Azja jest kontynentem wielkich geograficznych kontrastów. Termin kontrast wywodzi się z języka włoskiego i oznacza ‘ostro uwydatniające się różnice, sprzeczności i przeciwieństwa’. W Azji występuje wiele obszarów i cech środowiska przyrodniczego, które są wyjątkowe, jedyne w swoim rodzaju, niepowtarzalne – zestawione razem tworzą właśnie kontrasty.

Ry5V7VEfJYWGi
Gęsty las równikowy na Malajach w klimacie gorącym i wilgotnym; pokryte lodem wybrzeża Oceanu Arktycznego w klimacie polarnym
Źródło: dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • funkcje map tematycznych (umożliwiają one opis i porównanie środowiska przyrodniczego Azji).

Twoje cele
  • Wykażesz na podstawie map tematycznych, że Azja jest kontynentem wielkich geograficznych kontrastów.

  • Podasz przykłady geograficznych kontrastów w Azji.

  • Przedstawisz współzależności występujące w środowisku przyrodniczym w Azji.

icmJuzmjGe_d5e200

1. Położenie geograficzne Azji

Azja to największy kontynent na Ziemi. Jego powierzchnia wynosi 44,5 mln kmIndeks górny 2. Zwarty obszar lądowy leży w całości na półkuli północnej i rozciąga się od równika aż do wysokich, okołobiegunowych szerokości geograficznych północnych. Na półkuli południowej położonych jest wiele azjatyckich wysp, m.in. duża część Archipelagu Malajskiego. Azja leży też prawie w całości na półkuli wschodniej – jedynym obszarem Azji znajdującym się na półkuli zachodniej jest Półwysep Czukocki.

Azja i Europa stanowią zwarty blok lądu i często określa się je wspólną nazwą Eurazja. Granica między tymi kontynentami ma charakter umowny. Europa bywa nazywana wielkim półwyspem leżącym na zachodzie Azji. Na południowy zachód od Azji, za Kanałem Sueskim i Morzem Czerwonym, znajduje się Afryka. Od Ameryki Północnej Azję oddziela Cieśnina Beringa o szerokości ok. 85 km. Położenie geograficzne Azji przedstawia mapa.

Polecenie 1
RA3Y3lT76YYnm
Który z krańcowych punktów Azji ma współrzędne geograficzne 77 stopni 43 minut szerokości geograficznej północnej i 104 stopnie 45 minut długości geograficznej wschodniej? Możliwe odpowiedzi: 1. Przylądek Piai, 2. Przylądek Baba, 3. Przylądek Czeluskin, 4. Przylądek Dieżniowa
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2
R1OxT4zXd3ZWM
Wskaż prawidłowe dokończenie zdania. Azja ma dobrze rozwiniętą linię brzegową. Największa liczba zatok, wysp, półwyspów i mórz przybrzeżnych występuje na wybrzeżu Możliwe odpowiedzi: 1. północnym., 2. wschodnim., 3. południowym., 4. zachodnim.
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 3
RlCdK7fWRIKBH
Uzupełnij prawidłowo zdanie.

Wyspy Japońskie leżą na … wybrzeżu Azji.
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 4
RBFJjjbNn5M7W
Korzystając z mapy hipsometrycznej Azji odczytaj współrzędne geograficzne krańcowych punktów Azji na północy i na południu, następnie oblicz rozciągłość południkową Azji i wskaż prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 8 543,1 km, 2. 8 527,3 km, 3. 8 493,6 km, 4. 8 450,0 km
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R9i6j8avvdZAd
Wybierz poprawną odpowiedź. Himalaje leżą w ... części Azji. Możliwe odpowiedzi: 1. centralnej, 2. północnej, 3. zachodniej, 4. wschodniej
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 5
R17IAQeJM0jMN
zadanie interaktywne
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
icmJuzmjGe_d5e254

2. Ukształtowanie powierzchni Azji

Polecenie 6

Zapoznaj się z danymi w tabeli, a następnie przeanalizuj mapę hipsometryczną Azji.

Zapoznaj się z danymi w tabeli poniżej oraz z opisami map hipsometrycznych Azji.

11
Udział wielkich form powierzchni Ziemi w ogólnej powierzchni Azji

Depresje

Niziny

Wyżyny

Góry

Poniżej poziomu morza

0‑200 m n.p.m.

200‑500 m n.p.m.

500‑2000 m n.p.m.

