Obywatel Polski, obywatel Unii Europejskiej

Prawo do obywatelstwa

Czy zastanawialiście się kiedyś, co to jest obywatelstwo, czy wszyscy ludzie mieszkający w naszym kraju są obywatelami Polski? Otóż obywatelami tego samego państwa mogą być osoby różnej narodowości. Obywatelstwo to więź prawna jednostki z danym państwem.

W Polsce obowiązuje prawo krwi, które polega na tym, że obywatelstwo „dziedziczymy” po rodzicach niezależnie od tego, gdzie się urodziliśmy. Nawet jeśli urodzimy się na innym kontynencie i tak pozostaniemy obywatelami Polski.
Tak stanowi Konstytucja RP.

W niektórych krajach, np. w USA, obowiązuje prawo ziemi. Oznacza to, że dziecko urodzone na terenie takiego państwa (także na pokładzie statku lub samolotu należącego do tego kraju) otrzymuje obywatelstwo i bez znaczenia jest fakt, że rodzice mają inne obywatelstwo. W Polsce (zgodnie z art. 14 pkt 2 oraz art. 15 ustawy o obywatelstwie polskim) dziecko urodzone albo znalezione na terytorium Polski nabywa obywatelstwo polskie z mocy prawa, jeżeli oboje jego rodzice są: nieznani,
nie posiadają żadnego obywatelstwa lub obywatelstwo ich jest nieokreślone.

Gdy tata jest Polakiem, a mama cudzoziemką

Co się dzieje, kiedy jedno z rodziców jest Polakiem, a drugie obcokrajowcem?
Niezależnie od tego, czy dziecko urodziło się w Polsce, czy za granicą, ma prawo
do naszego obywatelstwa, jeśli jedno z rodziców jest obywatelem Polski. Decyzja należy do rodziców. Mogą wybrać jedno lub postanowić, że dziecko będzie miało dwa obywatelstwa: np. po matce obywatelstwo polskie, po ojcu – francuskie, chyba że prawo drugiego kraju tego zabrania.
Posiadanie drugiego obywatelstwa nie zwalnia z żadnych obowiązków wobec Polski ani nie ogranicza praw polskiego obywatela.

Obywatelstwo dla obcokrajowców

RcYu5Sqe3c712

Film przedstawia uroczystość nadania polskiego obywatelstwa.

Film przedstawia uroczystość nadania polskiego obywatelstwa.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RcYu5Sqe3c712

Film przedstawia uroczystość nadania polskiego obywatelstwa.

Uznanie obywatelstwa może nastąpić w wyniku decyzji odpowiedniego organu państwowego lub oświadczenia złożonego przez jednostkę. Cudzoziemiec może wystąpić o polskie obywatelstwo, jeżeli nie zagraża bezpieczeństwu kraju, od lat mieszka w Polsce i ma stałe źródło dochodów.

O polskie obywatelstwo może ubiegać się też osoba, która od trzech lat jest w związku małżeńskim z Polką lub Polakiem. Przyznanie obywatelstwa to zwykle proces długotrwały, ale znane są przypadki, gdy procedury skrócono do minimum. Zazwyczaj wówczas, gdy chodzi o pozyskanie sportowców do reprezentacji narodowych.

Obywatelstwo polskie otrzymali m.in.:

• Norman Davies [czyt.: dejwis] – wybitny historyk brytyjski, który wiele badań i dzieł poświęcił historii Polski,

• Charity [czyt.: czariti] Szczechowiak – koszykarka z Nigerii,

• Emil Sajfudinow – rosyjski żużlowiec pochodzenia tatarskiego,

• Wilfredo Leon - siatkarz kubańskiego pochodzenia.

Dyskusja

Repatriacja, czyli powrót do ojczyzny

R1VRS5CzorFKQ

Film przedstawia uroczystość nadania polskiego obywatelstwa.

Film przedstawia uroczystość nadania polskiego obywatelstwa.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1VRS5CzorFKQ

Film przedstawia uroczystość nadania polskiego obywatelstwa.

Repatriacja to zorganizowana przez władze akcja przesiedlenia do kraju obywateli, którzy wskutek zmian granic lub działań wojennych znaleźli się na terytorium innych państw. W takiej sytuacji znalazło się wielu Polaków po zmianie granic w 1945 roku (koniec II wojny światowej). Kilkaset tysięcy naszych rodaków zostało wywiezionych w czasie wojny i w okresie represji stalinowskich w głąb Związku Sowieckiego. Żyli z dala od ojczyzny, ale zachowali język, tradycje, obyczaje. Nam polskie obywatelstwo wydaje się czymś oczywistym, mamy je przecież od urodzenia, ale wielu rodaków mogło tylko o nim marzyć. Dziś do wolnej Polski wracają potomkowie zesłańców.

