Wiadomość od Diabła Morskiego
W polskiej epistolografiiepistolografii prywatnej XVII wieku szczególne miejsce zajmuje korespondencja pomiędzy królem Janem III SobieskimJanem III Sobieskim i jego żoną Marią Kazimierą ArquienMarią Kazimierą Arquien, zwaną przez niego Marysieńką. Listy obejmują przede wszystkim lata 1666‑1683, kiedy para zmuszona była się rozstawać.
Listy te przepełnione były uczuciem miłości. Zawierały one wymianę myśli dwojga osób i informacji, np. o sprawach publicznych. Jan III Sobieski, pisząc do swojej małżonki, używał pieszczotliwych zwrotów: 'Duszy i serca pociecho', 'Moja śliczna panno', 'Pierwsze moje i ostatnie na tym świecie kochanie'. Królowa odwzajemniała się mu takimi słowami: 'Muy szliczny serdecznie ukochany Jachniczku, iedyny panie serca mego i duszy pociecho!' W opisach poszczególnych wydarzeń odnaleźć można również słowa i zwroty z języka francuskiego, które były wyrazem szacunku dla mowy ojczystej Marysieńki.
Korespondencja tej pary do dzisiaj stanowi bardzo ciekawe źródło historyczne.
Czy wysyłałaś lub wysyłałeś kiedyś list w butelce? Wymyśl, co można by przekazać w ten sposób nieznajomemu po drugiej stronie morza lub oceanu. W jakim języku można by napisać ten list? Zapisz poniżej swoje przemyślenia.
O autorze
Bolesław Leśmian
Pisarz polski, który potrafił w niezwykły sposób bawić się słowem. Wykorzystując motywy arabskich baśni z Księgi tysiąca i jednej nocy, napisał Przygody Sindbada Żeglarza, a także Klechdy sezamowe.
Przeczytaj tekst Bolesława Leśmiana List Diabła Morskiego, a następnie wykonaj związane z nim ćwiczenia.
List Diabła MorskiegoSiedziałem w oknie otwartym i patrzyłem przez okno w niebiosy, na których płonęła pełnia księżycowa. Nagle usłyszałem w powietrzu dziwny, suchy, ostry szum skrzydeł. Był to szum osobliwyosobliwy, do żadnych szumów niepodobny. Żaden ptak nie szumi tak skrzydłami.
Wysunąłem głowę przez okno i zacząłem uważnie wpatrywać się w księżycową jasność pogodnej nocy. Po chwili ujrzałem w powietrzu Rybę Latającą.
Jej skrzydła, podobne do ogromnych płetw, srebrzyły się w księżycu. Poruszała nimi powoli i z trudem. Nie była snadźsnadź przyzwyczajona do lotu nad ziemią i raził ją zapewne brak wody morskiej w powietrzu. Leciała jednak wytrwale, mieniąc się w świetle księżyca łuską tęczową. Widziałem, jak szybko porusza zmęczonym pyskiem, chwytając skrzelami dech, utrudniony brakiem wody. W pysku trzymała kawał różowego papieru. Leciała wprost ku mnie.
Zbliżywszy się do okna, podała mi papier różowy. Zaledwo ten papier wyjąłem jej z pyska, ryba natychmiast umknęła z powrotem i wkrótce znikła mi z oczu.
Spojrzałem na papier. Na jednej jego stronie świetniałświetniał kaligraficznie i starannie, lecz z okropnymi błędami napisany wiersz wuja Tarabuka. Poznałem od razu charakter jego pisma i nie chcąc odczytywać nudnego i głupiego wiersza, odwróciłem arkusz papieru i spojrzałem na drugą jego stronę.
Na drugiej stronie u góry olbrzymimi literami czernił się napis:
R7YaYH7wrm22v Niżej pod tym napisem znajdował się list treści następującej:
RQsXiNlxntoAu
Określ, kim jest narrator opowieści. Swoją odpowiedź poprzyj odpowiednimi cytatami.
Wypisz z listu Diabła Morskiego zwroty do adresata rozpoczynające się wielką literą.
O jakich podobieństwach i różnicach między Sindbadem i Diabłem Morskim jest mowa w liście?
