Wychłodzenia i odmrożenia

RJUgwBD7piBby

Na zdjęciu znajduje się kobieta przedstawiona od piersi w górę. Ubrana jest w płaszcz, wełnianą czapkę. Spod czapki wystają długie włosy. Ściska obie dłonie próbując je rozgrzać.

W celu zrozumienia poniższego materiału przypomnij sobie, zastanów się lub znajdź w dostępnych Ci źródłach informacje na temat reakcji ludzkiego organizmu na działanie skrajnych temperatur oraz budowy ludzkiej skóry.

Pomocne w tym celu będą również inne e‑materiały, na przykład:

1. Załamanie lodu i pomoc osobom tonącymP1CfpprqbZałamanie lodu i pomoc osobom tonącym.

2. Oparzenia termiczne i chemiczneP18RwwdftOparzenia termiczne i chemiczne.

3. Pierwsza pomoc - podstawyPxw28zIyCPierwsza pomoc - podstawy.

1. Wychłodzenia

Symptomem lekkiego wychłodzenia organizmu, które zdarza się prawie każdemu,
są dreszcze. Natomiast zbyt długie przebywanie zimą na podwórku, niedostosowanie ubioru do warunków atmosferycznych lub nagły spadek temperatury kończy się zmarznięciem i zazwyczaj przeziębieniem. Jeżeli przebywanie w miejscach, gdzie występują niskie temperatury, przedłuża się, to organizm może zacząć zbyt szybko się wychładzać. Gdy temperatura wewnętrzna ciała (temperatura głęboka) spada poniżej 35 °C, następuje hipotermiahipotermiahipotermia.

R10O4DjHOizSJ

Zdjęcie przedstawia chłopca, który przykucnął przy ścianie budynku. Chłopiec jest zwrócony przodem do odbiorcy, twarz skierowana w prawo. Ręce ma skrzyżowane na klatce piersiowej. Dłonie obejmują barki. Chłopiec ubrany w wełniany sweter, jeansy oraz sznurowane buty.

Rodzaje hipotermii wyróżniane ze względu na wartość temperatury głębokiejTemperatura głębokatemperatury głębokiej:

• łagodna (35–32 °C) – zaczynają działać mechanizmy obronne organizmu odpowiedzialne za niezależne od woli człowieka drżenia mięśniowe, obkurczają się obwodowe naczynia krwionośneobwodowe naczynia krwionośneobwodowe naczynia krwionośne (dzięki czemu ograniczona zostaje utrata ciepła), przyspiesza oddech i tętno;

• umiarkowana (32–28 °C) – załamują się mechanizmy obronne organizmu, w efekcie zanikają drżenia mięśniowe, zwalnia oddech i tętno, obwodowe naczynia krwionośne rozszerzają się, postępują zaburzenia świadomości;

• ciężka (poniżej 28 °C) – utrata przytomności, wolny oddech oraz powolne i niemiarowe tętno. Przy temperaturze poniżej 24°C najczęściej dochodzi do zatrzymania krążenia i oddechu.

Na wychłodzenia najbardziej narażone są dzieci, osoby starsze oraz ludzie pod wpływem alkoholu. Właśnie alkohol, wbrew powszechnym opiniom, nie rozgrzewa, a wręcz przeciwnie – wychładza nasz organizm. Zaraz po dostaniu się do krwiobiegu powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, sprawiając, że organizm traci więcej ciepła i obniża się jego temperatura.

2. Pierwsza pomoc w hipotermii

Pierwszym objawem wychłodzenia organizmu są dreszcze. Nie jest to jeszcze hipotermia, ale pierwszy sygnał, który informuje, że powinniśmy znaleźć ciepłe miejsce, ubrać się (ewentualnie przebrać), napić się gorącego napoju lub zjeść słodki batonik.

R1W4zQ6SUwJxR

Zdjęcie przedstawia dziewczynę siedzącą i opierającą się o pień drzewa. Dziewczyna okryta czerwonym kocem. Na głowie szara wełniana czapka. Ubrana w szary pulower zapięty wysoko pod szyją. W dłoniach trzyma wysoki porcelanowy kubek z herbatą.

Kiedy do dreszczy i zimnych rąk oraz stóp dołączają niezależne od naszej woli drżenie mięśni, osłabienie i zawroty głowy, możemy podejrzewać łagodną hipotermię. W tej sytuacji jeszcze jesteśmy w stanie poradzić sobie sami. Powinniśmy udać się do miejsca, gdzie udzielą nam pomocy, lub wezwać ją i podjąć próbę ogrzania się (schować się przed wiatrem, deszczem, zdjąć przemoczone ubranie, okryć się kocami, rozpalić ognisko itp.).

Jeżeli podejrzewasz hipotermię, postępuj zgodnie z przedstawionym niżej schematem.

