Co to jest i czym zajmuje się informatyka?

Żyjesz w XXI wieku! Postęp technologiczny doprowadził do gwałtownego rozwoju informatyki. Otaczają cię urządzenia, bez których nie wyobrażasz sobie funkcjonowania. Nowoczesne komputery, tablety, smartfony otwierają przed tobą świat wirtualny. Wykorzystujesz coraz więcej ich funkcji, masz coraz więcej pomysłów, jak zastosować je do nauki i zabawy. Dzięki nim zdobywasz wiele ciekawych informacji, możesz komunikować się z rodziną lub znajomymi, nawet jeśli przebywają na innych kontynentach oraz korzystać z gier rozwijających różne umiejętności.

Pamiętaj, że nowe technologie niosą również wiele niebezpieczeństwP100gEQXLniebezpieczeństw. Znajomość tych zagrożeńPUhfrCnRZzagrożeń pomoże ci ich uniknąć. Ważne jest, aby mądrze korzystać z urządzeń elektronicznych i internetu. Współczesny świat nie może już bez nich funkcjonować, lecz nie zapominaj, że są one tylko narzędziem w rękach człowieka.

Polecenie 1

Czym jest dla ciebie informatyka? Zastanów się i opisz, a następnie zapoznaj się z materiałem i przeanalizuj swoją odpowiedź.

R1aZolJh1XE7K
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 1
R15y4cOicM7ao
Elementy do uszeregowania: 1. informacji., 2. Informatyka, 3. wiedzy, 4. która, 5. dziedziną, 6. się, 7. jest, 8. przetwarzaniem, 9. zajmuje
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 2

Sprawdź, w jaki sposób przetwarzane są informacje. Przeciągnij wybrane narzędzia (powodujące przecinanie, malowanie, nadrukowywanie, wiercenie lub szlifowanie) do pól dostępnych pod maszyną przetwarzania danych i zaobserwuj efekt ich działania w polu wynikowym. Po zapoznaniu się z animacją, spróbuj zinterpretować, czym jest deseczka i co się z nią dzieje w odniesieniu do działania komputera. Odpowiedź zapisz w poniższym polu tekstowym.

RdwSRwTecfivS
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
RmGpWPaf8U6J9
Ćwiczenie interaktywne prezentujące sposób przetwarzania informacji.
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 2

Przeczytaj poniższy tekst opisujący w jaki sposób przetwarzane są informacje. Następnie, spróbuj zinterpretować, czym jest deseczka i co się z nią dzieje w odniesieniu do działania komputera.

Nieoszlifowana deseczka trafia w ręce stolarza. Za pomocą piły przecina ją na dwie części. Dłutem ciosa jej boki, aby były mniej kanciaste. Wiertarką robi  on w niej otwory, a pędzlem maluje na dowolny kolor. Pieczątką oznacza deseczkę inicjałami. W ten sposób stolarz otrzymuje skończony, gotowy produkt. Takich deseczek może być wiele, nie każda musi być wiercona, malowana, dzielona na części lub ciosana. Czasami potrzebna jest deseczka tylko wymalowana, innym razem musi posiadać dziury i być zaokrąglona na bokach. Kolejność używania narzędzi nie jest obligatoryjna, nie ma również warunku, że każde powinno zostać użyte.

Odpowiedź zapisz w poniższym polu tekstowym.

RTrgqtpOBlRLK
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Narzędziem informatyki, a więc urządzeniem, które przetwarza dane jest komputer. Jest to urządzenie elektroniczne, które potrafi wykonać wiele zadań. Wykonuje je zgodnie z określonym wzorcem (na podstawie zbudowanego algorytmu zapisanego w postaci programu). Ważną cechą komputera jest możliwość jego komunikacji ze światem zewnętrznymP122jQZlqkomunikacji ze światem zewnętrznym. Możesz wydać komputerowi polecenie i uzyskać od niego wynik wykonania tego polecenia.

1
Polecenie 2
R1HHswKdkEy4Z
Ustaw dzieci według wzrostu, od najniższego do najwyższego. Przesuń postaci za pomocą myszki lub strzałek. Postaraj się wykonać to zadanie w najmniejszej liczbie kroków.
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Zrealizowanie tego zadania wymagało od ciebie wykonania pewnego algorytmu.

RHyNcyz63DiYg
Uporządkuj liczby od najmniejszej do największej. Przesuwaj liczby za pomocą myszki przy użyciu jak najmniejszej liczby kroków. Wykonując to zadanie, pracujesz na podstawie pewnego algorytmu. Elementy do uszeregowania: 1. 19, 2. 21, 3. 37, 4. 35
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Czy wiesz, w jak wielu otaczających cię urządzeniach, znajdują się komputery? Wymień przykłady tych urządzeń.