Prawa obywateli

R1NHnjtnnx1j8

Zdjęcie przedstawia godło Rzeczypospolitej Polskiej: biały orzeł ze złotą koroną, dziobem i pazurami na czerwonym tle.

W Konstytucji RP zapisano katalog wolności i praw obywatelskich, m.in.:

• prawo do życia,

• prawo do równości wobec prawa,

• prawo do nietykalności osobistej,

• prawo do rzetelnej procedury sądowej,

• prawo do ochrony prywatności,

• wolność sumienia i religii,

• wolność wyrażania swoich poglądów,

• prawo do własności,

• prawa pracownicze,

• prawa socjalne (emerytura, renta, zasiłek dla bezrobotnych itp.),

• prawo do ochrony zdrowia,

• prawo do nauki,

• prawo do wolności twórczej i korzystania z dóbr kultury,

• prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.

Kłopoty za granicą

R1QVZtCodZx7E

Zdjęcie przedstawia szeroką kilkupasmową ulicę, po której jadą samochody. Jest rozdzielona pasem zieleni, na którym rosną palmy. Po lewej stronie wzdłuż ulicy stoją kamienie, po prawej jest zbiornik wodny. W tle jest niebo z zachodzącym słońcem.

R1B84H040VBgf

Zdjęcie przedstawia trzech policjantów stojących na ulicy, w hełmach, trzymających przed sobą plastikowe tarcze. Za nimi leżą palące się i dymiące elementy, w tle jest budynek.

Państwo powinno zapewnić opiekę polskiemu obywatelowi za granicą.
Jeśli Polak znajdzie się np. w strefie wojny, trzęsienia ziemi, w stanie zagrożenia zamachem terrorystycznym, może oczekiwać ewakuacji. Jeśli zgubi paszport, ciężko zachoruje, powinien zwrócić się o pomoc do polskiego konsulatu lub ambasady. W szczególnie dramatycznych okolicznościach Ministerstwo Spraw Zagranicznych kieruje akcjami mającymi na celu uwolnienie polskich obywateli. W roku 1998 Zenon Kuchciak jako specjalny wysłannik MSZ doprowadził do odnalezienia i zwolnienia pięciu polskich obywateli porwanych w Czeczenii. Zyskał wtedy przydomek „polskiego Jamesa Bonda”.

Obowiązki obywatela

W Konstytucji RP zapisano znacznie więcej praw niż obowiązków obywatelskich. Każdy obywatel Polski:

• ma być wierny ojczyźnie i troszczyć się o wspólne dobro,

• obowiązany do przestrzegania prawa, płacenia podatków i dbania o środowisko naturalne,

• ma obowiązek obrony Ojczyzny.

R1dF85QOldEqX

Fotografia żołnierzy polskich. Ubrani są w mundury moro, na głowie mają berety wojskowe. Jeden z nich trzyma przed sobą sztandar.

Obywatelstwo Unii Europejskiej

RVgBqv37hfguu

Zdjęcie przedstawia flagę Unii Europejskiej. Na ciemnoniebieskim tle ułożonych w okrąg dwanaście pięcioramiennych, złotych gwiazd.

Obywatelami Unii Europejskiej są wszyscy obywatele państw członkowskich.
Obywatelstwo ma charakter dodatkowy i nie zastępuje obywatelstwa krajowego.
UE określa wyłącznie prawa swych obywateli i nie nakłada żadnych obowiązków.

Podstawowe prawa obywateli UE:

• prawo do swobodnego podróżowania (swobodny przepływ osób),

• prawo do zamieszkania,

• prawo do pracy i przedsiębiorczości,

• prawo do podejmowania nauki,

• czynne i bierne prawo wyborcze do samorządu i do Parlamentu Europejskiego w kraju zamieszkania.

Podsumowanie

Więź prawna łącząca jednostkę z jego państwem, nazywana obywatelstwem, powstaje na wiele sposobów. Z istnienia tej więzi wynikają wzajemne prawa i obowiązki. Współcześnie systemy prawne niektórych państw dopuszczają posiadanie więcej niż jednego obywatelstwa. Polska należy do grupy państw, w których obywatelstwo nabywa się przez urodzenie, wystarczy, że jedno z rodziców jest Polakiem (prawo krwi). Obywatel polski nie może utracić obywatelstwa, chyba że sam się go zrzeknie. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej obywatele polscy automatycznie uzyskali obywatelstwo Unii Europejskiej.

Sprawdź wiedzę