Pamiętaj, że nie wystarczy posiadanie odpowiedniego sprzętu fotograficznego, aby wykonać wartościową, piękną fotografię. Musisz pamiętać o kilku zasadach komponowania uchwyconego w aparacie obrazu.
Kompozycja obrazu fotografowanego lub tworzonego przez rysownika, czy malarza, jest niezwykle ważnym elementem w przekazie autora. Nie bez znaczenia dla odbiorcy jest ułożenie poszczególnych elementów na obrazie, tworzących właśnie jego kompozycję. Marek Waśkiel, znany fotografik, dziennikarz i podróżnik, twierdzi, iż „kompozycja i kolor są rodzajem języków, za pomocą których fotograf komunikuje się z osobą oglądającą zdjęcie”. Kompozycja jest więc procesem składania elementów obrazu w sposób uporządkowany i celowy w jeden obraz (compono – składam).
Znaczenie linii w fotografii
Zapoznaj się z poniższym pokazem zdjęć, zwróć uwagę, jakie znaczenie w fotografii odgrywa linia, jakie odczucia wywołuje u ciebie dana kompozycja, co może symbolizować i jak kierowany jest twój wzrok. Następnie przeczytaj o znaczeniu linii w fotografii.
RElNbr9rGGLTr
Galeria prezentująca znaczenie linii w fotogorafii.
Źródło: A.Koludo, K.Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
Zadaniem linii jest podział kompozycji. Linie nie muszą być stworzone przez jednolitą kreskę. Mogą zostać utworzone na granicy światła i cienia, jak również mogą je tworzyć prezentowane na fotografii obiekty, na przykład: pień drzewa, ślady stóp na śniegu, odbicie zachodzącego słońca na wodzie. Linie na fotografii zarówno mogą prowadzić twój wzrok w kierunku najważniejszych jej elementów, jak i być głównym tematem, tworząc jej nastrój i przedstawiając historię. Ułożenie poziome tych linii uspokaja widza, nadaje fotografii równowagi i harmonii. Dynamiki dodają natomiast linie pionowe i ukośne.
Najczęściej spotykaną linią dzielącą obraz jest linia horyzontu, czyli linia pozioma. Jeśli linia horyzontu jest umieszczona pośrodku, wówczas sugeruje, że obie części obrazu są tak samo ważne. Jest to połączenie symetryczne. Ciekawsze jest połączenie niesymetryczne. Opuszczona linia horyzontu podkreśla obraz nieba, więc jeśli chcesz zwrócić na nie uwagę widza, linie horyzontu należy umieścić na dolnej linii. Podniesiona linia horyzontu z kolei uwypukli pierwszy plan, dlatego jeśli bardziej znacząca jest dla ciebie dolna część zdjęcia (np. góry, las, morskie fale w krajobrazach), linię horyzontu należy umieścić w górnej linii. Wówczas zdjęcie staje się bardziej atrakcyjne, niż w przypadku przecięcia linii horyzontu w połowie.
Linie pionowe będą naturalnym wyborem, gdy skupiamy się na majestacie elementów przedstawionych na fotografii. Wzrok w przypadku linii pionowych kieruje się od dołu do góry lub odwrotnie, a taka kompozycja emanuje zazwyczaj pewnością siebie, ze względu na szczególne podkreślenie wysokości i postawy (gdy jest to np. drapacz chmur, drzewo lub ludzka postać).
Linie ukośne dają poczucie ruchu, więc są szczególnie efektywne, gdy chcemy, aby z naszej fotografii biła energia, a kompozycja sugerowała ruch i zmiany w widzianym przez nas obrazie. Głębia i perspektywa uzyskiwana jest poprzez prowadzenie wzroku od pierwszego planu do tła, gdzie może się znajdować np. pozioma linia horyzontu. W krajobrazach linia ukośna może być poprowadzona po ścieżce lub rzece, w mieście, gdzie chcemy nadać kierunek i pęd np. jadącym samochodom, po skosie może iść ulica. Nadawana dynamika sprawdza się również w fotografii sportowej.
Zasada trójpodziału w fotografii
Robiąc zdjęcie, pamiętaj, że niezwykle istotne jest ułożenie najważniejszych obiektów (plam) w kadrze obrazu, tak aby wywierały na odbiorcę największy wpływ. Miejsca ułożenia najważniejszych elementów na obrazie wyznaczane są za pomocą tzw. „złotego podziału” oraz stosowaniu w fotografii jego uproszczonej wersji - „zasady trójpodziału”.