2000‑5000 m n.p.m.

>5000 m n.p.m.

1,2%

23,2%

23,7%

38,9%

10,1%

2,9%

  • Ukształtowanie powierzchni Azji charakteryzuje się wielkim zróżnicowaniem wysokości i rozległości form terenu.

  • W Azji dominują obszary wyżynne i górskie. Zajmują one ¾ powierzchni kontynentu. Azja jest najwyższym z zamieszkałych kontynentów. Średnia wysokość lądu wynosi 990 m n.p.m.

Polecenie 7

W tabeli 2. zestawiono wielkie kontrasty w ukształtowaniu powierzchni Azji. Odszukaj na mapie hipsometrycznej Azji nazwy wymienionych tam gór, wyżyn, nizin, pustyń. Zapisz odpowiedź.

Rz3G8PX43w2sG
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite
Pokaż odpowiedź#15537cwhite

W tabeli 2. zestawiono wielkie kontrasty w ukształtowaniu powierzchni Azji. Zapisz poniżej, ile wynosi różnica między najwyższym i najniższym punktem Azji.

RnEUhg9Zv56vx
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite
Pokaż odpowiedź#15537cwhite
Wielkie kontrasty w ukształtowaniu powierzchni Azji

Najwyższy łańcuch górski na Ziemi – Himalaje; najwyższy punkt – Mount Everest ma 8 850 m n.p.m. Na oznaczenie nazwy tego szczytu stosuje się też nazwy CzomolungmaSagarmatha.

Najgłębsza depresja znajduje się w rowie Morza Martwego i sięga do ok. 403 m p.p.m. (w zależności od poziomu wody).

Wielki, rozległy obszar wyżynny w środkowej części Azji utworzony przez Tybet – najwyższą wyżynę na świecie (4‑6 tys. m n.p.m.), Wyżynę Mongolską przechodzącą na północy w Wyżynę Środkowosyberyjską.

Rozległe obszary nizinne: Nizina Zachodniosyberyjska oraz Nizina Turańska w Azji Centralnej. Wielkie znaczenie mają niziny uformowane przez rzeki. Należą do nich: Nizina Mezopotamska, Nizina Indusu, Nizina GangesuNizina Chińska.

Pasy równoleżnikowo ułożonych młodych gór fałdowych, otaczających tereny wyżynne biegnące w Południowo‑Zachodniej i Środkowej Azji. Tylko na tym kontynencie występują szczyty powyżej 8 tys. m n.p.m., 10 z nich znajduje się w Himalajach, a 4 w Karakorum.

Duża liczba starych łańcuchów górskich leżących w północno‑wschodniej części Azji, np. Sajany, Góry Czerskiego, Ałtaj.

Polecenie 8
RTHb0HGQ5R6X4
Wskaż prawidłową odpowiedź. Która z wielkich form rzeźby terenu ma największy udział w ogólnej powierzchni Azji?
Wykorzystaj dane z tabeli 1. Możliwe odpowiedzi: 1. depresje, 2. niziny, 3. wyżyny, 4. góry
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
icmJuzmjGe_d5e327

3. Wielkie kontrasty klimatyczne Azji

Czynnikiem decydującym o występowaniu w Azji wszystkich stref klimatycznych jest położenie geograficzne. Lokalnymi czynnikami geograficznymi wpływającymi na zróżnicowanie odmian klimatu w każdej ze stref są:

  • znaczna wysokość kontynentu;

  • równoleżnikowy przebieg większości wysokich łańcuchów górskich;

  • znaczne oddalenie od oceanu obszarów leżących we wnętrzu Azji;

  • monsunowa cyrkulacja mas powietrza w Południowej i Południowo‑Wschodniej Azji zmieniająca dwa razy w roku kierunek ich napływu – od października do marca monsun wieje znad lądu w kierunku oceanu, a od kwietnia do września znad oceanu w kierunku lądu.

RjFAtL6mIFB3r
Azja – typy klimatu
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 9
RphpwvWbm3Epd
Określ, skąd wieje monsun letni w Azji Południowej i cechy fizyczne napływających mas powietrza. Możliwe odpowiedzi: 1. znad lądu – powietrze wilgotne i ciepłe, 2. znad oceanu – powietrze wilgotne i ciepłe, 3. znad oceanu – powietrze suche i chłodne, 4. znad lądu – powietrze suche i chłodne
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
icmJuzmjGe_d5e386

4. Kontrasty Azji – sieć wód powierzchniowych

Rzeźba terenu oraz główne cechy klimatu Azji kształtują sieć wód powierzchniowych tego kontynentu.

