Do grupy pierścienic zaliczamy głównie zwierzęta wodne, które zamieszkują wody słone, rzadziej słodkie. Przedstawicielką pierścienic, która drąży podziemne korytarze, jest dżdżownica. Czy wiesz, że pierścienice zaskakują różnorodnością kształtów i barw, dzięki czemu mogą przypominać niezwykłe, kolorowe kwiaty?

R1KIhcKFWPmCu
Dżdżownica ziemna (Lumbricus terrestris)
Źródło: David Perez, http://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • cechy poznanych wcześniej grup zwierząt bezkręgowych (parzydełkowców, płazińców i nicieni);

  • jakie środowiska zasiedlają poznane wcześniej grupy bezkręgowców (parzydełkowce, płazińce i nicienie).

Twoje cele
  • Przedstawisz charakterystyczne cechy pierścienic pozwalające przyporządkować je do królestwa zwierząt.

  • Przedstawisz środowisko życia, cechy morfologiczne oraz przystosowania pierścienic do trybu życia.

  • Dokonasz obserwacji poznanych przedstawicieli pierścienic i przedstawisz cechy wspólne tej grupy zwierząt.

  • Wyjaśnisz znaczenie pierścienic w przyrodzie i dla człowieka.

1. Gdzie żyją pierścienice?

Pierścienice zamieszkują głównie wody słodkie i słone. Znane są też gatunki lądowe, żyjące w glebie i ściółce. Większość prowadzi aktywny tryb życia – drąży podziemne korytarze, pełza po dnie zbiorników wodnych, ryje w nich albo pływa pod powierzchnią lustra wody.

Ciekawostka

Niektóre gatunki prowadzą osiadły tryb życia. Tylnym końcem ciała przyczepiają się do kamieni znajdujących się na dnie. Mogą także osiedlać się na pancerzach innych organizmów. Ich ciało często jest schowane w specjalnych rurkach, zwanych także domkami. Rurki te są zbudowane ze śluzu wydzielanego przez ciało pierścienicy i materiałów dostępnych w otoczeniu zwierzęcia, takich jak muł czy ziarna piasku.

R1UQ9e5SiVmGO
Serpula columbiana, nazywana dżdżownicą wachlarzową. Jej żółtawy domek ma kształt wygiętej rurki. Wystają z niej pierzaste, biało‑pomarańczowe czułki
Źródło: Steve Lonhart / MBNMS, http://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 1
R1F1CkCcdLAMW
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

2. Ogólna budowa ciała pierścienic

  • Pierścienice mają wydłużone, walcowate, robakowate lub lekko spłaszczone ciało podzielone na wiele podobnych do siebie segmentów, zwanych też pierścieniamipierścieniepierścieniami;

  • Ich ciało pokryte jest cienkim oskórkiem oraz warstwą śluzu, który pełni funkcję ochronną;

  • U wielu pierścienic występują szczecinki – cienkie twarde wyrostki, które umożliwiają odpychanie się od podłoża i ruch całego ciała.

  • Nie mają twardego szkieletu. Zastępuje go płyn, który wypełnia niezajęte przez narządy przestrzenie wewnątrz ciała, wraz z mięśniami nadaje ciału kształt oraz umożliwia poruszanie się;

  • Układ pokarmowy pierścienic jest prosty, zawiera otwór gębowy i odbytowy.

Dla zainteresowanych

Pierścienice mają układ krwionośny typu zamkniętego: krew krąży w naczyniach i nie wylewa się do jamy ciała. Nie mają serca.

3. Przedstawiciele pierścienic

Dżdżownica – pierścienica środowisk lądowych

Ciało dżdżownicy osiąga długość 35 cm. Odcinek głowowy dżdżownicy jest delikatnie zaostrzony i pozbawiony wyrostków, co ułatwia drążenie korytarzy w glebie. Dżdżownica nie ma oczu, jest jednak wrażliwa na światło dzięki obecności komórek światłoczułych występujących na całej powierzchni jej ciała. Kilka pierścieni w przedniej części ciała u dorosłych dżdżownic jest wyraźnie grubszych i tworzy tzw. siodełkosiodełkosiodełko.

RMjDwaHj5UfOg
Budowa anatomiczna dżdżownicy ziemnej
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.

Ponieważ dżdżownica nie ma pranóżypranóżepranóży, porusza się, kurcząc i rozkurczając na zmianę przeciwstawne grupy mięśni. Efektem tych ruchów jest wydłużanie i skracanie kolejnych segmentów ciała. Każdy z nich na brzusznej stronie ma cienkie, twarde wyrostki – szczecinkiszczecinkiszczecinki, które zaczepiają się o podłoże i dają oparcie ciału podczas pełzania.

