Materiał ten poświęcony jest skali. Przypomnisz sobie w jakich sytuacjach wykorzystujemy skalę w życiu codziennym oraz jak wyznaczyć rzeczywistą długość odcinka lub odległość podaną w dowolnej skali.

R1YUS1TpQO8Te1
Animacja przedstawia, czym jest skala.
R1J7k3tfBQWYn1
Animacja pokazuje, że odległości między niektórymi obiektami są bardzo małe, a między innymi obiektami są bardzo duże.

Notatnik

R1cmYhIshSRyu
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 1

Oto fragment planu Augustowa.

R1TGYZWLDZfKU1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Na planie odległość od skrzyżowania Alei Kardynała Stefana Wyszyńskiego z ulicą Partyzantów do skrzyżowania z ulicą Turystyczną ma długość 12 cm. W rzeczywistości ta odległość jest 10000 razy dłuższa.
Jaka jest długość zaznaczonego na planie odcinka w rzeczywistości? Podaj tę długość w centymetrach i metrach.

Na planie miasta Augustowa odległość od skrzyżowania Alei Kardynała Stefana Wyszyńskiego z ulicą Partyzantów do skrzyżowania z ulicą Turystyczną ma długość 12 cm. W rzeczywistości ta odległość jest 10000 razy dłuższa. Jaka jest odległość między tymi miejscami w rzeczywistości? Podaj tę długość w centymetrach i metrach.

R1OVsRoEeU9bh
Uzupełnij odpowiedź, wpisując w luki odpowiednie liczby. Odpowiedź: Rzeczywista odległość wynosi Tu uzupełnij cm, czyli Tu uzupełnij m.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!
  • Jeżeli wszystkie wymiary figury powiększone zostały na przykład 3 razy, to mówimy, że figura przedstawiona jest w skali 3:1 (czytamy: trzy do jednego).

  • Jeżeli wszystkie wymiary figury zmniejszone zostały 3 razy, to mówimy, że figura przedstawiona jest w skali 1:3 (czytamy: jeden do trzech).

  • Figura w rzeczywistych wymiarach jest przedstawiana w skali 1:1 (czytamy jeden do jednego).

R1bWIA0xOFI5C1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2

Przyjmijmy, że długość boku kratki wynosi 1. Na podstawie rysunku podaj długość najdłuższego boku prostokąta w skali

  1. 1:1

  2. 1:3

  3. 3:1

Rxm4M2JQl8fw81
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Długość dłuższego boku prostokąta w skali 1:1, to 3. Podaj jaką długość będzie miał ten bok w skali 1:3 oraz w skali 3:1.

Rr12oD2YPtysn
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Długości odcinków w skali

Przykład 1

Rysunek przedstawia cztery ponumerowane odcinki o podanych długościach.

Rhb8jAcrjx7PC1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Odcinek o numerze III. narysowany jest w skali 1:1.
Obliczmy, w jakiej skali narysowane są pozostałe odcinki.

  • Odcinek I. jest 4 razy dłuższy od odcinka III., bo 8 cm:2 cm=4. Zatem odcinek I. jest narysowany w skali 4:1.

  • Odcinek II. jest 2 razy krótszy od odcinka III., bo 2 cm:1 cm=2. Zatem odcinek II. jest narysowany w skali 1:2.

  • Odcinek IV. jest 3 razy dłuższy od odcinka III., bo 6 cm:2 cm=3. Zatem odcinek IV. jest narysowany w skali 3:1.

1
Ćwiczenie 3
R1KSexm05MMmz
Wpisz w każde pole jedną cyfrę tak, aby otrzymane zdanie było prawdziwe. Odcinek w skali jeden do jednego ma długość 5, w skali Tu uzupełnij do Tu uzupełnij długość tego odcinka to 1.Odcinek w skali jeden do jednego ma długość 2, w skali Tu uzupełnij do Tu uzupełnij długość tego odcinka to 8.Odcinek w skali jeden do jednego ma długość 6, w skali Tu uzupełnij do Tu uzupełnij długość tego odcinka to 3.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1IAGLmgwGA1i
Określ skalę, w jakiej narysowany jest odcinek. Połącz w pary rysunek z odpowiadającą mu skalą.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Obliczanie długości odcinków z wykorzystaniem skali