RF7bDZqNsQXXv
Ilustracja przedstawiająca sprzęt gospodarstwa domowego.
Źródło: Ewa Dobrzyńska, licencja: CC BY 3.0.

Odpowiedź zapisz w poniższym polu tekstowym.

R1deaXzvLqmjK
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 4
R1QLHsYeHbJ08
Poniżej znajdują się nazwy przykładowych sprzętów. Niektóre z zaprezentowanych urządzeń mają wbudowany komputer. Rozpoznaj je i przesuń do odpowiedniej zakładki. Pozostałe urządzenia, które jeszcze nie zostały skomputeryzowane umieść w pozostałej zakładce. Urządzenia wyposażone w komputer Możliwe odpowiedzi: 1. Hulajnoga, 2. Nożyczki, 3. Młotek, 4. Robot kuchenny, 5. Telefon, 6. Łopata, 7. Winda, 8. Tablet, 9. Kuchenka mikrofalowa Urządzenia proste, które nie mają wbudowanego komputera Możliwe odpowiedzi: 1. Hulajnoga, 2. Nożyczki, 3. Młotek, 4. Robot kuchenny, 5. Telefon, 6. Łopata, 7. Winda, 8. Tablet, 9. Kuchenka mikrofalowa
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Bardzo ważny jest sposób porozumiewania się z komputerem, czyli sposób tworzenia informacji wprowadzanej do komputera i jej odbierania.

Informację tworzysz z pojedynczych znaków tj. liter, liczb, symboli arytmetycznych. Czy umiesz policzyć, ile znasz różnych znaków za pomocą których tworzysz informacje?

2
Ćwiczenie 5
RKSePz6f6nAuX
Informację tworzysz z pojedynczych znaków tj. liter, liczb, symboli arytmetycznych. Czy umiesz policzyć ile znasz różnych znaków za pomocą których tworzysz informacje? Rozpoznaj w zadaniu znaki jednostkowe i niejednostkowe. Wybierz te znaki jednostkowe, za pomocą których możesz stworzyć informacje. Są to znaki, których nie można podzielić na mniejsze, np. słowo komputer zbudowane jest z 8 niepodzielnych znaków (liter): k, o, m, p, u, t, e, r. Znaki jednostkowe Możliwe odpowiedzi: 1. AS, 2. 3B8, 3. 9, 4. G, 5. 11, 6. MYSZ, 7. ALA, 8. 5, 9. 1, 10. 17, 11. KOMPUTER JEST NARZĘDZIEM INFORMATYKI, 12. +, 13. A, 14. Z Znaki niejednostkowe Możliwe odpowiedzi: 1. AS, 2. 3B8, 3. 9, 4. G, 5. 11, 6. MYSZ, 7. ALA, 8. 5, 9. 1, 10. 17, 11. KOMPUTER JEST NARZĘDZIEM INFORMATYKI, 12. +, 13. A, 14. Z
Źródło: Anna Koludo, licencja: CC BY 3.0.

Jest wiele znaków, z których buduje się informacje. Możesz je zobaczyć na klawiaturze. Komputer nie potrafi ich wszystkich rozpoznać. Ze względu na swoją konstrukcję złożoną z układów elektronicznych, rozpoznaje tylko dwie wartości. Są to 0 i 1, które stanowią najmniejszą jednostkę informacji dla komputera. Taką jednostkę nazywa się bitem. Bit, jako jednostka informacji, jest wielkością bardzo małą. Za jego pomocą można opisać tylko bardzo proste zjawiska, np. stan oświetlenia w sali (1 - włączone, 0 - wyłączone), czy stan drzwi do sali (1 - otwarte, 0 - zamknięte). Opisanie bardziej skomplikowanych zjawisk fizycznych, np. pogody na dworze, za pomocą jednego bitu, nie jest możliwe. W praktyce wykorzystuje się więc większą jednostkę informacji, zwaną bajtem. Bajt składa się z ośmiu bitów. Za pomocą tej większej jednostki informacji lub jej wielokrotności można opisać, w sposób zrozumiały dla komputera, każde zjawisko fizyczne, np. stan pogody. Im więcej bajtów wykorzystasz do opisu zjawiska, tym dokładniej je opiszesz.

Polecenie 3

Wyobraź sobie, że masz do dyspozycji tylko dwa znaki. Zbuduj za ich pomocą informację. Zaznaczając Tak lub Nie, przedstaw pogodę na trzy sposoby: za pomocą 1 bitu, 4 bitów i 8 bitów. Zwróć uwagę na opis pogody przedstawiony za pomocą zer i jedynek. Która informacja najlepiej opisuje pogodę?

