzybów jadalnych jest bardzo podobnych do grzybów trujących, co jest przyczyną groźnych pomyłek.
Borowik szlachetny. Borowik szlachetny (prawdziwek) występuje pod świerkami, sosnami i dębami. Kapelusz jest brązowy, ciemniejący z wiekiem. Powierzchnia kapelusza jest gładka lub pomarszczona (nie zamszowa), a u młodych borowików i przy wilgotnej pogodzie - lepka. Trzon ma barwę białawą lub jasnobrązową.
Podgrzybek brunatny. Podgrzybek występuje pod świerkami, dębami, bukami i sosnami. Kapelusz jest brązowy i ma zamszową powierzchnię. Trzon jest jasnobrązowy w ciemniejsze pręgi. Często ma kształt baryłkowaty. Rurki pod kapeluszem i miąższ po uszkodzeniu zmieniają kolor na niebieskozielony.
Maślak. Maślak występuje pod sosnami. Kapelusz jest czekoladowobrązowy, z wiekiem jaśniejszy. U młodych maślaków kapelusz jest półkulisty, a u starszych - rozpostarty. Skórka kapelusza jest lepka i śluzowata. Rurki mają żółtawy kolor. Na trzonku występuje charakterystyczny pierścień (błoniasta osłona).
Gąska zielonka. Gąska zielonka występuje głównie pod sosnami. Kapelusz jest gładki i żółtozielony lub żółtobrązowy, czasem w odcieniu oliwkowym. Na skórce widoczne są promieniście rozłożone żyłki. Blaszki są jasnożółte (nie występują rurki). Trzon jest żółtozielony, cylindryczny, u podstawy trochę grubszy. Pozbawiony jest pierścienia i pochwy u nasady (rodzaj błoniastych osłonek) - stanowi to ważną cechę, ze względu na mylenie gąski z trującym muchomorem zielonawym.
Koźlarz babka. Koźlarz babka występuje w pobliżu brzóz. Kapelusz ma barwę od żółtobrązowej do ciemnobrązowej. Smukły trzon jest pokryty ciemnobrązowymi lub czarnymi kosmkami (ta część nie jest jadana z powodu włókien). Miąższ jest białawy.
Pieprznik jadalny. Pieprznik jadalny (kurka) występuje pod sosnami, świerkami, dębami i grabami. Kurka ma lejkowaty kształt. Grzyb ten ma jaskrawą barwę: od żółtej do pomarańczowej. Brzeg kapelusza jest podwinięty, a u starszych pieprzników - postrzępiony. Pod kapeluszem występują fałdki (nie rurki).
Źródło: Holger Krisp, Jerzy Opioła, Andreas Kunze, Public Domain Pictures, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RLVwPgJ98B6E11
Grafika interaktywna przedstawia gatunki grzybów trujących. Po lewej stronie widać grafikę przykładowych grzybów trujących. Mają one wąską białą nóżkę i czerwony kapelusz w białe. Na środku grafiki widać sześć zdjęć grzybów. Po prawej stronie znajdują się ich nazwy. Na nazwy można klikać, po kliknięciu wyświetli się zdjęcie grzyba i opis.
Grzyby trujące - charakterystyka ogólna. Grzyby trujące zawierają toksyczne substancje. Uważaj: wiele gatunków jest bardzo podobnych do grzybów jadalnych, co jest przyczyną groźnych pomyłek. Zatrucia niektórymi grzybami mogą zakończyć się śmiercią.
Muchomor zielonawy. Muchomor zielonawy (sromotnikowy) najczęściej występuje pod dębami, bukami i brzozami. Kapelusz może być oliwkowobrązowy, oliwkowozielony lub żółtozielony. Powierzchnia kapelusza jest zwykle gładka (inaczej niż u innych muchomorów), z widocznymi promieniście rozłożonymi ciemniejszymi włókienkami. Trzon jest biały, z zygzakowatym wzorkiem. Pod kapeluszem zwisa pierścień, a u dołu trzonu występuje bulwiaste zgrubienie i tzw. pochwa.