1
Ćwiczenie 4
R2Bu3gyVlgmQz1
Na zdjęciu wykonanym w skali 1:100 drzewo ma wysokość 6 cm. Oblicz wysokość tego drzewa w rzeczywistości, a wynik podaj w metrach. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w luki odpowiednie liczby. W rzeczywistości drzewo ma wysokość Tu uzupełnij cm czyli Tu uzupełnij m.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 5
R1Ld2tcQU908X1
Na planie osiedla, wykonanym w skali 1:3000, odcinek łączący dom Joasi z budynkiem szkoły ma długość 18 cm. Oblicz rzeczywistą odległość w linii prostej między domem Joasi a szkołą. Wynik podaj w metrach. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w luki odpowiednie liczby. W rzeczywistości odległość wynosi Tu uzupełnij cm czyli Tu uzupełnij m.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 6
R1P88rAZyAHqb1
Kwietnik w kształcie koła ma średnicę długości 2 m. Oblicz długość średnicy tego kwietnika przedstawionego na planie w skali 1:10. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Na planie średnica kwietnika wynosi Tu uzupełnij cm .
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 7
R2vanp1ita7MT1
Pokój Emilki ma kształt prostokąta o bokach długości 3 m4 m. Emilka narysowała plan swojego pokoju w skali 1:25. Oblicz, jakie długości boków powinien mieć pokój Emilki na planie. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w luki odpowiednie liczby. Pokój na planie powinien mieć wymiary Tu uzupełnij cm i Tu uzupełnij cm .
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 8

Każdy z podanych wielokątów narysuj w skali

  1. 2:1,

  2. 1:2,

  3. 4:1.

RkBguMqvDCAGg1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Jakie wymiary będą miały podane figury w skalach: 2:1, 1:24:1, jeżeli

  1. prostokąt w skali 1:1 ma wymiary dwa na trzy;

  2. prostokąt w skali 1:1 ma wymiary trzy na sześć;

  3. trójkąt równoramienny w skali 1:1 ma podstawę długości 2 i ramiona długości 2.

R1PihKtG0y780
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 9

Figura narysowana jest w pewnej skali, która jest zamieszczona pod rysunkiem. Narysuj tę samą figurę w innej, podanej skali.

RbRA4RvLHlOes1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ro2I1JiCzvco4
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RVJLaIHkOBUSV
Ćwiczenie 9
Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Aby narysować figurę w skali dwa do jeden należy długość każdego boku pomniejszyć dwa razy., 2. Aby narysować figurę w skali dwa do jeden należy długość każdego bok powiększyć dwa razy., 3. Skala dwa do jeden oznacza, że narysowana figura będzie dwa razy mniejsza niż w skali jeden do jeden., 4. Skala dwa do jeden oznacza, że narysowana figura będzie dwa razy większa niż w skali jeden do jeden.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 10

Rysunki przedstawiają ten sam pięciokąt foremny w różnych skalach. Wszystkie boki pięciokąta są równej długości.

RSvJF79cJ8r1G1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RdydhvOQ1GcjG
Wykonaj potrzebne obliczenia i dopasuj odpowiedzi do pustych luk. Kliknij w lukę, aby rozwinąć listę, i wybierz poprawną odpowiedź. W jakiej skali narysowane są pięciokąty o numerach: I, II, IIIV?
Odpowiedź: I = 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4, II = 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4, III = 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4 oraz V = 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4.
Jaka jest długość boku każdego pięciokąta, jeżeli długość boku jednej kratki wynosi 2 cm?
Odpowiedź: I= 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4cm, II= 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4cm, III= 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4cm, IV= 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4cm oraz V= 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4cm.
Jaką długość będzie miał bok pięciokąta narysowanego w skali 15:1?
Odpowiedź: Długość boku będzie wynosić 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4cm.
Jaką długość będzie miał bok pięciokąta narysowanego w skali 1:10?
Odpowiedź: Długość boku będzie wynosić 1. 3:1, 2. 1:4, 3. 1:2, 4. 4, 5. 12, 6. 8, 7. 1, 8. 60, 9. 1:1, 10. 2, 11. 4mm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 11
R1dL9k6m4nlRq2
Odległość między Krakowem i Warszawą na mapie kolejowej wykonanej w skali 1:600000 wynosi 50 cm. Oblicz, jaka będzie odległość między tymi miastami na mapie kolejowej wykonanej w skali 1:1500000. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Na mapie odległość między miastami wyniesie Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
21
Ćwiczenie 12
R1L66qPXbMAx0
Promień okręgu narysowanego w skali jeden do jednego ma długość 4cm. Uzupełnij poniższe zdania, wpisując w luki odpowiednie liczby. Promień tego okręgu w skali dwa do jednego ma długość Tu uzupełnij cm.Promień tego okręgu w skali jeden do dwóch ma długość Tu uzupełnij cm.Promień tego okręgu w skali trzy do jednego ma długość Tu uzupełnij cm.Promień tego okręgu w skali jeden do czterech ma długość Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