R1ebYuRwnTvDC
Azja
Zlewiska oceanów i obszary bezodpływowe w Azji
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY-SA 3.0.

Obszar Azji obejmuje zlewiska wszystkich czterech oceanów. We wnętrzu lądu znajduje się największy obszar bezodpływowy na Ziemi odcięty od oceanów przez bariery górskie. Rzeki z tego obszaru spływają do Morza (Jeziora) Kaspijskiego i innych mniejszych jezior bezodpływowych, a także zanikają w trakcie swojego biegu, np. w piaskach pustyni.

W poszczególnych regionach Azji zaznacza się duże zróżnicowanie przepływu wody w rzekach związane z nierównomiernym rozmieszczeniem opadów i rocznym przebiegiem temperatury powietrza. Rzeki mające swe dorzecza w zasięgu klimatu monsunowego różnią się zdecydowanie od rzek płynących w pozostałych regionach. Jako przykład może posłużyć najdłuższa rzeka Azji – Jangcy (6 380 km), której źródła znajdują się na Wyżynie Tybetańskiej. Płynie ona ku wschodowi, odprowadzając wody do Oceanu Spokojnego. Jangcy ma wysokie stany wody przez cały rok, ale zdecydowanie najwyższe są one wiosną i latem. Górny odcinek jest wówczas zaopatrywany w wodę z topniejących śniegów i lodowców górskich. Z kolei odcinek środkowy i dolny otrzymuje obfite opady przynoszone przez letni monsun. Podobne zasilanie wodne występuje w wielu innych rzekach Azji Południowo‑Wschodniej.
Rzeki Azji Północnej należą do zlewiska Oceanu Arktycznego. Wielkimi rzekami w tym regionie są: Lena (4 400 km długości), Ob (3 650 km), Jenisej (3 490 km). Ich dorzecza rozciągają się w zasięgu klimatu kontynentalnego chłodnego i polarnego. To powoduje, że przez 6‑7 miesięcy są one zlodzone, a najwyższe stany wód mają wiosną i latem, gdy topnieją śniegi i lody w obszarze źródłowym.

Przeciwieństwem tych rzek jest sieć wodna we wnętrzu Azji na obszarze bezodpływowym. Występują tu rzeki okresowe. Wiele z nich uchodzi do bezodpływowych jezior, bagien lub ginie w piaskach pustynnych.

Ciekawostka

W Azji znajduje się jedna z największych delt na Ziemi. Została ona utworzona z osadów składanych przez Ganges i Brahmaputrę przy ujściu do Zatoki Bengalskiej. Powierzchnię delty szacuje się na 100 tys. kmIndeks górny 2.

W Azji występują liczne jeziora. Największym z nich jest Morze Kaspijskie będące pozostałością dawnego morza. Dzisiaj to zbiornik bezodpływowy z wodą słoną. Jedynym dużym jeziorem odpływowym Azji jest Bajkał leżący w dorzeczu Jeniseju. To najgłębsze jezioro na świecie. Jego głębokość wynosi 1 620 m. Leży ono w rowie tektonicznym i jest także największym zbiornikiem wody słodkiej na Ziemi.

Polecenie 10

Jezioro Bajkał to najgłębsza na świecie kryptodepresjakryptodepresjakryptodepresja, czyli obszar lądowy leżący poniżej poziomu morza, ale zalany wodami jeziora. Oblicz głębokość kryptodepresji jeziora Bajkał, jeśli wiadomo, że lustro wody znajduje się tam na wysokości 455 m n.p.m., a głębokość jeziora wynosi 1 620 m.

R1Kkctu7VPkMU
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite
Pokaż odpowiedź#15537cwhite

Niegdyś wielkim zbiornikiem wodnym było Jezioro Aralskie. Jednak od kilkudziesięciu lat stopniowo wysycha ze względu na położenie w klimacie suchym oraz rabunkową działalność człowieka, który pobiera zbyt dużo wody z rzek zasilających jezioro.
Innym dużym i ciekawym jeziorem bezodpływowym jest Bałchasz – na wschodzie posiada on wodę słoną, a na zachodzie słodką, do czego przyczynia się uchodząca tam duża rzeka Ili.