RorANl7YkUpsO
Interaktywne zadanie z opisywaniem pogody za pomocą bitów. Prostokątna plansza posiada u samej góry tekst z przyciskami "Zapis jedno-, cztero- lub ośmio- bitowy". Wybrać można jednocześnie tylko "jedno", "cztero" lub "ośmio" bitowy zapis. Na dole znajduje się obrazek podpisany "Twój opis pogody". Poniżej mieści się "Opis pogody widziany przez komputer" oraz liczba bitowa. Po wybraniu jedno‑bitowego zapisu pojawia się jedna opcja do wyboru tak lub nie. "Czy pogoda jest brzydka?". Po wybraniu "tak" twój opis pogody na obrazku przedstawia chmury, deszcz oraz wiejący wiatr. Opis pogody widziany przez komputer równa się 1. Po wybraniu "nie" twój opis pogody na obrazku przedstawia słońce. Opis pogody widziany przez komputer równa się 0. Po wybraniu cztero‑bitowego zapisu pojawiają się cztery opcje do wyboru tak lub nie. "Czy jest pełne zachmurzenie?", "Czy wieje wiatr?", "Czy są opady atmosferyczne?", "Czy temperatura jest ujemna?". Po wybraniu wszystkich opcji "nie", twój opis pogody na obrazku przedstawia słońce. Opis pogody widziany przez komputer równa się 0000. Po wybraniu opcji "Czy jest pełne zachmurzenie?" - "tak", na obrazku pojawia się chmura, opis pogody widziany przez komputer równa się 1000. Po dodatkowym wybraniu opcji "Czy są opady atmosferyczne?" - "tak", na obrazku pojawią się chmury z deszczem, opis pogody widziany przez komputer równa się 1010. Zaznaczenie "tak" w przypadku pozostałych opcji "Czy temperatura jest ujemna?" oraz "Czy wieje wiatr?", powoduje, że na obrazku pada śnieg zamiast deszczu oraz wieje wiatr, a opis pogody widziany przez komputer równa się 1111. Odznaczenie opcji ""Czy jest pełne zachmurzenie?" na "nie" powoduje przywrócenie słońca na niebie, jednak śnieg oraz wiatr wciąż pozostają. Opis pogody widziany wówczas przez komputer równa się 0111. Zlikwidowanie opadów atmosferycznych powoduje pozostawienie ujemnej temperatury oraz wiatru na obrazku w twoim opisie pogody, a opis pogody widziany przez komputer równa się 0101. W ten sam sposób można zmienić każde składowe ustawienie pogody. Po wybraniu ośmio‑bitowego zapisu pojawia się osiem opcji do wyboru tak lub nie. "Czy jest pełne zachmurzenie?", "Czy wieje wiatr?", "Czy są opady atmosferyczne?", "Czy występuje zamglenie?", "Czy temperatura jest ujemna?", "Czy temperaturę zwiększyć o 5 stopni?", "Czy temperaturę zwiększyć o 10 stopni?", "czy temperaturę zwiększyć o 20 stopni?. Po wybraniu wszystkich opcji "nie", twój opis pogody na obrazku przedstawia słońce. Opis pogody widziany przez komputer równa się 00000000. Po wybraniu wszystkich opcji "tak", twój opis pogody na obrazku przedstawia mgłę, padający z chmur śnieg, i temperaturę -35 stopni. Opis pogody widziany przez komputer równa się 11111111. Analogicznie odznaczenie jednej lub kilku opcji na "nie" powoduje zmianę w obrazku twojego opisu pogody oraz opisu pogody widzianej przez komputer. Odznaczenie opcji ""Czy jest pełne zachmurzenie?" na "nie" powoduje przywrócenie słońca na niebie, jednak wszystkie wymienione wcześniej warunki pogodowe (śnieg, mgła, wiatr, temperatura -35 stopni) pozostają. Opis pogody widziany wówczas przez komputer równa się 01111111. Dodatkowe odznaczenie opcji "Czy temperaturę zmniejszyć o 10 stopni" na "nie" powoduje ustawienie temperatury na obrazku na -25 stopni oraz zmiany opisu pogody widzianej przez komputer na 01111101. Dodatkowe odznaczenie opcji "Czy występuje zamglenie" na "nie" powoduje pozostawienie słońca, śniegu, wiatru i temperatury na ok. -25 stopni, ale likwiduje mgłę z obrazka oraz zmienia opis pogody widzianej przez komputer na 01101101. W ten sam sposób można zmienić każde składowe ustawienie pogody.
Interaktywne zadanie z opisywaniem pogody za pomocą bitów.
Źródło: Grzegorz Zwoliński, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Wyobraź sobie, że masz do dyspozycji tylko dwa znaki 0 i  1, a odpowiadać na pytania możesz wyłącznie Tak lub Nie. Spróbujmy w ten sposób zbudować informację. Prześledź każdy etap poniższego ćwiczenia i odpowiadaj na pytania według ustalonych zasad.