Ciekawostka
Złoty podział, zwany również boską proporcją lub podziałem harmonicznym jest ściśle związany z matematyką, choć jego idea doskonałych proporcji i wizualnej zgodności jest rozpatrywana od starożytności również przez filozofów, artystów, czy astronomów. Ta miła dla oka harmonia pojawia się naturalnie w przyrodzie pod postacią zbliżoną do spirali złotego podziału np. w kwiatach. Estetyczna cecha tej matematycznej własności przyciąga w efekcie, świadomie lub nie, wielu artystów, którzy zawierają ją w swoich obrazach i dziełach.
Ru8n3N87cQOo4
Spirala Fibonacciego przybliżająca złotą spiralę.
Spirala Fibonacciego przybliżająca złotą spiralę.
Źródło: GroMar, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
Fotografowie uprościli metodę wyznaczania mocnych punktów. Zastosowali w tym celu trójpodział kadru.
R1Uz9KsRYBA68
Ilustracja przedstawiająca mocne punkty obrazu, czyli linie reguły trójpodziału. Cztery przecinające się linie dzielą obraz na dziewięć równych prostokątów. Wyróżnione przecięcia linii tworzą mocne punkty obrazu.
Mocne punkty obrazu, czyli linie reguły trójpodziału.
Źródło: A.Koludo, K.Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
Boki prostokąta, na którym stworzono trójpodział kadru, zostały podzielone na trzy odcinki i połączone liniami. Miejsca przecięć wyznaczają mocne punkty obrazu, w których należy umieścić główny motyw zdjęcia. Zwróć uwagę, może w twoim aparacie cyfrowym uda ci się wywołać tę funkcję i zobaczysz charakterystyczne linie trójpodziału na wyświetlaczu.
R1PqKWURFyrXt
Fotografia przedstawiająca dzieci w jesiennym lesie z nałożonym na zdjęcie trójpodziałem kadru w postaci czarnych linii. Przecięcia linii wskazują mocne punkty. Jedno z przecięć linii znajduje się na twarzy dziecka znajdującego się na pierwszym planie, drugie przecina jego udo. Trzeci mocny punkt znajduje się na dziewczynce stojącej w tle, a czwarte na liściastej ziemi.
Fotografia z nałożonymi liniami zasady trójpodziału.
Źródło: A.Koludo, K.Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
Kadr i kompozycja
Sposób, w jaki przedstawimy fotografowany temat, zależy od wielu czynników. Inaczej prezentowane są portrety, martwa natura i pejzaże fotografowane w czasie wakacji. Te ostatnie mogą prezentować zarówno wielkomiejskie zabytki architektury, jak również przepiękne nadmorskie plaże.
RNKXCAG6EhRns
Fotografia przedstawiająca drewnianą łódkę płynącą po jeziorze o zmierzchu na tle zachodzącego słońca. W łódce tyłem siedzi długowłosa osoba. W oddali widać zarys zacienionego lądu.
Fotografia krajobrazowa o poziomym kadrze.
Źródło: Freepik, licencja: CC BY 3.0.
W zależności od obiektu, który chcesz sfotografować, należy dobrać do niego odpowiedni kadr.
Przeczytaj podane powyżej informacje na temat różnych kadrów, a następnie dopasuj fotografie do odpowiedniego kadru.
Przeczytaj podane powyżej informacje na temat różnych kadrów, a następnie dopasuj fotografie do odpowiedniego kadru.
Źródło: GroMar, Freepik, Pixabay, licencja: CC BY 3.0.
Rtk90hJlY8tPn1
Ćwiczenie 1
Przeczytaj podane powyżej informacje na temat różnych kadrów, a następnie dopasuj rodzaj fotografii do odpowiedniego kadru.
Przeczytaj podane powyżej informacje na temat różnych kadrów, a następnie dopasuj rodzaj fotografii do odpowiedniego kadru.
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
Zapoznaj się z poniższymi fotografiami i ich podpisami, a następnie wykonaj ćwiczenie.
R1Z0uUbWFxeaj
Fotografia przedstawiająca ogromny wodospad, a przed nim małego człowieka w czerwonej kurtce. Wodospad płynie ze stromej skalnej ściany, nad nią w niewielkim stopniu widać niebo z chmurami. Pod wodospadem, w niewielkiej odległości stoi na wyschniętej zmrożonej trafie człowiek. W niektórych miejscach krajobrazu leży śnieg.
Fotografia krajobrazu z dobraną perspektywą i proporcją dla porównania rozmiarów ogromnego wodospadu i człowieka.
Źródło: GroMar, Freepik tawatchai07, licencja: CC BY 3.0.