Ciekawostka

Na pograniczu Izraela i Jordanii w rowie tektonicznym znajduje się bezodpływowe jezioro nazywane Morzem Martwym. Nazwa jeziora oddaje jego cechę związaną z wielkim zasoleniem wynoszącym średnio 26%; na powierzchni zasolenie wynosi ok. 22% do 25%, a na głębokości 50 m – 36%.

Wielkie kontrasty w azjatyckiej sieci wód powierzchniowych

Morze Kaspijskie – największy na świecie śródlądowy zbiornik z wodą słoną; Nizina Nadkaspijska i wybrzeża Morza Kaspijskiego to największy obszar depresji na świecie.

Bajkał – najgłębsze jezioro na Ziemi; największy zbiornik słodkiej wody; najgłębsza kryptodepresja.

Rzeki o wysokich stanach wody przez cały rok w Azji Południowej i Południowo‑Wschodniej.

Rzeki o zmiennych stanach wody płynące okresowo lub zanikające w Azji Środkowej.

icmJuzmjGe_d5e466

5. Kontrasty Azji – strefy roślinne

Położenie geograficzne Azji oraz typy i odmiany klimatu wpływają na rozmieszczenie bardzo odmiennych stref roślinności na największym lądzie świata. W północnej części kontynentu występują pasy roślinności nawiązujące do stref klimatycznych. Wybrzeża Oceanu Arktycznego zajmuje tundra arktyczna – obszar niskiej, płożącej się roślinności krzewinkowej z nielicznymi gatunkami drzew karłowatych, takich jak brzoza czy wierzba. Na południe od tej strefy rozciąga się tajga – największy zwarty obszar lasów iglastych na świecie. Pas tajgi ciągnie się od gór Ural aż po wybrzeża Oceanu Spokojnego i ma szerokość od 1 000 km do 2 500 km. Lasy tajgi składają się z nielicznych gatunków drzew, takich jak sosna, świerk, modrzew i jodła. Na południe od tajgi rozciągają się kolejne pas roślinne. O typie roślinności na tym obszarze decyduje roczny przebieg opadów i ich wysokość w kolejnych miesiącach. Nad Oceanem Spokojnym w morskim typie klimatu umiarkowanego występują lasy mieszaneliściaste. Natomiast z dala od oceanu w klimacie umiarkowanym lądowym znajdują się stepy o bardzo zróżnicowanych gatunkach traw. W kotlinach Azji Środkowej występują chłodne pustynie i półpustynie; w Azji Południowo‑Zachodniej są to już pustynie gorące. Na półwyspie Azji Mniejszej pojawia się roślinność śródziemnomorska. W szerokościach podzwrotnikowych rosną lasy liściaste, a na obszarach objętych klimatem monsunowym lasy tracące liście w porze suchej, tzw. lasy monsunowe. W Azji Południowo‑Wschodniej na wybrzeżach Półwyspu Indochińskiego, Półwyspu Malajskiego oraz wyspach Archipelagu Malajskiego występują wilgotne lasy równikowe – niezwykle zróżnicowana formacja roślinna reprezentowana przez kilkadziesiąt tysięcy gatunków roślin o całorocznym okresie wegetacji. Obszary górskie i wysoko położone wyżyny mają wyraźnie zaznaczoną piętrowość roślinności.

Wielkie kontrasty Azji – strefy roślinne

Wiecznie zielone, wielopiętrowe i wielogatunkowe lasy równikowe w Azji Południowo‑Wschodniej.

Tundra syberyjska z niską roślinnością krzewinkową w Azji Północnej.

Obszary półpustynne i pustynne w Azji Środkowej i we wnętrzu Azji Południowo‑Zachodniej – prawie pozbawione szaty roślinnej.

Obszary monsunowe w Azji Południowej i Wschodniej z wysokimi opadami w wiosennej i letniej porze roku z różnorodną roślinnością dostosowującą się do zmiennych opadów.

Tajga syberyjska – największy na Ziemi obszar lasów iglastych; małe zróżnicowanie gatunkowe drzew.

Duże obszary wilgotnych lasów równikowych – niezwykle zróżnicowana i bogata gatunkowo formacja roślinna.

