Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Polska, podobnie jak każdy inny kraj, ma swoją flagę i herb, które mieszkańcy powinni znać i szanować. Warto też wiedzieć, z jakimi krajami sąsiaduje i gdzie się one znajdują. Na pewno poznasz osoby pochodzące z innych państw, a może kiedyś odwiedzisz inny kraj. Pamiętaj, że należy szanować symbole wszystkich krajów, nie tylko swojego.

Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • kraje, z którymi graniczy Polska;

  • położenie Polski na mapie Świata i Europy.

Twoje cele
  • Umiejscowisz Polskę na mapie Europy.

  • Wskażesz na mapie przebieg granic Polski.

  • Omówisz podział administracyjny Polski.

  • Wskażesz na mapie i nazwiesz województwa oraz ich stolice.

iT004dCnAD_d5e169

1. Gdzie leży Polska?

Polska to kraj położony w środkowej części kontynentu europejskiego. Powierzchnia obszaru lądowego naszego kraju wynosi niemal 311,8 tys. kmIndeks górny 2 (kilometrów kwadratowych). Polska, tak jak wszystkie państwa, ma swoje symbole. Są to: flaga, herbherbherb i hymn, którym od 1927 r. jest pieśń ,,Mazurek Dąbrowskiego”.

Ciekawostka

Czasami herb Polski mylnie nazywa się godłem. W rzeczywistości słowa te mają inne znaczenie. Godło to sam Orzeł Biały, który jest jednym z elementów herbu Polski. Drugim jest tarcza, na której jest umieszczone godło.

Centralne położenie w Europie przynosi liczne korzyści. Należą do nich:

  • mniejsze koszty transportu towarów wywożonych za granicę i przywożonych do Polski,

  • zarabianie na transporcie towarów przewożonych przez nasz kraj samochodami i koleją oraz z użyciem rurociągów (tranzyt),

  • stosunkowo łatwy dostęp do atrakcyjnych miejsc w wielu krajach (szybko można też dostać się do Polski z innych krajów).

Wiele korzyści daje Polsce dostęp do morza. Dzięki temu mógł się rozwinąć handel morski. Poza tym wiele miejscowości na wybrzeżu to przyciągające turystów ośrodki wypoczynkowe. Takie położenie ma też złe strony: Polska w swojej historii wielokrotnie była atakowana przez sąsiednie państwa oraz stanowiła teren walk podczas wojen światowych.

RMccasekaHQ2O
Położenie Polski w Europie (skala 1 : 6000000)
Źródło: Dariusz Adryan, Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ważne!

Tylko zamieszczone na ilustracjach powyżej flaga i herb są oficjalnymi symbolami Polski. Natomiast barwy flagi narodowej i herbu bywają używane również w celach artystycznych oraz na przykład przez kibiców w trakcie wydarzeń sportowych. Istnieją także oficjalne symbole stosowane na przykład w wojsku, które są wzorowane na symbolach państwowych. Należy do nich bandera, czyli flaga wywieszana na okrętach.

Polecenie 1

Wymień sytuacje, w jakich wywiesza się flagę narodową, oraz okoliczności, w jakich śpiewa się hymn narodowy.

RR3Q3WdzTNZcO
Wymień sytuacje, w jakich wywiesza się flagę narodową, oraz okoliczności, w jakich śpiewa się hymn narodowy. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
iT004dCnAD_d5e238

2. Granice Polski

Terytorium każdego kraju wyznaczają granice państwowe. Na północy Polski część granicy biegnie na wodach Morza Bałtyckiego. Zgodnie z prawem morskim, część morza leżąca w odległości 12 mil morskich (ok. 20 km) od wybrzeża danego państwa, określana jest mianem wód terytorialnych i traktowana jest jako część tego państwa.
Zachodnią granicę Polski wyznaczają rzeki Odra i Nysa Łużycka, zaś niemal cała południowa granica wytyczona jest zgodnie z przebiegiem szczytów i grzbietów górskich w Sudetach i Karpatach. Środkowa część granicy wschodniej wyznaczona jest na podstawie przebiegu rzeki Bug, zaś pozostałe odcinki wyznaczone są w wyniku uzgodnień międzynarodowych.

R7cKTRekKctSJ
Przebieg granicy lądowej wyznaczają regularnie rozmieszczone znaki graniczne
Źródło: Mateusz War, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Sąsiadujemy z siedmioma państwami: od zachodu z Niemcami, od południa z Czechami i Słowacją, od wschodu z Ukrainą, Białorusią i Litwą, a w lądowej części północnej granicy z obwodem kaliningradzkim, który jest częścią Rosji.