R1SuIxjVLSggp
Fotografia przedstawiająca wysokie miejskie budynki, a przed nimi małego stojącego człowieka. Widocznych jest pięć wysokich budynków, dwa średnie, a u ich podstawy znajduje się niski pawilon z płaskim dachem i wieżą zegarową. Między człowiekiem z plecakiem na pierwszym planie, a pawilonem znajduje się ulica, po której porusza się bus i motocykl.
Fotografia krajobrazu miejskiego z dobraną perspektywą i proporcją dla porównania rozmiarów wieżowców i człowieka.
Źródło: GroMar, Freepik tawatchai07, licencja: CC BY 3.0.
R43G8EMaOoHr3
Fotografia przedstawiająca rzeczywistą Krzywą Wieżą w Pizie trzymaną w ręce przez mężczyznę. Mimo, że to nierealne, perspektywa uchwyconej fotografii wygląda, Krzywa Wieża w Pizie była wielkości małej butelki.
Fotografia z wymuszoną perspektywą oraz dobraną proporcją o skali odwzorowania mniejszej niż 1:100, czyli sugerującą, że Krzywa Wieża w Pizie i ręka są tych samych rozmiarów.
Źródło: GroMar, Shopify, licencja: CC BY 3.0.
R1RcpFC3bhSTM
Fotografia przedstawiająca wymuszoną perspektywę dopasowującą ilustrację na banknocie do Czerwonego Fortu w Delhi. Osoba trzymająca w palcach banknot indyjski przykłada go do panoramy na Czerwony Fort z odpowiedniej odległości, w odpowiednim miejscu, tak aby rzeczywisty krajobraz naturalnie przechodził w ilustrację na banknocie.
Fotografia z wymuszoną perspektywą i zaburzoną proporcją o skali odwzorowania mniejszej niż 1:1000, przez co banknot wydaje się dokładnie takiego samego rozmiaru co Czerwony Fort w Delhi.
Źródło: GroMar, Wikimedia Commons Waitforyuvi, licencja: CC BY-SA 4.0.
R1Pa0RfTSkLsY
Fotografia przedstawiająca słonecznika zawieszonego na metalowej siatce. Metalowe ogrodzenie układa się w idealną siatkę zasady trójpodziału, gdzie jeden z mocnych punktów (prawy górny) znajduje się idealnie na środku dużego słonecznika, mniejszy słonecznik, a jeszcze niewyrośnięty, znajduje się w lewym dolnym mocnym punkcie.
Fotografia słonecznika z zasadą trójpodziału.
Źródło: GroMar, Flickr Marie Coleman, licencja: CC BY-NC-SA 2.0.
R215Bo3sreU3R
Fotografia przedstawiająca ślimaka w skorupie na gałęzi. W tle znajduje się liść. Na pierwszym planie jest muszla ślimaka, która posiada złotą proporcję w swoim kształcie w postaci spirali. Uszy ślimaka wystają zza muszli.
Fotografia z zasadą trójpodziału i złotą proporcją na muszli ślimaka oraz w skali odwzorowania większej niż 1:1, czyli obiekt na zdjęciu wydaje się większy niż w rzeczywistości.
Źródło: GroMar, Wikimedia Commons Roxosaur, licencja: CC BY-SA 4.0.
Ciekawostka
Wymuszona perspektywa to sposób robienia zdjęć, który sprawia, że rzeczy wyglądają inaczej niż w rzeczywistości. Aby uzyskać efekt, na przykład, wieży Eiffla trzymanej w dłoni lub insekta wielkości wieżowców należy ustawić aparat i obiektyw tak, aby obiekty znalazły się w różnych odległościach pod odpowiednim kątem. Elementy bliżej aparatu będą wyglądać na większe, z kolei te dalej od aparatu na mniejsze.
R42MsrZtpHmDL
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj opis danego pojęcia związanego z kadrowaniem fotografii. Wyjaśnienie znaczenia tych pojęć ułatwi ci zrozumienie podstaw fotografii.
Przyporządkuj opis danego pojęcia związanego z kadrowaniem fotografii. Wyjaśnienie znaczenia tych pojęć ułatwi ci zrozumienie podstaw fotografii.
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
RTjwy1hb5tyPO
Wersja alternatywna: Przyjrzyj się poniższej ilustracji. Zwróć uwagę na wyróżniające się na niej elementy: drzewo, dom, ławka. Pod obrazem znajdziesz pozornie niepasujący do przedstawionego krajobrazu rysunek chłopca siedzącego przy komputerze w różnych wielkościach. Korzystając z interaktywnych możliwości komponentu postaraj się dopasować go do obrazu. Który efekt wydaje ci się najlepszy? Weź pod uwagę proporcje i skalę, pojęcia opisane w ćwiczeniu powyżej. Ten sam element w różnych miejscach będzie wyglądał bardziej lub mniej naturalnie.
