„Za mało świata za morzami”

Michael H. Hart Krzysztof Kolumb

Próbując odnaleźć zachodnią drogę morską z Europy do krajów Wschodu, Kolumb nieoczekiwanie odkrył Amerykę i tym samym wywarł większy wpływ na historię, niż prawdopodobnie sam się spodziewał. Odkrycie Kolumba, które zapoczątkowało epokę badań i kolonizacjij0000008G2B5v22_000tp002kolonizacji Nowego Świata, było jednym z najważniejszych punktów zwrotnych w historii. Dało ono ludom Europy dostęp do dwóch nowych kontynentów, gdzie mogła osiedlać się część ich rosnącej liczebnie populacjij0000008G2B5v22_000tp003populacji. Nowe źródło bogactw mineralnych i surowców zmieniło gospodarkę Europy. Odkrycie to spowodowało także zniszczenie cywilizacji Indian amerykańskich. W dalszej perspektywie odkrycie Kolumba doprowadziło również do powstania na półkuli zachodniej wielu nowych narodów, całkowicie odmiennych od ludów indiańskich, które zamieszkiwały niegdyś na tych terenach. Te nowe narody wywarły następnie duży wpływ na losy narodów Starego Świata.

Podstawowe fakty z życia Kolumba są dobrze znane. Urodził się w Genui we Włoszech w 1451 r. Gdy dorósł, został kapitanem i wprawnym nawigatoremj0000008G2B5v22_000tp004nawigatorem. Z biegiem czasu Kolumb nabrał przekonania, że przecinając Atlantyk w kierunku zachodnim, można znaleźć dogodną drogę morską do Azji Wschodniej, i usilnie dążył do realizacji tego pomysłu. W końcu namówił Izabelę I, królową Kastylii, do sfinansowania wyprawy.

Okręty Kolumba opuściły Hiszpanię 3 sierpnia 1492 roku. Po drodze żeglarze zatrzymali się na Wyspach Kanaryjskich, w pobliżu wybrzeża Afryki. 6 września opuścili je i pożeglowali na zachód. Gdy podróż się przeciągała, marynarzy ogarnął strach i chcieli zawrócić. Kolumb nalegał jednak na kontynuowanie wyprawy i wreszcie 12 października 1492 r. żeglarze ujrzeli ląd.

j0000008G2B5v22_00000_BIB_001 Źródło: Michael H. Hart, Krzysztof Kolumb, [w:] tegoż, 100 postaci, które miały największy wpływ na dzieje ludzkości, tłum. Piotr Amsterdamski, Warszawa 1996, s. 53.

Władysław Broniewski Kolumb

Ryczy ocean, ciężko tocząc fale.
Między otchłanią nieb i wód odmęty,
płyną na zachód długo i wytrwale
trzy pod wzdętymi żaglami okręty.

Trzeci już miesiąc prują szlak nieznany,
lądu nie widać, lęk pośród załogi.
Mirażej0000008G2B5v22_000tp005Miraże wstają z mętu morskiej piany,
wicher się zrywa gwałtowny, złowrogi.

'Wracajmy!' – woła żeglarzy gromada,
lecz Krzysztof Kolumb, śmiały wódz wyprawy,
'Na zachód dalej!' – twardo odpowiada,
jednako bliski i śmierci i sławy.

O, ileż woli na to, ileż męstwa
w sercu mieć trzeba, aby wbrew nadziei
wierzyć w marzenie i iść do zwycięstwa,
jak żołnierz, który ginie po kolei.

Braknie już jadła i wody do picia,
bunt wśród załogi szerzy się jak dżuma.
'Dalej!' – rozkazał Kolumb – jakby z życia
śmierć tylko wybrał. Rozkazał i duma.

On, który ufał losowi i gwiazdom,
zadrżał, a troska czoło mu ocienia...
I nagle spojrzał na bocianie gniazdo,
a stamtąd okrzyk: – 'Ziemia! Ziemia! Ziemia!'

Wie, że nikt jego nie podzieli sławy,
tak los nagradza tych, co chcą być sami.
Innym wystarczy sen i miska strawy,
jemu – za mało świata za morzami.

j0000008G2B5v22_00000_BIB_002 Źródło: Władysław Broniewski, Kolumb, [w:] tegoż, Przyjaciele dzieciństwa, Łódź 1986, s. 59.