R4l3dbeHzY7km1
Interaktywna mapa Polski. Granice państwa są zaznaczonymi na czerwono oraz podpisano siedem sąsiadujących państwa, licząc od północnego wschodu zgodnie z wskazówkami zegara: Federacja Rosyjska, Litwa, Białoruś, Ukraina, Słowacja, Republika Czeska, Niemcy.
Kraje sąsiadujące z Polską.
Po najechaniu kursorem na kraj uzyskasz podstawowe informacje na jego temat.
Źródło: Tomorrow Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Powierzchnia Polski obejmuje obszary lądowe i wodne – część Bałtyku. Część morza znajdująca się 12 mil od linii brzegowej stanowi morze terytorialne. Oprócz tego obszaru mamy w obrębie naszych granic obszary wód wewnętrznych, położone między lądem a morzem terytorialnym, np. zatoki, wody portów. Wymień jakie zalewy należą do wód wewnętrznych.

Rkf54oTNFWymC
Odszukaj na mapie Polski miejscowość, w której mieszkasz, i ustal, do której granicy z sąsiednim państwem masz najbliżej, a do której najdalej. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ważne!

Czechy, Litwa, Niemcy i Słowacja, podobnie jak Polska, należą do Unii Europejskiej. Na przekroczenie granicy tych krajów nie potrzeba wizy – pisemnego zezwolenia na przekroczenie granicy lub pobyt na terenie obcego państwa.

iT004dCnAD_d5e292

3. Podział administracyjny Polski

Od 1999 r. w Polsce istnieje 16 województwwojewództwowojewództw. Są one podzielone na powiaty, a te z kolei – na gminy. Niektóre powiaty obejmują tylko jedno duże miasto.

RKQwF4oU2V8ju
Podział administracyjny
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
Podział administracyjny Polski

Województwo

Stolica

Powierzchnia w kilometrach kwadratowych (kmIndeks górny 2)

dolnośląskie

Wrocław

19947

kujawsko‑pomorskie

Bydgoszcz i Toruń

17971

lubelskie

Lublin

25122

lubuskie

Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra

13988

łódzkie

Łódź

18219

małopolskie

Kraków

15183

mazowieckie

Warszawa

35558

opolskie

Opole

9412

podkarpackie

Rzeszów

17846

podlaskie

Białystok

20187

pomorskie

Gdańsk

18293

śląskie

Katowice

12333

świętokrzyskie

Kielce

11710,5

warmińsko‑mazurskie

Olsztyn

24173

wielkopolskie

Poznań

29826,5

zachodniopomorskie

Szczecin

22892

Ciekawostka

Na terytorium Polski możemy wyróżnić szereg krain historycznych. Ich nazwy pochodzą od nazw, jakie nosili żyjący tu przed setkami lat mieszkańcy tych ziem. Określenia te w wielu przypadkach dały początek nazwom obecnych województw.

RVRj5razGOPDN
Krainy historyczne Polski
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, edycja: Aleksandra Ryczkowska, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

W różnych źródłach informacji odszukaj i opisz, jak wyglądają flaga i herb województw podlaskiego i małopolskiego.

RzaR7lBxHvFG5
Dowiedz się, czy województwo, w którym mieszkasz, ma jakieś symbole: flagę i herb. Czy własne symbole ma także twoja miejscowość? (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 4

We współczesnych granicach Polski znajdują się obszary krain historycznych. Korzystając z różnych źródeł informacji, odszukaj i wypisz województwa, które obejmują krainę historyczną: Podlasie.

Rif4VZCV2z1LF
We współczesnych granicach Polski znajdują się obszary krain historycznych. Korzystając z różnych źródeł informacji odszukaj województwa, które obejmują krainę historyczną: Podlasie. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
iT004dCnAD_d5e347

Podsumowanie

  • Polska jest krajem położonym w środku Europy.

  • Symbolami państwowymi Polski są: biało‑czerwona flaga, herb przedstawiający Orła Białego na czerwonym tle, hymn ,,Mazurek Dąbrowskiego” .

  • Polska sąsiaduje z siedmioma krajami: Rosją, Litwą, Białorusią, Ukrainą, Słowacją, Czechami, Niemcami.