R17yWohEL3W21
Film pod tytułem "Dżdżownica ziemna".

Ciało dżdżownicy pokryte jest śluzem, który chroni ją przed wysychaniem i urazami mechanicznymi w trakcie poruszania się i drążenia podziemnych tuneli. Utrzymanie wilgotnej powierzchni ciała jest ponadto koniecznym warunkiem, by przez skórę zachodziła wymiana gazowa.

1
Ćwiczenie 2
R1SoNPmV5NaQC
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Dżdżownice mają duże zdolności do regeneracji. Uszkodzona przez nieuważnego działkowca pierścienica może odtworzyć nawet połowę długości swojego ciała, pod warunkiem, że zachowała pierścienie od 9 do 20.

Dżdżownice, które wiodą podziemny tryb życia, są saprofagami. Ich pożywienie stanowią substancje odżywcze znajdujące się w glebie i przechodzące przez ich układ pokarmowy w trakcie drążenia tuneli.

Dżdżownice są obojnakamiobojnakobojnakami – mają jednocześnie męskie i żeńskie narządy rozrodcze. Przechodzą rozwój prosty, czyli bez larwy.

RDtC5vv691qpa
Zapłodnienie u dżdżownicy ziemnej
Źródło: Beentree (http://commons.wikimedia.org), Aleksandra Ryczkowska, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Istotną rolę podczas rozmnażania u dżdżownicy odgrywa siodełko, w którym zlokalizowane są plemniki i komórki jajowe oraz gruczoły wydzielające duże ilości śluzu służącego do połączenia osobników. Śluz tworzy obrączkę, która przemieszcza się wzdłuż ciała dżdżownicy, zbierając plemniki i komórki jajowe. Na koniec obrączka jest zrzucana i zamyka się, tworząc kokon, w którym będą się rozwijały zapłodnione jaja. Liczba jaj w nim zgromadzonych wynosi od 1 do 300. Kokony są składane w glebie, na roślinach i kamieniach.

1
Ćwiczenie 3
RwvzhGcDIljOt
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Nereida różnokolorowa – przedstawiciel wieloszczetów

Nereida to morska pierścienica, która osiąga długość ok. 20 cm i występuje pospolicie w Morzu Bałtyckim. Ma spłaszczone grzbietobrzusznie ciało, silnie zwężające się ku tyłowi. Wszystkie jego segmenty są do siebie podobne. W przeciwieństwie do dżdżownicy ma wyodrębniony odcinek głowowy wyposażony w 2 pary oczu oraz czułki i wąsy, które odbierają bodźce dotykowe i zapachowe. Każdy segment odcinka tułowiowego nereidy jest zaopatrzony w parę pranóży. Kończą się one pęczkami szczecinek, które tworzą powierzchnię służącą do pływania. Na pranóżach znajdują się skrzela – narządy wymiany gazowej.

RScd4Ame9UKK31
Ilustracja przedstawia nereidę w jamce ziemnej na dnie morza oraz powiększenia odcinka głowowego i pranóży
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 4
R1EiGVpN6lr9v
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nereida jest drapieżnikiem, który aktywnie poszukuje pożywienia, pływając przy morskim dnie oraz poruszając się po jego powierzchni. Jest rozdzielnopłciowarozdzielnopłciowośćrozdzielnopłciowa. Przechodzi rozwój złożony, tzn. z zapłodnionego jaja rozwija się larwa.

Pijawka lekarska – pierścienica wód słodkich

Pijawka lekarska osiąga długość ok. 15 cm. Nie ma wyodrębnionego odcinka głowowego, bocznych wyrostków ani szczecinek. Charakterystyczne są dla niej dwie przyssawki, które powstały z przekształcenia kilku segmentów przedniej i tylnej części ciała. Oddycha całą powierzchnią ciała.

RM2iEg9gC5DYi
Ilustracja przedstawia budowę anatomiczną pijawki lekarskiej
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.

Pijawki w większości są pasożytami zewnętrznymipasożyty zewnętrznepasożytami zewnętrznymi. Odżywiają się krwią swoich żywicieli. Na przedniej i tylnej części ciała mają przyssawki, za pomocą których przyczepiają się do żywiciela. Następnie nacinają jego skórę ząbkami znajdującymi się w otworze gębowym umieszczonym wewnątrz jednej z przyssawek. Pijawki wpuszczają do ciała ofiary substancję znieczulającą, dzięki której ofiara nie zauważa obecności pasożyta, oraz hirudynęhirudynahirudynę, substancję zapobiegającą krzepnięciu krwikrzepnięcie krwikrzepnięciu krwi. Pijawki jednorazowo wysysają dużą ilość krwi, a następnie przechowują ją w woluwolewolu, części przewodu pokarmowego. Trawienie krwi może trwać nawet 2 lata.