Rb7BdLRNjPg8E1
Animacja pokazuje okrąg o środku w punkcie A i promieniu AB, który przekształcono w skali i uzyskano okrąg ośrodku C i promieniu CD. Należy tak zmienić promień okręgu o środku A, aby oba okręgi były narysowane w podanej skali.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
21
Ćwiczenie 13
R1W21Egp6Vwat
Boki trójkąta prostokątnego w skali jeden do jednego mają długość: 3, 4, 5. Uzupełnij poniższe zdania, wpisując w puste miejsce odpowiednią liczbę (wpisując odpowiednio od najkrótszego do najdłuższego boku). Boki tego trójkąta w skali cztery do jednego mają długość: Tu uzupełnij, Tu uzupełnij, Tu uzupełnij.Boki tego trójkąta w skali sześć do jednego mają długość: Tu uzupełnij, Tu uzupełnij, Tu uzupełnij.Boki tego trójkąta w skali piętnaście do jednego mają długość: Tu uzupełnij, Tu uzupełnij, Tu uzupełnij.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

RgKUBIk2sDm1O1
Animacja pokazuje trójkąty A B C i A prim B prim C prim, który jest obrazem trójkąta A B C w skali. Należy tak zmienić położenie dwóch wierzchołków trójkąta A B C, aby oba trójkąty były narysowane w podanej skali.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
21
Ćwiczenie 14
RgZnw7AXeyGln
W jakiej skali narysowany jest trójkąt o bokach długości: 3,5, 4, 6, jeżeli jego boki w skali jeden do jeden mają odpowiednio długość: 7, 8, 12. Możliwe odpowiedzi: 1. W skali dwa do jeden, 2. W skali jeden do dwa, 3. W skali jeden do trzy, 4. W skali trzy do jeden
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

Rmi6MKMTW5BqQ1
Animacja pokazuje trójkąty T i jego obraz T prim. Należy przyjrzeć się trójkątowi i jego obrazowi, a następnie wyznaczyć skalę.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
19
21
Ćwiczenie 15
RlYQonmk9ZrRr
Drzewo narysowano w pewnej skali, jego wysokość to 8cm. Wysokość drzewa w rzeczywistości, to 6m. Uzupełnij zdanie wpisując odpowiednie liczby. Drzewo narysowano w skali Tu uzupełnij do Tu uzupełnij.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

R1JzLF3JZ4yyN1
Animacja pokazuje drzewo narysowane w pewnej skali. Wysokość drzewa w rzeczywistości wynosi 6 metrów. Posługując się linijką z centymetrową skalą, należy zmierzyć wysokość drzewa na rysunku i podać, w jakiej skali narysowano drzewo.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
21
Ćwiczenie 16
RyF0EMNbIRW91
Figura została przedstawiona w pewnej skali, jej szerokość to 16cm. Figura w skali jeden do jeden ma szerokość 4cm. Uzupełnij zdanie wpisując odpowiednie liczby. Figurę przedstawiono w skali Tu uzupełnij do Tu uzupełnij.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

RxrbagnP57LDh1
Animacja pokazuje figurę F i jej obraz F prim. Należy przyjrzeć się figurze i jej obrazowi, a następnie wyznaczyć skalę.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
21
Ćwiczenie 17
R1O8ZmB3ZI3I7
Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. Jeżeli obrazem figury w pewnym przekształceniu jest ta sama figura, to Możliwe odpowiedzi: 1. obraz figury jest narysowany w skali jeden do jednego., 2. figury nie posiadają skali podobieństwa.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