  • Terytorium Polski dzieli się na 16 województw. Te zaś dzielą się na powiaty, a te z kolei na gminy.

iT004dCnAD_d5e417

Słownik

herb
herb

symbol rozpoznawczy mający tradycje historyczne, charakterystyczny dla jego użytkownika i tworzony według ustalonych reguł; można w nim wyróżnić tarczę herbową i umieszczone na niej godło

województwo
województwo

jednostka podziału administracyjnego najwyższego stopnia

iT004dCnAD_d5e478

Zadania

1
Ćwiczenie 1
RtnjexLLnyXWh1
Zaznacz odpowiedź określającą położenie Polski w Europie.
Źródło: Andrzej Boczarowski.
2
Ćwiczenie 2
R8PTLBicI4X9X1
Zaznacz korzyści, jakie daje nam centralne położenie w Europie.
Źródło: Andrzej Boczarowski.
1
Ćwiczenie 3
R79c4Pb4pP5nA1
Ocen prawdziwość stwierdzeń dotyczących zagrożeń wynikających z centralnego położenia Polski w Europie.
Źródło: Andrzej Boczarowski.
2
Ćwiczenie 4
R1ZTEzxcaIfjV1
Zaznacz nazwy krajów sąsiadujących z Polską od południa. Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Słowacja, 3. Ukraina, 4. Białoruś, 5. Niemcy.
Źródło: Andrzej Boczarowski.
RwRdMRtmR0k4Z2
Ćwiczenie 5
Możliwe odpowiedzi: 1. Bug., 2. Wisła., 3. Odra., 4. Nysa Łużycka.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 6
RmPITTeEL12691
Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania:
Naturalną granicę Polski po stronie wschodniej wyznacza rzeka: Możliwe odpowiedzi: 1. Bug, 2. Wisła, 3. Odra, 4. Nysa Łużycka.
Źródło: Andrzej Boczarowski.
2
Ćwiczenie 7
RCb6vFOvkGo431
Uzupełnij zdania wyrażeniami z listy. W Polsce obowiązuje 1. departamentów, 2. dzielnice, 3. miasta, 4. wsie, 5. czterostopniowy, 6. dwustopniowy, 7. gminy, 8. województw, 9. powiaty, 10. regionów, 11. trójstopniowy, 12. jednostopniowy, 13. powiatów, 14. osiedla, 15. sołectwa, 16. miejscowości podział administracyjny.
Pierwszy stopień to podział na 16 1. departamentów, 2. dzielnice, 3. miasta, 4. wsie, 5. czterostopniowy, 6. dwustopniowy, 7. gminy, 8. województw, 9. powiaty, 10. regionów, 11. trójstopniowy, 12. jednostopniowy, 13. powiatów, 14. osiedla, 15. sołectwa, 16. miejscowości.
Drugim stopniem jest podział województw na 1. departamentów, 2. dzielnice, 3. miasta, 4. wsie, 5. czterostopniowy, 6. dwustopniowy, 7. gminy, 8. województw, 9. powiaty, 10. regionów, 11. trójstopniowy, 12. jednostopniowy, 13. powiatów, 14. osiedla, 15. sołectwa, 16. miejscowości.
Trzecim stopniem jest podział powiatów na 1. departamentów, 2. dzielnice, 3. miasta, 4. wsie, 5. czterostopniowy, 6. dwustopniowy, 7. gminy, 8. województw, 9. powiaty, 10. regionów, 11. trójstopniowy, 12. jednostopniowy, 13. powiatów, 14. osiedla, 15. sołectwa, 16. miejscowości.
Źródło: Andrzej Boczarowski.
3
Ćwiczenie 8
R1bOVu0WEUeW61
Zaznacz jedną parę państw, które graniczą nie tylko z Polską. Możliwe odpowiedzi: 1. Białoruś i Litwa., 2. Litwa i Rosja., 3. Niemcy i Słowacja., 4. Ukraina i Czechy.
Źródło: Andrzej Boczarowski.
3
Ćwiczenie 9
RdQtt31RVFtlq1
Połącz w pary nazwy wybranych województw i ich stolic. Kraków Możliwe odpowiedzi: 1. małopolskie, 2. śląskie, 3. podkarpackie, 4. wielkopolskie, 5. mazowieckie Poznań Możliwe odpowiedzi: 1. małopolskie, 2. śląskie, 3. podkarpackie, 4. wielkopolskie, 5. mazowieckie Warszawa Możliwe odpowiedzi: 1. małopolskie, 2. śląskie, 3. podkarpackie, 4. wielkopolskie, 5. mazowieckie Katowice Możliwe odpowiedzi: 1. małopolskie, 2. śląskie, 3. podkarpackie, 4. wielkopolskie, 5. mazowieckie Rzeszów Możliwe odpowiedzi: 1. małopolskie, 2. śląskie, 3. podkarpackie, 4. wielkopolskie, 5. mazowieckie
Źródło: Andrzej Boczarowski.

Notatnik

RMpwtBC5DijP1
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.