Załamanie lodu i pomoc osobom tonącym
Lubimy spędzać wolny czas nad wodą. Latem chętnie przebywamy nad jeziorem, rzeką czy morzem. Zimą, gdy temperatury spadną poniżej 0 °C, zamarznięte akweny kuszą nas do wejścia na lód. Korzystając wypoczynku, zawsze pamiętaj o niebezpieczeństwach, które mogą cię spotkać.
Przed rozpoczęciem analizy tego materiału odszukaj w dostępnych Ci źródłach podstawowe informacje dotyczące pierwszej pomocy. Dowiedz się również jakie oddziaływanie na organizm człowieka mają niskie temperatury wody, jeżeli na przykład znajdzie się w niej nagle latem, lub zimą załamie się pod nim lód.
Pomocne w tym celu będą informacje zawarte w e‑podręcznikach:
Pierwsza pomoc - podstawyPierwsza pomoc - podstawy.
Wychłodzenia i odmrożeniaWychłodzenia i odmrożenia.
wymieniać najczęstsze przyczyny utonięć;
opisywać zasady bezpiecznego korzystania z kąpielisk;
określać, kiedy wchodzenie na zamarznięte akweny jest niebezpieczne;
udzielać pomocy tonącemu oraz osobie, pod którą załamał się lód.
1. Przyczyny utonięć
Utonięcia należą do najczęstszych przyczyn śmierci wśród osób młodych. Najczęściej dochodzi do nich w sezonie letnim, na niestrzeżonych kąpieliskach. Według danych statystycznych Komendy Głównej Policji, w Polsce z powodu utonięć umiera rocznie ok. 400 osób, a w 2014 r. było ich aż 646. Dane za rok 2019 to 381 utonięć. Dochodziło do nich, w kolejności malejącej, w jeziorach, rzekach, stawach, zalewach i w morzu.
98 z tych osób przed utonięciem spożywało alkohol.Indeks górny 11 Indeks górny koniec11
Ile osób na świecie rocznie umiera z powodu utonięcia?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ocenia, że każdego roku z powodu utonięcia umiera na całym świecie 450 000 osób.
Najczęstsze przyczyny utonięć:
pływanie pod wpływem alkoholu lub narkotyków,
kąpiel w miejscach niedozwolonych lub niestrzeżonych,
niedostateczna umiejętność pływania,
przecenienie swoich sił,
wstrząs termicznywstrząs termiczny,
skakanie do wody „na główkę”,
skurcze mięśni,
brawura,
lekkomyślność.
Osoby, które się topią, mogą nie być w stanie wzywać pomocy. Zużywają one całą swoją energię do podejmowania prób skutecznego oddychania i utrzymania głowy nad wodą. Ponadto, jeśli woda dostanie się do dróg oddechowych, często dochodzi do skurczu krtani, co utrudnia wołanie o pomoc.
2. Pierwsza pomoc tonącym
Tonący najpierw wpada w panikę. Zanurzając się w wodzie, wstrzymuje oddech, ale tylko do chwili, gdy w płucach zgromadzi się nadmiar dwutlenku węgla. Zbyt duża jego ilość powoduje wznowienie oddychania niezależnie od woli tonącego. Woda zaczyna wlewać się do jamy ustnej i dalej przedostawać się do dróg oddechowych, a tonący, broniąc się przed tym, zaczyna ją połykać. Gdy woda wypełni żołądek, taka osoba zaczyna wymiotować. W tym czasie poszkodowany, który już od jakiegoś czasu nie oddycha, zaczyna tracić przytomność i woda wlewa się do jego płuc. W wyniku tego dochodzi do niedotlenienia i w konsekwencji – do zatrzymania oddechu, a następnie krążenia.
Jeżeli widzisz osobę tonącą, a nie jesteś przeszkolonym ratownikiem, staraj się
nie wchodzić do wody. Osoba tonąca, w ferworze walki o swoje życie nabiera tyle siły, że może cię utopić.
Udzielając pomocy osobie tonącej, zawsze pamiętaj o własnym bezpieczeństwie. Jeśli to możliwe, prowadź akcję ratunkową, nie wchodząc do wody. Kilka sposobów udzielania takiej pomocy prezentuje galeria poniżej.
Po wyciągnięciu poszkodowanego na brzeg sprawdź, czy oddycha. Jeżeli oddech jest zachowany, ułóż osobę w pozycji bocznej bezpiecznej. Jeżeli nie oddycha, należy jak najszybciej rozpocząć resuscytację krążeniowo‑oddechową, najlepiej od 5 wdechów ratowniczych. Natychmiastowe rozpoczęcie i prawidłowe prowadzenie oddechów ratowniczych zmniejsza niedotlenienie, które w przypadku tonięcia jest pierwotną przyczyną zatrzymania oddechu, a następnie krążenia.
Przed rozpoczęciem sztucznego oddychania niekiedy trzeba usunąć z jamy ustnej ciała obce (np. piasek, wodorosty, protezę zębową), natomiast całkowicie niecelowe jest usuwanie wody z dróg oddechowych.