Muchomor czerwony. Muchomor czerwony najczęściej występuje pod brzozami, jodłami, sosnami, świerkami i dębami. Muchomor ten ma charakterystyczny czerwony kapelusz w białe lub białożółte łatki. Młode okazy okryte są białawą osłoną, a po jej rozerwaniu na kapeluszu pozostają resztki – właśnie w postaci łatek. Kapelusz może też przybrać kolor żółtopomarańczowy.
Krowiak podwinięty. Krowiak podwinięty występuje pod różnymi drzewami, takimi jak brzozy, dęby, sosny, świerki. Kapelusz ma kolor jasnobrązowy, czasem żółtoczerwony lub oliwkowobrązowy. Młode okazy mają płaski kapelusz z mocno podwiniętym brzegiem, a starsze – rozpostarty, często z wgłębieniem. Trzon jest brązowożółty.
Hełmówka jadowita. Hełmówka jadowita rośnie głównie na obumarłych bukach. Kapelusz początkowo jest półkulisty, później wypukły, na koniec płaski. Podczas suchej pogody kapelusz ma kolor od beżowego do żółtawego, a podczas wilgotnej przybiera barwy brązowawe i staje się wówczas widoczne promieniste prążkowanie.
Grafika interaktywna przedstawia gatunki grzybów trujących. Po lewej stronie widać grafikę przykładowych grzybów trujących. Mają one wąską białą nóżkę i czerwony kapelusz w białe. Na środku grafiki widać sześć zdjęć grzybów. Po prawej stronie znajdują się ich nazwy. Na nazwy można klikać, po kliknięciu wyświetli się zdjęcie grzyba i opis.
Grzyby trujące - charakterystyka ogólna. Grzyby trujące zawierają toksyczne substancje. Uważaj: wiele gatunków jest bardzo podobnych do grzybów jadalnych, co jest przyczyną groźnych pomyłek. Zatrucia niektórymi grzybami mogą zakończyć się śmiercią.
Muchomor zielonawy. Muchomor zielonawy (sromotnikowy) najczęściej występuje pod dębami, bukami i brzozami. Kapelusz może być oliwkowobrązowy, oliwkowozielony lub żółtozielony. Powierzchnia kapelusza jest zwykle gładka (inaczej niż u innych muchomorów), z widocznymi promieniście rozłożonymi ciemniejszymi włókienkami. Trzon jest biały, z zygzakowatym wzorkiem. Pod kapeluszem zwisa pierścień, a u dołu trzonu występuje bulwiaste zgrubienie i tzw. pochwa.
Muchomor czerwony. Muchomor czerwony najczęściej występuje pod brzozami, jodłami, sosnami, świerkami i dębami. Muchomor ten ma charakterystyczny czerwony kapelusz w białe lub białożółte łatki. Młode okazy okryte są białawą osłoną, a po jej rozerwaniu na kapeluszu pozostają resztki – właśnie w postaci łatek. Kapelusz może też przybrać kolor żółtopomarańczowy.
Krowiak podwinięty. Krowiak podwinięty występuje pod różnymi drzewami, takimi jak brzozy, dęby, sosny, świerki. Kapelusz ma kolor jasnobrązowy, czasem żółtoczerwony lub oliwkowobrązowy. Młode okazy mają płaski kapelusz z mocno podwiniętym brzegiem, a starsze – rozpostarty, często z wgłębieniem. Trzon jest brązowożółty.
Hełmówka jadowita. Hełmówka jadowita rośnie głównie na obumarłych bukach. Kapelusz początkowo jest półkulisty, później wypukły, na koniec płaski. Podczas suchej pogody kapelusz ma kolor od beżowego do żółtawego, a podczas wilgotnej przybiera barwy brązowawe i staje się wówczas widoczne promieniste prążkowanie.
