Żołnierze Niezłomni

Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Dnia 16 kwietnia 1952 r. Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy IV Karnym w składzie następującym:

przewodniczący: M[aria] Gurowska

ławnicy: M[ichał] Szymański i B[olesław] Malinowski

protokolant: apl[ikant] H. Grądzka

w obecności wiceprokuratora Prokuratury Generalnej B[eniamina] Wajsblecha, rozpoznawszy dnia 16 kwietnia 19152 r. sprawę Fieldorfa Augusta Emila, urodzonego 20 III 1895 r. w Krakowie, syna Andrzeja i Agnieszki z d. Szwanda, oskarżonego o to, że: w okresie od 1943 r. do 1945 r. na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, idąc na rękę władzy hitlerowskiego państwa niemieckiego, brał udział w dokonywaniu zabójstw osób pośród ludności cywilnej, osób wojskowych oraz jeńców wojennych przez to, że jako szef Kedywu KG AK wydawał rozkazy, instrukcje oraz wytyczne podległym sobie oddziałom Kedywu rozpracowywania oraz likwidowania oddziałów partyzantki radzieckiej i lewicowych podziemnych ugrupowań niepodległościowych oraz poszczególnych ich działaczy, w szczególności PPR, GL i AL, w wyniku czego między innymi zlikwidowano partyzantów radzieckich, członków PPR, GL i AL oraz obywateli narodowości żydowskiej na terenie woj. białostockiego - 237 (dwieście trzydzieści siedem) osób, na terenie woj. nowogródzkiego - 799 (siedemset dziewięćdziesiąt dziewięć) osób, na trenie woj. lubelskiego - około 20 (dwadzieścia) osób; tj. o czyn przewidziany w art. 1 pkt 1 dekr[etu] z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary za faszystowsko‑hitlerowskich zbrodniarzy i zdrajców Narodu Polskiego, orzekł:

Fieldorfa Augusta Emila uznać winnym czynów zarzuconych mu aktem oskarżenia i za to na zasadzie art. 1 pkt 1 dekretu z 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko‑hitlerowskich zbrodniarzy skazać go na karę śmierci.

Na zasadzie art. 1 cytowanego dekretu orzec utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek całego mienia.

Kosztami postępowymi w sprawie i opłatami sądowymi obciążyć Skarb Państwa.

[...]

źródło: Maria Fieldorf, Leszek Zachuta, Generał Fieldorf „Nil”. Fakty, dokumenty, relacje, Wydawnictwo Rytm, Warszawa 2006, s. 897‑898.

Warszawa, dnia 21 września 1952 r.

Do Sądu Najwyższego

w Warszawie

Wyjaśnienia dodatkowe

Fieldorfa Augusta Emila, s. Andrzeja, ur. 20 III 1895 r, więźnia śledczo‑karnego, przebywającego w więzieniu Warszawa I Mokotów

Powołując się na zawiadomienia Sądu Najwyższego z dnia 9 IX 1952, sygn. IV K 74/52, w uzupełnieniu skargi rewizyjnej na wyrok Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy w mojej sprawie, sygn. akt 311/51, dodatkowo wyjaśniam:

I. Przytoczony w motywach wyroku Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy zarzut „stania z bronią u nogi” w okresie okupacji niemieckiej w stosunku do mnie jest bezzasadny, gdyż ja jako komendant Kedywu KG AK z oddziałami swoimi prowadziłem bezkompromisową walkę z Niemcami przez cały czas swojego dowodzenia oddziałami Kedywu KG AK. Odziały te wykonały cały szereg akcji bojowych, przede wszystkim na liniach komunikacyjnych, na obiekty wojskowe i policyjne niemieckie, na składy i magazyny niemieckie itd., oraz zamachy na wybitniejszych przedstawicieli niemieckich władz okupacyjnych, począwszy od komendanta SS i żandarmerii na GG gen. Krugera w Krakowie, gen. Kutscherę w Warszawie i wielu innych a skończywszy na urzędnikach i agentach Gestapo. [...]

Kategorycznie zaprzeczam zarzutowi, jaki został przytoczony w uzasadnieniu omawianego wyroku, że ja jako komendant Kedywu wydawałem podległym mi oddziałom rozkazy i nastawienia prowadzenia walki z radzieckimi oddziałami partyzanckimi i polskimi ugrupowaniami lewicowymi. [...]

Jako żołnierz żadnego udziału w życiu politycznym nie brałem. Walczyłem wyłącznie z Niemcami i nie wiedziałem, by Komenda Główna AK wydawała jakiekolwiek rozkazy swoim oddziałom w tym kierunku. [...]

źródło: Maria Fieldorf, Leszek Zachuta, Generał Fieldorf „Nil”. Fakty, dokumenty, relacje, Wydawnictwo Rytm, Warszawa 2006, s. 915‑916.

Generał Fieldorf jako szef Kedywu

Szef Kedywu KG AK „Nil” był jednym z dowódców najbardziej poszukiwanym przez Niemcy. Zastawiano na niego pułapki i próbowano wymusić na na aresztowanych wskazanie go.