Po 5 wdechach wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej i kontynuuj resuscytację krążeniowo‑oddechową w stosunku 30 uciśnięć do 2 oddechów. Podczas resuscytacji poszkodowanych wyciągniętych z wody należy unikać prowadzenia samych ucisków klatki piersiowej, ponieważ jest to zwykle mało skuteczne. Jeżeli oddech powróci, koniecznie ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej, ponieważ istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że zacznie on wymiotować.
Oceń miejsce zdarzenia pod kątem bezpieczeństwa.
Głośno wołaj o pomoc i staraj się nie spuszczać wzroku z tonącego.
Jeżeli to możliwe, prowadź akcję ratunkową nie wchodząc do wody - użyj kija, deski, koła ratunkowego, łodzi itp.
Po wyciągnięciu poszkodowanego z wody, sprawdź jego funkcje życiowe.
Jeśli poszkodowany nie oddycha, rozpocznij RKO od pięciu wdechów ratowniczych.
Kontynuuj RKO, wykonując na przemian 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze.
3. Zasady bezpiecznego korzystania z kąpieliska
Najbezpieczniej spędzać wolny czas na kąpieliskach strzeżonych, na których dyżury pełnią ratownicy Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (WOPR)Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (WOPR). Flagi, które ratownicy wywieszają na kąpieliskach, oznaczają:
biała – kąpiel dozwolona,
czerwona – zakaz kąpieli,
brak flagi oznacza brak ratowników na kąpielisku.
Miejsca, gdzie nie wolno wchodzić do wody, oznacza się znakiem zakazu, takim jak poniższy.
Przebywając nad wodą, zawsze zachowuj ostrożność i zdrowy rozsądek oraz przestrzegaj niżej podanych zasad, które zwiększą twoje bezpieczeństwo:
Kąp się tylko wtedy, gdy wywieszona jest biała flaga – masz wtedy pewność, że kąpielisko jest strzeżone przez ratowników.
Gdy przy kąpielisku strzeżonym widzisz czerwoną flagę lub gdy nie ma jej wcale, zrezygnuj z kąpieli.
Nie wchodź do wody i nie pozwalaj na to innym po spożyciu alkoholu lub środków odurzających – najczęściej toną osoby będące pod wpływem alkoholu.
Nie wchodź do wody zaraz po opalaniu się na słońcu – może to grozić wstrząsem termicznym lub utratą przytomności.
Po wejściu do wody najpierw schłodź okolicę serca, karku, głowy oraz twarz. Przygotujesz w ten sposób swój organizm na zmianę temperatury, która nastąpi, gdy zanurzysz całe ciało.
Nie skacz do wody na główkę, szczególnie jeśli nie znasz dobrze miejsca. Niebezpieczne są zwłaszcza rzeki, ponieważ nigdy nie wiadomo, czy coś nie płynie pod taflą wody; taki skok może doprowadzić do urazów kręgosłupa i kalectwa.
Nie odpływaj sam daleko od brzegu – może nie wystarczyć ci sił na powrót, a dodatkowo zmniejsza to szansę na dopłynięcie do ciebie ratownika;
Nie wchodź do wody po zapadnięciu zmroku lub podczas ograniczonej widoczności, ponieważ możesz stracić orientację i mieć problem z powrotem na brzeg.
Jeżeli złapie cię skurcz mięśni, nie wpadaj w panikę, tylko od razu poproś kogoś o pomoc.
Unikaj opalania się na wodzie, ponieważ możesz nieświadomie odpłynąć zbyt daleko brzegu lub dostać udaru słonecznego.
Nigdy nie wchodź do wody w okolicach mostów, portów, przystani i falochronów ponieważ są to miejsca potencjalnie niebezpieczne, gdzie mogą cię spotkać różne zagrożenia.
W słoneczne dni noś nakrycie głowy.
Jeżeli wydaje ci się, że ktoś potrzebuje pomocy, nie bądź obojętny, tylko niezwłocznie poinformuj ratowników WOPRWOPR, dzwoniąc na ogólnopolski telefon ratunkowy nad wodą 601 100 100 lub europejski numer alarmowy 112.
4. Załamanie się lodu
Zimą, gdy temperatury spadają poniżej 0°C, na zbiornikach wodnych pojawia się lód, a wraz z nim – miłośnicy chodzenia po lodzie. Pamiętaj, że każde wejście na taflę lodu jest ryzykowne. Minimalna grubość lodu, na który można wejść, to 10 cm, ale pokrywa lodowa nawet przy bardzo niskich temperaturach w różnych miejscach ma różną grubość, np. lód jest zawsze cieńszy w miejscu, gdzie rozrastają się trzciny, a także w okolicach tam, mostów, śluz i w szczególności ujść wody.
Jak zamarzają zbiorniki wodne?
Mniejsze zbiorniki wodne często zamarzają od razu na całej powierzchni. Początkowo tworzy się cienka warstwa lodu, która potem przyrasta. Większe akweny przeważnie zamarzają najpierw przy brzegu. Na środku woda zamarza później, przez co lód w tym miejscu jest znacznie cieńszy niż przy brzegu.