Źródło: Holger Krisp, Stu’s Images, Public Domain Pictures, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
Polecenie 1
Revzcp8va8SMf
Na podstawie grafiki interaktywnej określ, który gatunek grzyba jadalnego przedstawia poniższy opis.
Barwa kapelusza jest ciemnobrązowa u młodych osobników, a jaśnieje u starszych osobników. Jego kształt również różni się u starszych osobników - rozpostarty oraz u młodych osobników - półkolisty. Na powierzchni kapelusza występuje lepki śluz. Pod kapeluszem znajdują się żółte rurki. Na trzonku znajduje się pierścień. Możliwe odpowiedzi: 1. Koźlarz babka, 2. Maślak, 3. Podgrzybek brunatny, 4. Gąska zielonka
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2
R1EFqfro6EoHg
Połącz w pary nazwę gatunku grzyba jadalnego z jego zdjęciem.
Połącz w pary nazwę gatunku grzyba jadalnego z jego zdjęciem.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
RVweT5bLiFqdk
Ćwiczenie 1
Dopasuj wyrażenia do odpowiedniej kategorii.
Dopasuj wyrażenia do odpowiedniej kategorii.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 3
R1SA2vn4a9aEE
Na podstawie grafiki interaktywnej określ, który gatunek grzyba trującego przedstawia poniższy opis.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 4
RpOQQZeoESngt
Połącz w pary nazwę gatunku grzyba trującego z jego zdjęciem.
Połącz w pary nazwę gatunku grzyba trującego z jego zdjęciem.
Źródło: Jason Hollinger, Jerzy Opioła, Wikimedia Commons, Pixabay, licencja: CC BY-SA 3.0.
RuK9Vg74HX5O4
Ćwiczenie 1
Wstaw w tekst brakujące wyrażenia z rozwijanej listy.
Wstaw w tekst brakujące wyrażenia z rozwijanej listy.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 5
R1Rmk2bEX76ME
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Przeanalizuj ponownie zdjęcia przedstawiające grzyby jadalne i trujące. Zwróć uwagę na obecność rurek lub blaszek pod ich kapeluszem.
Stwierdzenie nie jest prawdziwe. Nie wszystkie grzyby z blaszkami są trujące. Wiele jadalnych grzybów ma blaszki, np. gąska zielonka. To, czy dany grzyb jest jadalny czy trujący, nie zależy od obecności blaszek. Jeśli nie jesteśmy pewni, czy dany grzyb jest jadalny czy trujący, lepiej go nie zbierać. Zawsze też warto skonsultować się z doświadczonym grzybiarzem.
1
Polecenie 6
R1Ba978NRvTpP
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zwróć uwagę zarówno na cechy wspólne, jak i na cechy pozwalające na odróżnienie tych grzybów.
Muchomor sromotnikowy posiada pierścień i zygzakowaty wzór na trzonie, te cechy nie występują u gąski zielonki. Ponadto, kolor blaszek muchomora sromotnikowego nie mają tak intensywnego żółtego koloru, który występuję u gąski.
RSZJOmBg22Adk
Na planszy widoczne są ilustracje różnokolorowych grzybów, brązowej ziemi z zieloną trawą oraz wiklinowego koszyka. Znajduje się tam również napis: Jak zbierać grzyby?
1. Nie warto ryzykować: zbieramy jedynie znane grzyby, gdy mamy pewność, że są jadalne.
2. Nie wolno zbierać grzybów, co do których nie jesteśmy pewni, czy są jadalne czy trujące, ale nie należy ich również niszczyć. Grzyby trujące i nieznane zostawiamy w miejscu, w którym rosną.
3. Grzyby ścinamy ostrym nożykiem przy ziemi lub delikatnie wykręcamy z podłoża, tak by nie uszkodzić grzybni. Uszkodzenie grzybni powoduje, że grzyb nie będzie mógł odrosnąć.