Nieliczne pijawki są drapieżnikami. Polują na swoje ofiary, głównie drobne skorupiaki i mięczaki, ścigając je w toni wodnej.

Pijawki są obojnakami. Przechodzą rozwój prosty.

Ciekawostka

Największym przedstawicielem pijawek jest pijawka amazońska. Osiąga ona długość do 45 cm i może żyć nawet 20 lat. Kiedy jest młoda, atakuje płazy, w wieku dorosłym żywi się krwią kajmanów, anakond, kapibar i bydła.

RzCcl1zLjggBX
Pijawka amazońska
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., GlebK (https://commons.wikimedia.org), KT King (https://www.flickr.com), licencja: CC BY 3.0.
1
Obserwacja 1

Problem badawczy: Jak porusza się pijawka?

R19wtAqmGRDEX
Hipoteza 1 Treść, Hipoteza 2 Treść
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Co będzie potrzebne
  • schemat przedstawiający ruch pijawki.

Instrukcja
  1. Przeanalizuj poniższy schemat. Zaobserwuj sposób poruszania się pijawki.

  2. Zanotuj swoje odpowiedzi w formularzu. Zweryfikuj hipotezę.

RWJKDHBTvIXwN
Ruch pijawki
Źródło: Anita Mowczan, licencja: CC BY 3.0.
R1Z6bl1BMBCVX
Wyniki: (Uzupełnij). Wnioski: (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 5
R1KMUN3i8bzVz
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
ikl1TeMpY0_d5e492
ikl1TeMpY0_d5e545

4. Znaczenie pierścienic

Znaczenie pierścienic w przyrodzie
  • Pierścienice, głównie dżdżownice, uczestniczą w tworzeniu i użyźnianiu gleby oraz poprawie jej struktury, przyczyniają się do powstawania próchnicy.

  • Drążą podziemne korytarze, spulchniając ziemię, dzięki czemu inne organizmy glebowe oraz korzenie roślin mają lepszy dostęp do tlenu, a luźne podłoże wchłania i zatrzymuje duże ilości wody.

  • Pierścienice wodne, które prowadzą denny tryb życia i odżywiają się martwą materią organiczną, przyczyniają się do oczyszczania wód.

  • Pierścienice stanowią cenne źródło pokarmu dla wielu grup zwierząt, np. raków, owadów, ryb, płazów, ptaków i ssaków.

  • Niektóre drapieżne pijawki i morskie pierścienice wpływają na regulację liczebności innych organizmów, głównie drobnych skorupiaków i mięczaków.

  • Większość osiadłych pierścienic to filtratoryfiltratoryfiltratory.

  • Pierścienice takie jak rurecznik pospolity, ryjące w dnie zbiorników wodnych, są mułożercamimułożercymułożercami. Pobierając muł wraz ze szczątkami organicznymi i drobnymi organizmami (np. protistami, które stanowią ich pokarm), oczyszczają zbiorniki wodne.

  • Dżdżownica ma gruczoły wapienne, których wydzielina neutralizuje kwasy zawarte w glebie, co stwarza idealne warunki dla rozwoju drobnoustrojów, które mają swój udział w tworzeniu próchnicypróchnicapróchnicy. Im grubsza warstwa próchnicy, tym bardziej żyzna ziemia.

Znaczenie pierścienic dla człowieka
  • Dżdżownice zjadają liście oraz cząstki obornika, przyspieszając rozkład materii organicznej.

  • Dżdżownice są wykorzystywane do rozkładu np. odpadów z rzeźni lub przetwórni owocowo‑warzywnych, papieru, trocin, osadów ze ścieków. Przekształcają je w bardzo wartościowy nawóz zwany biohumusembiohumusbiohumusem.

  • Dżdżownice żywią się materią organiczną przeznaczoną do kompostowaniakompostowaniekompostowania, przyspieszając ten proces oraz zwiększając jakość kompostukompostkompostu.

  • Są często stosowane jako przynęta wędkarska lub pokarm dla ryb akwariowych.

  • Pijawki lekarskie dawniej wykorzystywano w leczeniu wielu schorzeń, jak np.: nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, żylaki i obrzęki kończyn.

  • Pijawki pasożytujące na rybach wyrządzają spore szkody w ich hodowli.