RM8KDLGgdlvf6

Ilustracja przedstawia diagram postępowania w przypadku hipotermii.

Schemat postępowania przy podejrzewaniu hipotermii:

1. Jeśli podejrzewasz hipotermię głośno wołaj o pomoc i sprawdź oddech.

2. Sprawdź oddech przez co najmniej przez 1 min.

3. Jeżeli oddycha sprawdź przytomność:

4. Jeżeli w pełni przytomny:

• przenieś w ciepłe miejsce

• zmień mokre ubranie na suche

• podaj ciepłą herbatę lub inne osłodzone płyny

• zachęcaj do ćwiczeń

5. Jeżeli kontakt udaremniony:

• wezwij pogotowie ratunkowe

• ostrożnie zacznij ogrzewać zewnętrznie

• przykryj szczelnie poszkodowanego

• unikaj zbędnych ruchów u poszkodowanego

• nie podawaj żadnych płynów

6. Jeżeli nie oddycha:

• wezwij pogotowie ratunkowe

• rozpocznij resuscytację

• zabezpiecz przed utratą ciepła

• kontynuuj resuscytacje do czasu przybycia pogotowia ratunkowego

Polecenie 2

Wykonaj ćwiczenie polegające na dobraniu odzieży odpowiedniej do warunków atmosferycznych opisanych we wprowadzeniu do animacji.

RGpbe1AnAH7qi

Aplikacja rozpoczyna się planszą z napisem: Jest zima, termometr pokazuje minus 20 stopni Celsjusza. W takich warunkach nie powinno się wychodzić z domu, jednak niestety musisz to zrobić. Wybierz, w jaki sposób skompletujesz swoje ubranie, wiedząc, że będziesz przebywać na powietrzu około godziny. Poniżej tekstu znajduje się przycisk z napisem Kontynuuj, którego kliknięcie powoduje przejście do głównego okna programu. Zawiera ono postać młodego chłopaka lub dziewczyny, co można przełączać klikając przycisk w prawym górnym rogu. Na wysokości głowy, oczu, tułowia, nóg i stóp tej postaci znajdują się po obu jej stronach przyciski w kształcie strzałek, których klikanie powoduje zmiany części garderoby. Kolejno są to: nakrycie głowy, okulary, odzież wierzchnia i obuwie. W prawym dolnym rogu okna aplikacji jest przycisk Kontynuuj, którego kliknięcie powoduje zweryfikowanie dokonanego wyboru. Dobry wybór jest dodatkowo wyróżniony sygnałem dźwiękowym w postaci oklasków.

Aplikacja rozpoczyna się planszą z napisem: Jest zima, termometr pokazuje minus 20 stopni Celsjusza. W takich warunkach nie powinno się wychodzić z domu, jednak niestety musisz to zrobić. Wybierz, w jaki sposób skompletujesz swoje ubranie, wiedząc, że będziesz przebywać na powietrzu około godziny. Poniżej tekstu znajduje się przycisk z napisem Kontynuuj, którego kliknięcie powoduje przejście do głównego okna programu. Zawiera ono postać młodego chłopaka lub dziewczyny, co można przełączać klikając przycisk w prawym górnym rogu. Na wysokości głowy, oczu, tułowia, nóg i stóp tej postaci znajdują się po obu jej stronach przyciski w kształcie strzałek, których klikanie powoduje zmiany części garderoby. Kolejno są to: nakrycie głowy, okulary, odzież wierzchnia i obuwie. W prawym dolnym rogu okna aplikacji jest przycisk Kontynuuj, którego kliknięcie powoduje zweryfikowanie dokonanego wyboru. Dobry wybór jest dodatkowo wyróżniony sygnałem dźwiękowym w postaci oklasków.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PCoHtMXJk

Pokaż podpowiedź

Powinieneś/-aś skupić się na najcieplejszych ubraniach, np. czapkach, swetrach. Właściwe będzie też ubranie przeznaczone do uprawiania sportów zimowych. Jeżeli chodzi o obuwie, powinno ono być ciepłe i możliwie odporne na wilgoć i śnieg.

Opisz, w jak należy się ubrać przed wyjściem z domu kiedy temperatura na zewnątrz wynosi -20 stopni Celsjusza.

R1ELvHakvutjf

(Uzupełnij).

Podpowiedź: Powinieneś/-aś skupić się na najcieplejszych ubraniach, np. czapkach, swetrach. Właściwe będzie też ubranie przeznaczone do uprawiania sportów zimowych. Jeżeli chodzi o obuwie, powinno ono być ciepłe i możliwie odporne na wilgoć i śnieg.