Inżynier Kazimierz Czerniewski jedno z wielu niemieckich przedsięwzięć wymierzonych w „Nila”; „9.12.1943 r. w chwili gdy wychodziłem z lokalu konspiracyjnego w towarzystwie dwóch oficerów partyzancki kieleckiej AK, zostałem aresztowany przez Gestapo. Miałem wówczas otrzymać otrzymać kennkarty dla ludzi z Suchedniowa, którzy schronili się w Warszawie. Miało to być ostatnie spotkanie z żołnierzami z partyzantki kieleckiej. Po aresztowaniu, w czasie śledztwa, zorientowałem się, że w moim imieniu został napisany list do gen. Fieldorfa z prośbą o spotkanie. Fieldorf nie przyszedł, gdyż był i tak w stałym kontakcie ze mną. Wówczas aresztowano mnie. Liczono, że Gestapo wydobędzie ze mnie zeznania, które wskażą drogę do szefa Kedywu”.

Na temat swojej działalności konspiracyjnej nigdy nie mówił z rodziną. Twierdził: „Im mniej wiecie, tym lepiej dla was”. Zasady tej przestrzegał i w stosunku do innych. Świadczy o tym relacja ppłk. Stefana Zana‑Krzywiaka: „Ja osobiście, będąc w I Oddziale szefem oddziału organizacyjnego, z >>urzędu<< nie dotykałem spraw >>Nila<<. Kedyw był ze wszech miar autonomiczny i tajemniczy. Mimo że co najmniej raz w tygodniu, zwykle w niedzielę, odwiedzałem Pani Męża w Jego prywatnym mieszkaniu na Kazimierzowskiej, to nigdy tematy Kedywu nie były poruszane, nawet w takich dniach, gdy ważyły się ciekawe akcje (np. zamach na Kutscherę) - >>Nil<< nigdy nie mówił poza kręgiem swoich współpracowników o sprawach służbowych”.

Jak dalece „Nil” był zakonspirowany, niechaj świadczy fakt, że ppłk Bohdan Zieliński „Tytus”, szef Biura Studiów KG AK, a później pełniący obowiązki szefa II Oddziału KG AK w Częstochowie, znał tylko pseudonim i stanowisko „Nila”. Powiedział autorom, ze nigdy osobiście nie kontaktował się z „Nilem” i nie wiedział, kto kryje się pod tym pseudonimem. [...]

Rok 1943 i pierwsze miesiące 1944 to okres wielkich dokonań Kedywu. Jego brawurowe akcje i bohaterstwo żołnierzy zapisały się w pamięci społeczeństwa polskiego. Komendant Kedywu „Nil” pozostawał w cieniu tych działań. Nie będzie chyba przesadą stwierdzenie, że ich rezultaty może w pierwszym rzędzie należy wiązać z jego osobą.

Dr Jagwiga Włodek‑Sanojcowa „Kalina” w swym wspomnieniu o „Nilu” bardzo trafnie scharakteryzowała jego osobowość: „Pan Waluś był brunetem smagłym, wysokim, budowy raczej astenicznej. Przy pierwszym zetknięciu budził sympatię. Przy bliższym spotkaniu ocenialiśmy go jako szlachetnego, w pełni dobrego człowieka, o wysokiej klasie inteligencji, polocie artysty, o dużym wyrobieniu duchowym i harcie. Miał też dużą dozę zmysłu humoru. Wydawało mi się, i tak scharakteryzowałem go w rozmowie z najbliższymi, że ten duchowo bogaty człowiek mógł również projektować piękne budowle lub malować wartościowe obrazy. W dwu lub trzech rozmowach na tematy zasadnicze, których byłam świadkiem, >>Nil<< wykazał bardzo trafną ocenę sytuacji w kraju i na emigracji. W dyskusji rzeczowy, spokojny i lojalny. Spotykałam go rzadko i na krótko, głównie przy wypłacie ekwiwalentu, którego nie mogła dostarczyć łączniczka. Odbywało się to w >>dworku<< przy Referendarskiej, w którym wszyscy, włącznie z dziećmi witali >>Pana Walusia<<, darzącego je uśmiechem, dobrym słowem, czasem nawet słodyczami”.

źródło: Maria Fieldorf, Leszek Zachuta, Generał Fieldorf „Nil”. Fakty, dokumenty, relacje, Wydawnictwo Rytm, Warszawa 2006, s. 260‑261, 265‑266.

Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 25 lutego 2003 r.

Dania 24 lutego 2003 roku minęło pięćdziesiąt lat od śmierci Emila Fieldorfa, generała „Nila”, zgładzonego w więzieniu mokotowskim w wyniku komunistycznej zbrodni sądowej.

August Emil Fieldorf, syn Andrzeja, maszynisty kolejowego, urodził się w Krakowie w 1895 roku. Był uczestnikiem najważniejszych walk o niepodległość swoich czasów: Legionów, wojny polsko‑bolszewickiej 1920 roku, kampanii wrześniowej 1939 roku. Jako jeden z twórców Państwa Podziemnego, podczas drugiej wojny światowej został dowódcą Kierownictwa Dywersji komendy Głównej Armii Krajowej - Kedywu i zwierzchnikiem organizacji „Nie” (Niepodległość).

Aresztowany przez funkcjonariuszy UB w 1950 roku, poddawany ciężkim torturom i naciskom politycznym w trakcie śledztwa, pozostał do końca nieugięty, stając się dla przyszłych pokoleń Polaków symbolem postaw obywatelskich oraz wzorem honoru żołnierzy patrioty.

W pięćdziesiątą rocznicę śmierci Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd wielkiemu Polakowi.

Marszałek Sejmu

Marek Borowski

źródło: Maria Fieldorf, Leszek Zachuta, Generał Fieldorf „Nil”. Fakty, dokumenty, relacje, Wydawnictwo Rytm, Warszawa 2006, s. 771.