R1PJ0CUscvVlT
Pijawka lekarska na skórze człowieka
Źródło: GlebK, https://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 6
R1ZQWuDW6cA3J
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Pierwszym naukowcem, który docenił rolę dżdżownic w poprawie struktury gleby i plonowania roślin, był Karol Darwin. Zachęcał rolników do stwarzania dżdżownicom dobrych warunków i zasiedlania nimi pól uprawnych.

1
Ćwiczenie 7
Rz68WZ0vyY6VI
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Do celów leczniczych używa się zwykle 4 gatunków pijawek pochodzących z Europy Wschodniej i Azji. Rodzima pijawka lekarska, która była stosowana w celach medycznych, w wielu regionach została wytępiona na skutek przełowienia, zmian siedlisk i malejącej liczby żywicieli. Obecnie jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem i objętym całkowitą ochroną.

1
Ćwiczenie 8
Rpo5MaeDdHC8I
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
ikl1TeMpY0_d5e614

Podsumowanie

  • Pierścienice należą do królestwa zwierząt, są cudzożywne.

  • Pierścienice zamieszkują głównie wody słodkiesłone. Znane są też gatunki lądowe, żyjące w glebie i ściółce.

  • Pierścienice to zwierzęta o robakowatym ciele złożonym z segmentów (pierścieni).

  • Pierścienice są: saprofagami (dżdżownice), pasożytami (większość pijawek) lub drapieżnikami (nereida).

  • Narządy oddechowe i dobrze rozwinięte narządy zmysłów występują jedynie u wolno żyjących pierścienic wodnych.

  • Pierścienice żyjące pod ziemią nie mają oczu. Ich odcinek głowowy jest delikatnie zaostrzony, pozbawiony wyrostków, co ułatwia drążenie korytarzy.

  • Pijawki to pasożyty zewnętrzne. Mają dwie przyssawki, za pomocą których przyczepiają się do żywiciela.

  • Pierścienice przyczyniają się do użyźniania gleby i oczyszczania zbiorników wodnych.

Praca domowa

11
Ćwiczenie 1
R1T9KeXfvRtnb
Na przykładzie dżdżownicy wykaż, że jest ona przystosowana do życia w glebie. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
ikl1TeMpY0_d5e675

Słownik

biohumus
biohumus

nawóz powstający z odchodów dżdżownic kompostowych (Eisenia fetida) po przetworzeniu przez nie substancji organicznej (obornik, torf, odpady z rzeźni lub przetwórni owocowo‑warzywnych, papier) w specjalnych pojemnikach

filtratory
filtratory

zwierzęta odżywiające się drobnymi organizmami wodnymi i cząsteczkami organicznymi zawieszonymi w wodzie, po ich odsączeniu z wody

hirudyna
hirudyna

substancja przeciwdziałająca krzepnięciu krwi, znajdująca się w ślinie pijawek

kompost
kompost

nawóz organiczny wytwarzany głównie z odpadów roślinnych; wzbogaca glebę w próchnicę

kompostowanie
kompostowanie

przetwarzanie odpadów przez drobnoustroje w celu uzyskania kompostu

krzepnięcie krwi
krzepnięcie krwi

zmiana konsystencji krwi z płynnej na galaretowatą

mułożercy
mułożercy

mało ruchliwe zwierzęta wodne, odżywiające się szczątkami organicznymi, które pobierają wraz z mułem

obojnak
obojnak

osobnik mający męskie i żeńskie narządy rozrodcze

pasożyty zewnętrzne
pasożyty zewnętrzne

organizmy cudzożywne żyjące na powierzchni innego organizmu (żywiciela) i żywiące się jego płynami ustrojowymi lub elementami pokrycia jego ciała, np. piórami; są wyposażone w różnorodne narządy czepne umożliwiające przytwierdzenie się do ciała żywiciela, a czasem także wytwarzają substancje znieczulające i przeciwdziałające krzepnięciu krwi; wiele pasożytów zewnętrznych, np. kleszcze, muchy, komary, przenosi drobnoustroje powodujące liczne choroby

pierścienie
pierścienie

inaczej metamery; powtarzające się segmenty, z których składa się ciało pierścienic; są ułożone szeregowo jeden za drugim i oddzielone od siebie poprzecznymi przegrodami

pranóże
pranóże

narząd ruchu niektórych pierścienic; uwypuklenia ścian bocznych pierścieni

próchnica
próchnica

część składowa niektórych gleb powstała z rozkładu obumarłych substancji organicznych