4. Miejsce po wycięciu przykrywamy ściółką, by grzybnia nie wyschła.
5. Zebrane grzyby umieszczamy w wiklinowym koszyku lub innym przewiewnym pojemniku. Nie zbieramy grzybów do toreb foliowych, ponieważ łatwo się w nich zaparzają, a w efekcie szybko się psuja, Zjedzenie takich grzybów może wywołać zatrucie.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Jaką rolę odgrywają grzyby w przyrodzie? Jakie mają znaczenie dla człowieka?
RAcJIXlqUxCmA
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 7
RGjy3YWObjG5O
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Przypomnij sobie, czym są reducenci i jaką funkcję pełnią w lesie. Zastanów się, czym żywią się leśne zwierzęta.
Grzyby, bakterie i niektóre owady należą do grupy reducentów, czyli organizmów, które rozkładają szczątki obumarłych roślin i zwierząt. Dzięki temu gleba jest wzbogacana o składniki odżywcze dla roślin. Grzyby stanowią również pokarm dla leśnych zwierząt.
1
Polecenie 8
RDfQhd70t0vOl
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zastanów się, w jaki sposób robi się alkohol czy sery. Czy grzyby odegrały jakąś rolę w dziedzinie medycyny?
Grzyby jadalne stanowią pożywienie dla człowieka. Potrzebne są do produkcji produktów spożywczych, takich jak sery, alkohol czy chleb (drożdże). Niektóre gatunki grzybów wykorzystywane są także do produkcji antybiotyków.
1
Polecenie 9
ROeufeFozNWpH
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zastanów się, czy wszystkie grzyby są jadalne i bezpieczne dla człowieka? Co się dzieje z nieprawidłowo przechowywaną żywnością?
Niestety mimo wielu zalet jakie przynoszą grzyby zarówno człowiekowi jak i lasom, grzyby mogą również przynosić człowiekowi szkody lub być dla niego niebezpieczne. Oprócz grzybów jadalnych występują gatunki grzybów trujących, które stanowią zagrożenie dla zdrowia lub życia człowieka. Grzyby pleśniowe, mogą być przyczyną psucia się żywności, a nawet drewnianych konstrukcji, papieru, ubrań czy materiałów budowlanych.
Podsumowanie
W warunkach klimatu umiarkowanego, czyli również w Polsce, lasy mają cztery warstwy: ściółkę, runo, podszyt i korony drzew. W każdej warstwie panują odmienne warunki i tym samym żyją w nich różne organizmy.
W polskich lasach rosną grzyby zarówno jadalne, jak i trujące, dlatego ważne jest, by umieć je rozpoznawać. Nie wolno jeść grzybów, których nie znamy.
iIm8NTNPXg_d5e420
Słownik
grzybnia
grzybnia
ciało (plecha) grzybów; jednostkami strukturalnymi grzybni są nitkowate, rozgałęzione strzępki; tworzą one bogato rozgałęziony system, o dużej powierzchni chłonnej
piętro podszytu
piętro podszytu
średnie piętro lasu, obejmujące młode drzewa, drzewa gatunków nisko rosnących i krzewy o wysokości do kilku metrów
piętro runa leśnego
piętro runa leśnego
niskie piętro lasu, obejmujące rośliny zielne, mchy, grzyby i inne, o wysokości od kilku do kilkudziesięciu centymetrów
piętro ściółki
piętro ściółki
najniższe i najbardziej zacienione piętro, w którym zbierają się zeschłe liście i inne szczątki organiczne
reducent
reducent
organizm rozkładający szczątki (np. liście, martwe zwierzęta, odchody)
symbioza
symbioza
stałe lub czasowe współżycie dwóch różnych gatunków (symbiontów) zwierząt, zwierzęcia i rośliny lub dwóch gatunków roślin, korzystne, a często nieodzowne, dla jednego lub dla obu partnerów
warstwa koron drzew
warstwa koron drzew
najwyższe piętro lasu, obejmujące wysokie drzewa od kilku do kilkudziesięciu metrów powyżej gruntu
iIm8NTNPXg_d5e497
Zadania
1
Pokaż ćwiczenia:
R15SUXoInl38n1
Ćwiczenie 1
Zaznacz rośliny, które możesz spotkać w polskim lesie.