Ciekawostka

Wieloletnia zmarzlina na północy Azji to obszar trwale zamarzniętego gruntu o grubości od kilku do kilkuset metrów. Lód gruntowy utrzymuje się tam bez przerwy od ostatniego zlodowacenia. Powierzchniowa warstwa wieloletniej zmarzliny rozmarza latem na głębokość od 0,5 m do 5 m. Nieprzepuszczalna warstwa niżej zmarzniętego gruntu powoduje powstanie bagnistych terenów. Wyrastają na nich poprzechylane w różne strony (ze względu na grząskie, niestatyczne podłoże) drzewa tajgi, tworząc tzw. „tańczący (lub pijany) las”. Występują też liczne problemy dla budownictwa, m.in. trzeba budować domy na długich, wpuszczanych głęboko w ziemię palach, by uchronić je przed wtapianiem się w rozmarzający grunt.

icmJuzmjGe_d5e516

Podsumowanie

  • Azja jest największym kontynentem na Ziemi; zajmuje 30% ogólnej powierzchni lądów. Wraz z wysuniętą ku zachodowi Europą tworzy jeden zwarty ląd – Eurazję.

  • W ukształtowaniu powierzchni Azji ok. 75% powierzchni zajmują wyżyny i góry; średnia wysokość tego kontynentu wynosi 990 m n.p.m. W Azji znajduje się najwyższy szczyt Ziemi – Mount Everest (Czomolungma, Sagarmatha), 8 850  m n.p.m. – i najniżej położona depresja Morza Martwego – 403 m p.p.m.

  • Położenie geograficzne Azji, rozciągającej się od równika do wysokich szerokości geograficznych, przyczyniło się do występowania wszystkich stref klimatycznych, a to znów wraz z innymi cechami środowiska przyrodniczego wpływa na wielkie zróżnicowanie sieci rzek i jezior oraz szaty roślinnej.

  • W Azji występuje specyficzna odmiana klimatu astrefowego – klimat zwrotnikowy monsunowy wyróżniający się sezonową zmiennością napływu mas powietrza: latem znad oceanu w kierunku lądu napływają masy wilgotne i ciepłe, zimą ku oceanowi płyną masy suche i chłodne.

Praca domowa

1. Korzystając z mapy hipsometrycznej świata, opisz położenie geograficzne Azji na kuli ziemskiej.

Korzystając z dostępnych źródeł wiedzy, opisz położenie geograficzne Azji na kuli ziemskiej.

R1RcA84ouwmu8
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite

2. Na przykładzie wybranej azjatyckiej rzeki wykaż związki między typem klimatu a zmiennością stanów wody w jej dorzeczu w ciągu roku.

RdDQWYjkQLqJx
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite

3. Wykorzystaj różne źródła informacji i opisz wybraną strefę roślinności w Azji.

RsS0HGuIZtG39
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite
icmJuzmjGe_d5e588

Słownik

kryptodepresja
kryptodepresja

obszar lądu położony poniżej poziomu morza i zalany wodami jeziora; najgłębsza kryptodepresja na świecie znajduje się na dnie jeziora Bajkał, sięga ona 1 165 m p.p.m.

icmJuzmjGe_d5e633

Ćwiczenia

1
Ćwiczenie 1

Wskaż półkulę, na której nie leży zwarty ląd Azji (bez wysp).

RnzVuDgCUCqmV1
Wskaż półkulę, na której nie leży zwarty ląd Azji (bez wysp). Możliwe odpowiedzi: 1. półkula północna, 2. półkula wschodnia, 3. półkula zachodnia, 4. półkula południowa
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 2

Oblicz różnicę między najwyżej a najniżej położonym punktem w Azji i wskaż prawidłową odpowiedź.

REIiIRFFNdfl21
Różnica między najwyżej a najniżej położonym punktem w Azji wynosi… Możliwe odpowiedzi: 1. 8 843 m., 2. 9 253 m., 3. 8 405 m., 4. 9 135 m.
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 3

Przyporządkuj do odpowiedniego klimatu pasującą nazwę obszaru Azji.