rozdzielnopłciowość
rozdzielnopłciowość

zróżnicowanie osobników jednego gatunku na żeńskie i męskie

saprofagi
saprofagi

cudzożywne organizmy zwierzęce, które odżywiają się martwą materią organiczną; występują w glebie i ściółce leśnej oraz w wodach i mułach na dnie zbiorników wodnych; należą do nich zwierzęta bezkręgowe, takie jak pierścienice i nicienie

siodełko
siodełko

pogrubiały, obrączkowaty odcinek ciała niektórych pierścienic powstały z pierścieni odcinka tułowiowego, w którego nabłonku występują liczne, silnie rozwinięte komórki wydzielające śluz; uczestniczy w procesie rozmnażania płciowego

szczecinki
szczecinki

włosowate, chitynowe struktury występujące u zwierząt bezkręgowych; u pierścienic mają postać cienkich twardych wyrostków, które umożliwiają odpychanie się od podłoża i ruch całego ciała

wole
wole

rozszerzenie lub uchyłek przełyku, który służy do gromadzenia pokarmu; występuje u pijawek, niektórych owadów i większości ptaków

ikl1TeMpY0_d5e825

Zadania

1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1
R7dzePeqV3Z3I
zadanie interaktywne
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY 3.0.
R159LNAoAhJom1
Ćwiczenie 2
Połącz w pary rodzaj pierścienicy z odpowiadającą mu nazwą gatunkową.
1
Ćwiczenie 3
R1JOdKFJmWZp0
Dopasuj w pary przedstawicieli pierścienic z ich środowiskiem życia: Dżdżownica ziemna Możliwe odpowiedzi: 1. Wody słodkie - rzeki, jeziora i stawy, 2. Gleba i ściółka, 3. Muliste dno wód słodkich, 4. Wody słone - morza i oceany Pijawka lekarska Możliwe odpowiedzi: 1. Wody słodkie - rzeki, jeziora i stawy, 2. Gleba i ściółka, 3. Muliste dno wód słodkich, 4. Wody słone - morza i oceany Nereida różnokolorowa Możliwe odpowiedzi: 1. Wody słodkie - rzeki, jeziora i stawy, 2. Gleba i ściółka, 3. Muliste dno wód słodkich, 4. Wody słone - morza i oceany Rurecznik mułowy Możliwe odpowiedzi: 1. Wody słodkie - rzeki, jeziora i stawy, 2. Gleba i ściółka, 3. Muliste dno wód słodkich, 4. Wody słone - morza i oceany
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 4
RRefGtWga7nOI
zadanie interaktywne
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 5
Rr711rCncIhKa
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RM29kp5hVL36R
Na ilustracji przedstawiono budowę zewnętrzną dżdżownicy ziemnej. Rozpoznaj i podpisz struktury oznaczone cyframi 1-4. 1. 1. segmenty, 2. otwór odbytowy, 3. otwór gębowy, 4. siodełko
2. 1. segmenty, 2. otwór odbytowy, 3. otwór gębowy, 4. siodełko
3. 1. segmenty, 2. otwór odbytowy, 3. otwór gębowy, 4. siodełko
4. 1. segmenty, 2. otwór odbytowy, 3. otwór gębowy, 4. siodełko
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY 3.0.
R22cJVhG7jj1B1
Ćwiczenie 5
Zaznacz wszystkie elementy budowy dżdżownicy. Możliwe odpowiedzi: 1. Otwór gębowy, 2. Siodełko, 3. Otwór odbytowy, 4. Segmenty, 5. Przyssawki
Źródło: Aleksandra Zarzycka, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 6
Rx3D3DlOCkN3e
zadanie interaktywne
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 7
Rk9qInO7m6ycB
Wykres przedstawia liczbę dżdżownic na m2 w zależności od sposobu nawożenia gleby
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R8l90sWGAgAtw
Łączenie par. . Dżdżownice preferują ziemię ogrodową, która nawożona jest obornikiem. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Łączna liczba dżdżownic na m2 w kompoście i ziemi nienawożonej jest większa niż w ziemi nawożonej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Liczba dżdżownic w kompoście jest dwa razy większa niż w nienawożonej ziemi ogrodowej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 8
RnBmoilBF3Q8m
zadanie interaktywne
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY 3.0.
31
Ćwiczenie 9
RQ7509d7hUPob
Podsumuj swoją wiedzę. Uzupełnij poniższą tabelę tak, aby przedstawiała poprawne informacje dotyczące pierścienic.
Źródło: Aleksandra Zarzycka, licencja: CC BY 3.0.

Notatnik

R1LFeLM1JKscd
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.