Zaznacz rośliny, które możesz spotkać w polskim lesie.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
R17ftebfAdG9A
Ćwiczenie 1
Zaznacz, jakie warstwy mają lasy w Polsce.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RoUWK3cX1YuVH
Ćwiczenie 2
Umieść nazwy organizmów w odpowiedniej warstwie lasu, w której występują.
Umieść nazwy organizmów w odpowiedniej warstwie lasu, w której występują.
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
RIQyBIOvgW1o0
Ćwiczenie 2
Dopasuj do poszczególnych pięter lasu odpowiadające opisy.
Dopasuj do poszczególnych pięter lasu odpowiadające opisy.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Rf0Z7MqGwEggf21
Ćwiczenie 3
Uporządkuj gatunki roślin występujące w kolejnych warstwach lasu, zacznij od lewej strony i poziomu koron drzew.
Uporządkuj gatunki roślin występujące w kolejnych warstwach lasu, zacznij od lewej strony i poziomu koron drzew.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
2
Ćwiczenie 3
Rr7bhUy0X1PW6
Uporządkuj gatunki roślin występujące w danych poziomach lasu, zaczynając od poziomu korony drzew. Elementy do uszeregowania: 1. jodła, 2. opadłe liście, 3. zawilec gajowy, 4. jałowiec
Uporządkuj gatunki roślin występujące w danych poziomach lasu, zaczynając od poziomu korony drzew. Elementy do uszeregowania: 1. jodła, 2. opadłe liście, 3. zawilec gajowy, 4. jałowiec
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
R1dkkK18bpJY721
Ćwiczenie 4
Uporządkuj gatunki zwierząt występujące w kolejnych warstwach lasu, zacznij od lewej strony i poziomu ściółki.
Uporządkuj gatunki zwierząt występujące w kolejnych warstwach lasu, zacznij od lewej strony i poziomu ściółki.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
RD0zuKU93mEER
Ćwiczenie 4
Uporządkuj gatunki zwierząt występujące w danych poziomach lasu, zaczynając od poziomu ściółki. Elementy do uszeregowania: 1. ropucha, 2. mysikrólik, 3. rzekotka drzewna, 4. żuk leśny
Uporządkuj gatunki zwierząt występujące w danych poziomach lasu, zaczynając od poziomu ściółki. Elementy do uszeregowania: 1. ropucha, 2. mysikrólik, 3. rzekotka drzewna, 4. żuk leśny
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RUjGEdvzJNPon
Ćwiczenie 5
Wskaż zdjęcia przedstawiające grzyby trujące.
Wskaż zdjęcia przedstawiające grzyby trujące.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1Kb2KtAkIMTs
Ćwiczenie 5
Zaznacz, czym jest grzybnia.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RnNvTLyuq5PTh2
Ćwiczenie 6
Łączenie par. Oceń prawdziwość poniższych zdań.. Strefa roślin obejmuje takie warstwy lasu jak: korony drzew, podszyt i runo leśne.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Do podszytu dociera mniej światła niż do koron drzew.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Grzyby jadalne mają wyłącznie budowę rurkową pod kapeluszem.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wygląd kapelusza hełmówki jadowitej zależny jest od warunków pogodowych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Grzyby można zbierać w lasach, rezerwatach przyrody i parkach narodowych. Nie można ich jedynie zbierać na terenie parków miejskich.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Oceń prawdziwość poniższych zdań.. Strefa roślin obejmuje takie warstwy lasu jak: korony drzew, podszyt i runo leśne.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Do podszytu dociera mniej światła niż do koron drzew.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Grzyby jadalne mają wyłącznie budowę rurkową pod kapeluszem.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wygląd kapelusza hełmówki jadowitej zależny jest od warunków pogodowych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Grzyby można zbierać w lasach, rezerwatach przyrody i parkach narodowych. Nie można ich jedynie zbierać na terenie parków miejskich.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
31
Ćwiczenie 7
Rozwiąż krzyżówkę. Następnie wyjaśnij, jaką funkcję spełniają organizmy, których nazwa jest rozwiązaniem krzyżówki.