Ja wolę ryby z morza, ty – ryby z patelni., Lecz obydwaj jesteśmy w pożeraniu dzielni., Ja połykam je żywcem, ty – po usmażeniu., Ja zjadam ryby w morzu, ty zjadasz – na lądzie., Mimo to nikt Cię diabłem dotąd nie przezywa., Obydwaj pożeramy chętnie, co się zdarza., Obydwaj dogadzamy swemu podniebieniu., Z tą różnicą, że nie mam – tak jak ty – kucharza.
Podobieństwa | |
---|---|
Różnice |
Przyjrzyj się powyższym ilustracjom przedstawiającym przygody Sindbada. Czego mogą dotyczyć? Zapisz poniżej swoje spostrzeżenia.
Zapoznaj się z opisami ilustracji. Czego mogą dotyczyć? Zapisz swoją odpowiedź.
Znajdź w liście Diabła Morskiego wyrazy z podaną trudnością ortograficzną i zapisz je poniżej lub w zeszycie:
wyjątek od zasady, wedle której 'ch' piszemy zawsze na końcu wyrazu;
dwa wyrazy, w których zachodzi wymiana 'rz' na 'r';
wyraz zakończony na 'ów';
dwa wyrazy, w których zachodzi wymiana 'ż' na 'g';
trzy przykłady pisowni 'nie' z czasownikiem.
Sprawdź w słowniku i zapisz, jakie znaczenia mają powyższe słowa i wyrażenia. Ułóż z nimi zdania.
Zapisz poniżej swoje skojarzenia ze słowem 'list', a następnie przesuń uzupełnione pola tak, aby utworzyć notatkę graficzną.
Zapisz poniżej swoje skojarzenia ze słowem 'list'.
Czy pamiętasz, jak prawidłowo zaadresować kopertę? Wpisz w odpowiednie miejsca adresy nadawcy i odbiorcy. Swoją kopertę zaadresuj do Sindbada Żeglarza, zamieszkałego przy ulicy Podróżniczej 53, kod pocztowy: 90751 Bagdad, Irak. Nadawcą listu będzie Diabeł Morski, zamieszkały przy ulicy Oceanicznej 114, kod pocztowy: 64‑531 Morskie Oko, Polska. Ramki do wpisania tekstu przenieś we właściwe miejsce na kopercie.
Wymień, jakie elementy należy umieścić na kopercie i w jakich miejscach, adresując list.
Dawniej, gdy nie było jeszcze telefonów i internetu, pisanie listów na papierze odgrywało tak ważną rolę w komunikowaniu się ludzi, że znalazło odzwierciedlenie
w sztukach pięknych. Osobę piszącą lub czytającą list często przedstawiali na swoich obrazach holenderscy malarze żyjący w XVII wieku. W ich czasach listy pisano zaostrzonym gęsim piórem maczanym w atramencie, po czym papier posypywano drobnym piaskiem, by mokry tekst się nie rozmazał.
Ułóż puzzle i znajdź na obrazie Gabriëla Metsu pojemnik na piasek. Zwróć uwagę na to, że przypomina kształtem gruszkę i ma niewielki otwór, przez który wysypuje się piasek.
Powyżej umieszczono informację o tym, że dawniej papier posypywano drobnym piaskiem, by tekst się nie rozmazał. Czy znasz inne metody, stosowane kiedyś przy pisaniu lub wysyłaniu listów, których dzisiaj się już nie używa? Wymień jedną z nich.
Wyobraź sobie, że musisz wysłać kartkę do koleżanki lub kolegi z wakacji spędzanych z rodziną. Zapisz ją w formie znaków. Wyraź nimi poniższe słowa.
Jest bardzo słonecznie. Pływamy, biegamy, chodzimy na spacery i wycieczki. Do zobaczenia.
Utwórz rodzinę wyrazów do słowa 'list'.
Napisz w imieniu Sindbada Żeglarza list, w którym odpowiesz na kuszącą propozycję Diabła Morskiego. Pamiętaj, aby w twoim liście nie zabrakło:
daty i nazwy miejscowości,
grzecznościowego zwrotu do adresata w nagłówku,
użycia wielkiej litery w bezpośrednich zwrotach do adresata,
nawiązania do wszystkich punktów listu Diabła Morskiego,
podpisu.