3. Odmrożenia

Odmrożeniem nazywamy miejscowe uszkodzenie skóry lub głębiej położonych narządów w wyniku działania niskiej temperatury. Pod jej wpływem naczynia krwionośne zaczynają się obkurczać. Jeżeli działanie niskiej temperatury nie zostanie w odpowiednim czasie przerwane, dochodzi do całkowitego zamknięcia przepływu krwi. Powoduje to zamarzanie wody wewnątrz tkanek i tworzenie się malutkich kryształów lodu, które niszczą komórki.

RQNrIKSF2owX7

Ilustracja przedstawia mężczyznę bez ubioru. Mężczyzna stoi przodem do obserwatora ilustracji. Części ciała zabarwione na niebiesko wskazują miejsca, które najczęściej ulegają odmrożeniu. Są to: nos, uszy, dłonie oraz palce stóp.

Stopień odmrożenia zależy od temperatury, czasu jej oddziaływania i powierzchni ciała narażonej na zimno. Wyróżniamy cztery stopnie odmrożeń.

• I stopień – przejściowe zaburzenia krążenia krwi w wyziębionym miejscu. Dotyczą tylko powierzchownych warstw naskórka, objawiają się m.in. bólem, zaczerwienieniem lub bladością, mrowieniem i lekkim obrzękiem. Jest to proces odwracalny i po wygojeniu nie pozostawia żadnych trwałych zmian.

• II stopień – uszkodzenia głębszych warstw naskórka objawiające się pęcherzami wypełnionymi płynem surowiczympłyn surowiczypłynem surowiczym o krwawym zabarwieniu.

• III stopień – uszkodzenia naskórka, skóry właściwej, a niekiedy też tkanek głębiej położonych.

• IV stopień – martwica całych części ciała (np. palca). Zmiany mogą dotyczyć także kości. W przypadku tak poważnych odmrożeń bardzo często dochodzi do ciężkich zakażeń bakteryjnych.

Ważne!

Z odmrożeniami powyżej II stopnia należy zawsze zgłosić się do lekarza.

R1M2TW4xJnQXM

Galeria 1 składa się z dwóch zdjęć. Zdjęcie po lewej przedstawia palce stóp z głębokim odmrożeniem II stopnia. Górna część wszystkich palców jest pokryta fioletową skórą. Paznokcie są szare.

R1P9Y5ueSEKpQ

Zdjęcie po prawej to palce stóp z odmrożeniem III stopnia. Palce stopy pokryte są fioletową skórą na całej długości. Palce są opuchnięte. Paznokcie czarne. Okolice wokół paznokci pokryte krwią. Paznokieć dużego palca pokryty jest czarnymi plamami.

4. Pierwsza pomoc w przypadku odmrożeń

Pierwsza pomoc w przypadku odmrożeń, podobnie jak przy hipotermii, polega na ogrzewaniu biernym i czynnym poszkodowanego. Ogrzewanie bierne to zapobieganie dalszej utracie ciepła, np. wejście do ciepłego pomieszczenia. Ogrzewanie czynne natomiast dzielimy na wewnętrzne i zewnętrzne. Ogrzewanie czynne wewnętrzne to ogrzewanie organizmu od środka (np. podawanie ciepłych płynów), a ogrzewanie czynne zewnętrzne polega na dostarczeniu ciepła z zewnątrz (przez powierzchnię skóry), np. poprzez umieszczenie palców rąk pod pachami.

Udzielając pierwszej pomocy, należy:

• przenieść osobę poszkodowaną do ciepłego pomieszczenia;

• przebrać poszkodowanego w suchą i ciepłą odzież oraz okryć go kocem;

• podać ciepłe płyny do picia;

• założyć luźny, jałowy opatrunek na miejsce odmrożenia;

• przy odmrożeniach powyżej II stopnia zawsze niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Ważne!

R67OQ7CGWZoQF

Galeria nr 2. składa się z czterech piktogramów. Każdy piktogram ma kształt koła z czerwoną obwódką. Każde koło jest przekreślone ukośną czerwoną linią. Pierwszy piktogram to błękitna otwarta dłoń. Na powierzchni skóry, wewnętrznej części dłoni, kulisty pęcherz. W pęcherzu wetknięta igła.

RbqK5nElvoKxe

Drugi piktogram przedstawia czarny zarys osoby pijącej z butelki. Osoby skierowana w prawo. Ręka wzniesiona w górę przytrzymuje butelkę skierowaną do ust.

R6RrZmj3XCsfg

Trzeci piktogram przedstawia błękitną stopę oraz dwie dłonie masujące stopę. Dwa kciuki wspierają się na górnej części spodu stopy. Powyżej napis: nie rozcieraj, nie masuj.

R1WMwUxmlQ99q

Czwarty piktogram przedstawia stojącą osobę w miednicy z wodą. Na ilustracji nogi od kolan, stopy zanurzone w wodzie. Powyżej stóp para unosząca się nad ciepłą wodą. Napis: nie ogrzewaj zanurzając w gorącej wodzie.