R9k1R9N1KkrtO
Odpowiedz na pytania lub uzupełnij tekst. 1. Organizm złożony z grzyba oraz glonu., 2. Samiec tego gatunku nazywany jest bykiem, a samica łanią. Występuje w podszycie., 3. Poziom lasu, w którym królują niskie drzewa i krzewy, inaczej nazywany podszyciem lasu., 4. Las liściasty lub mieszany, w którym wśród drzew przeważają buki., 5. Beznoga jaszczurka objęta ochroną. Można go znaleźć w runie leśnym., 6. Organizm porastający runo leśne i pnie drzew. Chroni przed erozją gleb i niebezpieczeństwem powodzi., 7. Gatunek drzewa iglastego. Występuje najliczniej w polskich lasach, a z jej pędów wytwarza się syrop., 8. ... sromotnikowy. Wyglądem przypomina jadalną gąskę, ale jest to gatunek grzyba trującego., 9. Najniższe piętro lasu.
Odpowiedz na pytania lub uzupełnij tekst. 1. Organizm złożony z grzyba oraz glonu., 2. Samiec tego gatunku nazywany jest bykiem, a samica łanią. Występuje w podszycie., 3. Poziom lasu, w którym królują niskie drzewa i krzewy, inaczej nazywany podszyciem lasu., 4. Las liściasty lub mieszany, w którym wśród drzew przeważają buki., 5. Beznoga jaszczurka objęta ochroną. Można go znaleźć w runie leśnym., 6. Organizm porastający runo leśne i pnie drzew. Chroni przed erozją gleb i niebezpieczeństwem powodzi., 7. Gatunek drzewa iglastego. Występuje najliczniej w polskich lasach, a z jej pędów wytwarza się syrop., 8. ... sromotnikowy. Wyglądem przypomina jadalną gąskę, ale jest to gatunek grzyba trującego., 9. Najniższe piętro lasu.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R184rXKJQMu4f
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Hasło: reducenci
Przypomnij sobie treść audiobooka. Zastanów się, jakie organizmy zalicza się do reducentów oraz jaką rolę pełnią w lesie.
Reducentami są np. grzyby, bakterie lub niektóre owady. Znajdują się na końcu łańcucha pokarmowego. Ich funkcją jest rozkładanie szczątków organicznych, takich jak opadłe liście, martwe rośliny, odchody czy padlina. Dzięki temu zachowany jest obieg pierwiastków w przyrodzie.
31
Ćwiczenie 8
R1BL5YVuIz92v
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pamiętaj, że do strefy runa leśnego dociera niewiele promieni słonecznych. Jakich warunków potrzebują rośliny do swojego rozwoju?
Do roślin runa leśnego dociera mało światła. Tylko wczesną wiosną, gdy korony drzew i krzewów wyższych pięter lasu nie rozwinęły swoich liści więcej światła trafia do niższych partii lasu.
bg‑azure
Notatnik
RG1JNsJooRfry
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Bibliografia
Kiełbaska M. (red.), Mała encyklopedia leśna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1991.
Komorowska A., Burzyński P., Warstwy lasu, Ośrodek Edukacji Ekologicznej, http://www.eko.edu.lodz.pl/pubklikacje/publikacje-foldery/warstwy-lasu.html, [dostęp: 27.09.2022].
Las [w:] Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/las;3930662.html [dostęp: 27.09.2022].
Lasy Państwowe, Grzyby, https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/faq/grzyby [dostęp: 27.09.2022].
Lasy Państwowe, Grzyby [infografika], https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/infografiki/grzyby-ktore-nalezy-zbierac-i-jak-sie-zachowac-w-czasie-grzybobrania/grzyby.pdf/view [dostęp: 27.09.2022].
Puchniarski T.H., Rośliny siedlisk leśnych w Polsce, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2004.