R14ZrfbcJermS1
Animacja pokazuje figurę F i jej obraz F prim. Należy przyjrzeć się figurze i jej obrazowi, a następnie wyznaczyć skalę.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
21
Ćwiczenie 18
RqzQUyf2q8YDK
Obraz figury został przedstawiony w pewnej skali, jego wysokość to 16cm. Figura w skali jeden do jeden ma szerokość 4cm. Uzupełnij zdanie wpisując odpowiednie liczby.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

RzkYFqeX5ZpXF1
Animacja pokazuje figurę F i jej obraz F prim. Należy przyjrzeć się figurze i jej obrazowi, a następnie wyznaczyć skalę.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
31
Ćwiczenie 19
RSEtwpAXpKEXQ
Dorosłego słonia narysowano w pewnej skali, jego wysokość to 9cm. W rzeczywistości wysokość słonia jest równa 3,6m. Uzupełnij zdanie, wpisując w puste miejsce odpowiednią liczbę. Słonia narysowano w skali Tu uzupełnij do Tu uzupełnij.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

R1OzwQB26R0r51
Animacja pokazuje dorosłego słonia w pewnej skali. Wysokość słonia wynosi 3,6 metra. Posługując się linijką z centymetrową skalą, należy zmierzyć wysokość słonia na rysunku podać, w jakiej skali narysowano słonia.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
31
Ćwiczenie 20
RoW2FiABFOo60
Wymiary prostokąta w skali jeden do jednego, to 4,5cm na 6,5cm. Uzupełnij poniższe zdania podanymi liczbami. Kliknij w lukę, aby rozwinąć listę, i wybierz poprawną wartość. Wymiary prostokąta w skali 1. 2, 2. 4, 3. 1, 4. 1, 5. 5, 6. 1 do 1. 2, 2. 4, 3. 1, 4. 1, 5. 5, 6. 1 to 18cm na 26cm.Wymiary prostokąta w skali 1. 2, 2. 4, 3. 1, 4. 1, 5. 5, 6. 1 do 1. 2, 2. 4, 3. 1, 4. 1, 5. 5, 6. 1 to 2,25cm na 3,25cm.Wymiary prostokąta w skali 1. 2, 2. 4, 3. 1, 4. 1, 5. 5, 6. 1 do 1. 2, 2. 4, 3. 1, 4. 1, 5. 5, 6. 1 to 0,9cm na 1,3cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

Rch5Zl5HBfowG1
Animacja pokazuje prostokąty A B C D i A prim B prim C prim D prim. Należy tak zmienić wymiary prostokąta A prim B prim C prim D prim, aby był przekształceniem prostokąta A B C D, w podanej skali.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
31
Ćwiczenie 21
RjHRz4QqbeAZL
Wymiary prostokąta w skali trzy do jeden, to 4,5cm na 6cm. Jakie wymiary będzie miał ten prostokąt w skali jeden do jeden? Możliwe odpowiedzi: 1. 13,5cm na 18cm, 2. 1,5cm na 2cm, 3. 1cm na 3cm, 4. 3cm na 1cm
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

ROUQ20ludKb1C1
Animacja pokazuje prostokąt K prim L prim M prim N prim, który jest obrazem prostokąta K L M N w skali. Należy tak zmienić położenie jednego wierzchołka prostokąta K L M N, aby oba prostokąty były narysowane w podanej skali.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
31
Ćwiczenie 22
R15qF9OjB8doP
Prostokąt P1, w skali dwa do jeden ma wymiary 10cm na 40cm, a prostokąt P2 w skali jeden do pięć 1cm4cm. Czy rzeczywiste wymiary tych prostokątów są takie same? Możliwe odpowiedzi: 1. tak, 2. nie
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym apletem i wykonaj ćwiczenie.

RUQsm5PU4vjr21
Animacja pokazuje prostokąt P i jego obraz P prim. Należy przyjrzeć się prostokątowi i jego obrazowi, następnie wyznaczyć skalę.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.