Wersja alternatywna: Przyjrzyj się poniższej ilustracji. Zwróć uwagę na wyróżniające się na niej elementy: drzewo, dom, ławka. Pod obrazem znajdziesz pozornie niepasujący do przedstawionego krajobrazu rysunek chłopca siedzącego przy komputerze w różnych wielkościach. Korzystając z interaktywnych możliwości komponentu postaraj się dopasować go do obrazu. Który efekt wydaje ci się najlepszy? Weź pod uwagę proporcje i skalę, pojęcia opisane w ćwiczeniu powyżej. Ten sam element w różnych miejscach będzie wyglądał bardziej lub mniej naturalnie.
Ilustracja interaktywna prezentująca znaczenie proporcji i skali.
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, Grzegorz Zwoliński, GroMar, licencja: CC BY 3.0.
RITTkN1etjJVc
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj opis danego słowa związanego z kadrowaniem fotografii. Wyjaśnienie znaczenia tych słów ułatwi ci zrozumienie podstaw fotografii.
Przyporządkuj opis danego słowa związanego z kadrowaniem fotografii. Wyjaśnienie znaczenia tych słów ułatwi ci zrozumienie podstaw fotografii.
Przeczytaj powyżej podane informacje na temat różnych kompozycji, a następnie dopasuj fotografie do odpowiedniego pojęcia.
Przeczytaj powyżej podane informacje na temat różnych kompozycji, a następnie dopasuj fotografie do odpowiedniego pojęcia.
Źródło: GroMar, Freepik, Pixabay, licencja: CC BY 3.0.
R1Q7Oqk9sNU9c
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj opisy zdjęć do następujących kompozycji: otwartej i zamkniętej.
Przyporządkuj opisy zdjęć do następujących kompozycji: otwartej i zamkniętej.
Źródło: GroMar, Freepik, licencja: CC BY 3.0.
Wykonane przez siebie fotografie zawsze możesz przerobić tak, aby wydobyć z nich jak najwięcej piękna. Więcej o tym dowiesz się w materiale Cyfrowa obróbka fotografiiDbkDOWGnKCyfrowa obróbka fotografii. Jeśli aktualnie nie możesz wykonać pięknych ujęć, warto przeczytać o sposobach pozyskiwania fotografii cyfrowychDUM8i0AK9sposobach pozyskiwania fotografii cyfrowych. Mając wiele zdjęć w swojej kolekcji, ważnym jest umiejętne zarządzanie zbiorami fotografiiD7zhjScLozarządzanie zbiorami fotografii.
Ważne!
Fotografując miejsca lub innych ludzi pamiętaj o obowiązującym prawieDb1j9DUIDobowiązującym prawie.
Wykorzystaj poniższy notes do zapisania swoich notatek lub przemyśleń.
RSksPIGWrDobA
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
iTfSFSwB0R_d222e102
Charakteryzuje się przewagą linii poziomych. Przykładem może być nadmorski pejzaż, w którym dominują linie horyzontu i brzegu morza. Kadr poziomy o przewadze linii poziomych działa uspokajająco na odbiorcę.
iTfSFSwB0R_d222e108
W kadrze pionowym dominują linie pionowe. Zdjęcia w tym kadrze przedstawiają wysokie budynki, postacie, pojedyncze drzewa. Obraz skupiający takie obiekty jest dynamiczny.
iTfSFSwB0R_d222e114
Do zaprezentowania fotografii, w której występuje porównywalna liczba linii poziomych i pionowych stosuje się stosuje się kadr środkowy, nazywany także kwadratowym. Nie dominuje w nim żaden kierunek linii. Kadr ten używany jest często do zaprezentowania kompozycji centralnych, symetrycznych.
iTfSFSwB0R_d222e128
W kompozycji zamkniętej wszystkie prezentowane obiekty mieszczą się na zdjęciu. Nie musisz sobie wyobrażać, co znajduje się poza sfotografowanym obszarem, ponieważ istotne elementy znajdują się w kadrze obrazu.
iTfSFSwB0R_d222e135
Prezentuje fragment większego obrazu. Oglądając fotografię w tej kompozycji wyobrażasz sobie jej niewidoczną część. W kompozycji otwartej często prezentowane są pejzaże. Oglądając je możesz mieć poczucie niedosytu z powodu braku pewnych elementów na zdjęciu.