RCGbCVxf8mUr21
Przyporządkuj do odpowiedniego klimatu pasującą nazwę obszaru Azji. klimat górski Możliwe odpowiedzi: 1. Himalaje, 2. półwysep Azja Mniejsza, 3. wybrzeża Oceanu Arktycznego, 4. Archipelag Malajski klimat polarny Możliwe odpowiedzi: 1. Himalaje, 2. półwysep Azja Mniejsza, 3. wybrzeża Oceanu Arktycznego, 4. Archipelag Malajski klimat równikowy Możliwe odpowiedzi: 1. Himalaje, 2. półwysep Azja Mniejsza, 3. wybrzeża Oceanu Arktycznego, 4. Archipelag Malajski klimat śródziemnomorski Możliwe odpowiedzi: 1. Himalaje, 2. półwysep Azja Mniejsza, 3. wybrzeża Oceanu Arktycznego, 4. Archipelag Malajski
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 4

Korzystając z mapy hipsometrycznej Azji oraz z map tematycznych, podaj nazwę rzeki, do której odnosi się opis:

RiuwilqCxGQlf1
Korzystając z mapy hipsometrycznej Azji oraz z map tematycznych, podaj nazwę rzeki, do której odnosi się opis:

Rzeka jest zasilana w ciągu roku przez wody z topniejących śniegów i lodowców oraz deszcze monsunowe, ma wysokie stany wody przez cały rok, w dolnym biegu składa osady, budując nizinę. Możliwe odpowiedzi: 1. Jangcy, 2. Lena, 3. Tygrys, 4. Jenisej
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1IozZ78AS7ms
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite
Pokaż odpowiedź#15537cwhite
Ćwiczenie 4

Podaj nazwę rzeki, której dotyczy ten opis: Rzeka jest zasilana w ciągu roku przez wody z topniejących śniegów i lodowców oraz deszcze monsunowe, ma wysokie stany wody przez cały rok, w dolnym biegu składa osady, budując nizinę.

R15uxchxULnTV
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite
Pokaż odpowiedź#15537cwhite
2
Ćwiczenie 5

Do odpowiedniej formacji roślinnej dopasuj właściwy obszar Azji.

RHGQuVsnVQUK21
Do odpowiedniej formacji roślinnej dopasuj właściwy obszar Azji. las równikowy Możliwe odpowiedzi: 1. półwysep Azja Mniejsza, 2. wybrzeża Oceanu Arktycznego, 3. Archipelag Malajski, 4. Półwysep Arabski makia Możliwe odpowiedzi: 1. półwysep Azja Mniejsza, 2. wybrzeża Oceanu Arktycznego, 3. Archipelag Malajski, 4. Półwysep Arabski pustynia Możliwe odpowiedzi: 1. półwysep Azja Mniejsza, 2. wybrzeża Oceanu Arktycznego, 3. Archipelag Malajski, 4. Półwysep Arabski tundra Możliwe odpowiedzi: 1. półwysep Azja Mniejsza, 2. wybrzeża Oceanu Arktycznego, 3. Archipelag Malajski, 4. Półwysep Arabski
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 6

Posługując się mapami tematycznymi (np. z atlasu geograficznego), odczytaj, jaka formacja roślinna występuje w strefie klimatu umiarkowanego kontynentalnego chłodnego.

Re8nJjEBfG90F
Posługując się mapami tematycznymi (np. z atlasu geograficznego), odczytaj, jaka formacja roślinna występuje w strefie klimatu umiarkowanego kontynentalnego chłodnego. Możliwe odpowiedzi: 1. tundra, 2. tajga, 3. lasy mieszane, 4. roślinność półpustynna
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rf5lmjlSAWeTm
Posługując się dostępnymi źródłami wiedzy wskaż, która formacja formacja roślinna występuje w strefie klimatu umiarkowanego kontynentalnego chłodnego. Możliwe odpowiedzi: 1. tundra, 2. tajga, 3. lasy mieszane, 4. roślinność półpustynna
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
21
Ćwiczenie 7

Korzystając z dowolnych źródeł wskaż kilka kontrastów geograficznych w Azji.

REvyu3zoYTres
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 8

Uzupełnij krzyżówkę i odczytaj hasło.

R1BK7adKcvwH42
Odpowiedz na pytania lub uzupełnij tekst. 1. Najgłębsze jezioro świata położone w Azji., 2. Jedna z najdłuższych rzek Azji., 3. Forma ukształtowania powierzchni lądu, która na kontynencie azjatyckim występuje najczęściej., 4. Najwyższy szczyt ziemi - ... Everest., 5. Jedna z formacji roślinnych występująca w Azji., 6. Najdalej wysunięty na południe punkt Azji. Przylądek ..., 7. Układ wiatrów wystepujących w Azji, które zmieniają swój kierunek na przeciwny w zależności od pory roku., 8. Największa wyżyna świata, znajdująca się na kontynencie azjatyckim.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.