5. Wycieczka w góry

Planując zimową wycieczkę w góry, pamiętaj o kilku podstawowych zasadach.

• Ubieraj się na tzw. cebulkę, ponieważ właściwym izolatorem nie jest sam materiał, z którego wykonano ubranie, ale powietrze zamknięte w tkaninie (polar, puch) lub pomiędzy warstwami.

• Suche ubranie chroni przed zimnem dużo skuteczniej niż mokre. Dlatego zwłaszcza przy aktywności fizycznej trzeba na bieżąco dostosowywać ilość i rodzaj garderoby do wysiłku, aby unikać pocenia się.

• Zabierz ze sobą zapasowe rękawiczki. Najlepiej chronią przed zimnem rękawiczki z jednym palcem.

• Buty zimowe powinny być lekko za duże (od 0,5 do 1 numeru).

• Mokre buty i/lub skarpety przestają chronić przed zimnem.

• Dwie cienkie skarpety chronią przed utratą ciepła lepiej niż jedna gruba.

• Sznuruj buty, pozostawiając lekki luz – wówczas podczas chodzenia następuje odprowadzanie pary wodnej.

• Uszy, nos i policzki są szczególnie narażone na odmrożenia. Stosowanie kremów, maści czy emulsji na twarz nie zapobiega odmrożeniom. Optymalną ochronę skóry daje osłonięcie narażonych obszarów (np. szalikiem, chustką).

• Zapoznaj się z komunikatami dotyczącymi warunków pogodowych. Wydają je m.in. Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR), Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR) i Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW).

Na zimową wycieczkę w góry warto zabrać:

• termos z ciepłą herbatą;

• zapasowe rękawiczki i czapkę;

• dodatkowy sweter lub polar;

• słodkie batony;

• folię NRCfolia NRCfolię NRC (patrz: ilustracja poniżej);

• apteczkę pierwszej pomocy;

• latarkę;

• telefon (aby wezwać pomoc, w telefonie nie trzeba mieć karty SIM, wystarczy sam telefon z naładowaną baterią);

• zapalniczkę lub zapałki.

R19OqEkf5YytY

Zdjęcie przedstawia osobę śpiącą na chodniku. Osoba ułożona bokiem do obserwatora, okryta jest złotym kocem ratunkowym - folią NRC. Głowa w kapturze. Jedynie ona nie jest przykryta folią. Za plecami osoby śpiącej betonowa ściana budynku.

6. Podsumowanie

• Uszkodzenia spowodowane działaniem zimna mogą mieć charakter ogólny (hipotermia) oraz miejscowy (odmrożenie).

• O hipotermii mówimy, kiedy temperatura głęboka ciała spadnie poniżej 35°C.

• Hipotermia rozwija się, jeżeli zmniejsza się produkcja ciepła i/lub zwiększa się jego utrata.

• Do hipotermii i odmrożeń może dojść nawet przy temperaturze powyżej 0 °C, szczególnie przy wietrznej i wilgotnej pogodzie.

• Pierwsza pomoc zarówno w hipotermii, jak i odmrożeniu polega na stopniowym, powolnym ogrzewaniu organizmu człowieka.

• Organizm należy ogrzewać czynnie oraz biernie.

• Przeniesienie (przeprowadzenie) osoby poszkodowanej do ciepłego pomieszczenia to ogrzewanie bierne.

• Ogrzewanie czynne dzielimy na wewnętrzne (np. podawanie ciepłych napojów) i zewnętrzne (np. okrycie poszkodowanego kocem).

• W wychłodzeniach i odmrożeniach najważniejsza jest profilaktyka, czyli zapobieganie powstawaniu tych urazów. Dlatego zawsze należy odpowiednio przygotować się na wycieczkę w góry czy wyjście na lodowisko.

• Wzywając pomoc, pamiętaj o numerach alarmowychig18GQhaNB_1443523012281_0numerach alarmowych.

7. Praca domowa

ig18GQhaNB_1443523012281_0

RTndH1tpz37R6

Lista z tytułem Ogólnopolskie numery alarmowe. Jednolity numer alarmowy 112, Policja 997, Pogotowie ratunkowe 999, Państwowa Straż Pożarna 998, Straż miejska 986, Mazurskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe 984, WOPR, GOPR i TOPR 985, Pogotowie energetyczne 991, Pogotowie gazowe 992, Pogotowie ciepłownicze 993, Pogotowie wodno‑kanalizacyjne 994, Pogotowie drogowe 981, Pogotowie weterynaryjne 983, Wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego 987, Centrum Antyterrorystyczne 996, Komenda Główna Policji - system Child Alert 995.

8. Słownik

9. Zadania