W sytuacji załamania się lodu wyjście z lodowatej wody jest bardzo trudne, nawet dla osoby dobrze pływającej. Brak jakiegokolwiek miejsca zaczepienia, ręce ślizgające się po mokrym lodzie i przenikające zimno, w większości przypadków uniemożliwiają samodzielne wyjście z wody. Głównym powodem śmierci osób, pod którymi załamał się lód, jest hipotermia.hipotermia.
Jeśli załamie się pod tobą lód, postępuj w następujący sposób:
natychmiast wołaj o pomoc,
nie wykonuj gwałtownych ruchów,
spróbuj wydostać się na lód w kierunku, z którego przyszedłeś,
jeżeli lód załamuje się przed tobą, posuwaj się w kierunku, z którego przyszedłeś, załamując przed sobą lód tak daleko, jak będzie to możliwe - jeśli lód nie będzie się już załamywał, wydostań się na niego,
po lodzie poruszaj się, czołgając, a gdy tafla lodu będzie robiła się coraz grubsza, przemieszczaj się na czworakach,
znajdź ciepłe schronienie najszybciej, jak to możliwe,
jeśli nie możesz wydostać się na lód, wołaj o pomoc i staraj się nie ruszać - ograniczysz w ten sposób utratę ciepła z organizm.
W czasie przebywania na lodzie z chwilą usłyszenia jakichkolwiek trzasków czy zauważenia pęknięć, bezzwłocznie zatrzymaj się i bardzo spokojnie, bez paniki, wycofaj się na przebytą wcześniej trasę i natychmiast zejdź z lodu.
Kiedy zauważysz osobę, pod którą załamał się lód:
natychmiast wezwij pomoc,
nie wchodź na lód, ponieważ jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że pod tobą również się załamie,
jeżeli poszkodowany jest blisko brzegu, postaraj się podać mu jakiś przedmiot lub rzucić coś, czego mógłby się trzymać, np. linę, gałąź, kurtkę,
pomóż poszkodowanemu wydostać się na krawędź lodu,
po wyciągnięciu poszkodowanego zabezpiecz go przed utratą ciepła - zdejmij mokre ubrania, okryj czymś suchym, podaj ciepły napój, słodki baton.
Odpowiednie służby są wyposażone w specjalistyczny sprzęt do wyciągania ludzi, pod którymi załamał się lód. Zapewnia on bezpieczeństwo nie tylko potrzebującemu pomocy, ale również ratownikom. Na poniższej fotografii widać jeden ze sposobów wyciągania poszkodowanego przez trzech ratowników.
5. Podsumowanie
Zdecydowana większość utonięć jest rezultatem lekkomyślności, brawury i wchodzenia do wody pod wpływem alkoholu.
Główną przyczyną śmierci podczas tonięcia jest niedotlenienie. U osoby nieoddychającej już po 4‑5 min rozpoczyna się umieranie komórek mózgowych, a pogotowie, nawet wezwane natychmiast, przyjedzie po kilku bądź kilkunastu minutach. Jeżeli w tym czasie nie zaczniemy udzielać tonącemu pomocy, jego szanse na przeżycie dramatycznie maleją.
Udzielając pomocy osobie tonącej, należy zwrócić szczególną uwagę na swoje bezpieczeństwo i unikać wchodzenia do wody. Akcję ratowniczą najlepiej prowadzić z brzegu, podając lub rzucając tonącemu element pływający.
Po wyciągnięciu poszkodowanego na brzeg, w przypadku braku oddechu, należy jak najszybciej rozpocząć resuscytację krążeniowo‑oddechową.
Udzielając pomocy osobie, pod którą załamał się lód, pamiętaj, że jest on zbyt cienki i najprawdopodobniej ciebie również nie utrzyma. Dlatego nigdy nie wchodź na lód, który załamał się pod inna osobą!
Wzywając pomoc, pamiętaj o numerach alarmowychnumerach alarmowych.
Obejrzyj animację i przypomnij sobie, w jaki sposób pomóc osobie tonącej.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RCdZrDsELYUTD
Wyciąganie osoby tonącej z wody
6. Praca domowa
Dowiedz się, gdzie w twojej okolicy są kąpieliska, a następnie sprawdź, które z nich są strzeżone.
7. Słownik
stan bezpośredniego zagrożenia życia spowodowany spadkiem temperatury głębokiej (temperatury narządów wewnętrznych) poniżej 35°C
przegrzanie organizmu spowodowane działaniem promieni słonecznych, najczęściej na nieosłoniętą głowę
organizacja skupiająca ratowników wodnych
nagłe, gwałtowne ochłodzenie organizmu, powodujące skurcz wszystkich naczyń krwionośnych, w tym niebezpieczne skurcze w sercu i mózgu, mogące doprowadzić do utraty przytomności, zatrzymania akcji serca, zachłyśnięcia się wodą i utonięcia