Przedstawmy pogodę na trzy sposoby: za pomocą 1 bitu, 4 bitów i 8 bitów. Zwróć uwagę na opis pogody przedstawiony za pomocą zer i jedynek. Która informacja najlepiej opisuje pogodę?

1
Zapis jednobitowy

Czy pogoda jest brzydka?

  • Jeśli odpowiedzią było TAK, niebo się zachmurzyło, zaczął padać deszcz, a dodatkowo zerwał się porywisty wiatr. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1.

  • Jeśli odpowiedzią było NIE, nie ma zachmurzenia, na niebie świeci słońce. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 0.

Określanie w ten sposób pogody jest proste, ale mało precyzyjne. Mając jeden bit, nie możemy określić, czy pada deszcz i wieje wiatr, czy tylko jedno z nich. Do zapisu dokładniejszych informacji, potrzebujemy więcej bitów.

Zapis czterobitowy

Mając cztery bity, możemy określić, czy jednocześnie zachodzą cztery różne zjawiska pogodowe. Pierwszy bit odpowiadać będzie za zachmurzenie, drugi za wiatr, trzeci za opady atmosferyczne, a czwarty za ujemną temperaturę.

Czy jest pełne zachmurzenie?

  • Jeśli odpowiedzią było TAK, niebo się zachmurzyło, ale nie wieje wiatr, nie zaczął padać deszcz, a temperatura jest dodania. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący:  1000.

  • Czy dodatkowo wieje wiatr?

    • Jeśli odpowiedzią było TAK, niebo jest zachmurzone, nie wieje wiatr, nie zaczął padać deszcz, ale temperatura jest dodania. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1100.

    • Jeśli odpowiedzią było NIE, niebo jest zachmurzone, ale nie zaczął padać deszcz, nie wieje wiatr, a temperatura jest dodania. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1000.

Ponownie, czy jest pełne zachmurzenie?

  • Jeśli odpowiedzią było NIE, nie ma zachmurzenia, na niebie świeci słońce, nie wieje wiatr, nie zaczął padać deszcz, a temperatura jest dodania. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący:  0000.

Załóżmy, że na powyższe dwa pytania o dwa różne zjawiska pogodowe odpowiedziano TAK - jest pełne zachmurzenie, a dodatkowo wieje wiatr. Jednak nie zaczął padać deszcz, a temperatura jest dodania. Obecny opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1100.

  • Czy są opady atmosferyczne?

    • Jeśli odpowiedzią było NIE, niebo jest zachmurzone, wieje wiatr, ale nie zaczął padać deszcz, a temperatura jest dodania. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1100.

    • Czy dodatkowo temperatura jest ujemna?

      • Jeśli odpowiedzią było TAK, niebo jest zachmurzone, wieje wiatr, nie zaczął padać deszcz, ale temperatura jest ujemna. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1101.

      • Jeśli odpowiedzią było NIE, niebo jest zachmurzone, wieje wiatr, ale nie zaczął padać deszcz i temperatura jest dodania. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1100.

  • Ponownie, czy są opady atmosferyczne?

    • Jeśli odpowiedzią było TAK, niebo jest zachmurzone, wieje wiatr, zaczął padać deszcz, ale temperatura jest dodania. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1110.

Jeśli na wszystkie pytania odpowiadałeś TAK i jednocześnie niebo jest zachmurzone, wieje wiatr, pada deszcz i jest ujemna temperatura to ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1111.

Domyślasz się już, jaki jest opis pogody widziany przez komputer, jeśli tylko niebo jest zachmurzone, nie wieje wiatr, nie pada deszcz, ale temperatura jest ujemna? Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 1001.

Zapis ośmiobitowy

Mając osiem bitów, rozróżnienie zjawisk pogodowych może być jeszcze dokładniejsze. Nie tylko możemy określić czy występuje zachmurzenie, wiatr, opady atmosferyczne, czy zamglenie, ale także określić w przybliżony sposób, jaka jest temperatura.

Pierwszy bit odpowiadać będzie za zachmurzenie, drugi za wiatr, trzeci za opady atmosferyczne, a czwarty za zamglenie. Piątym decydować będziemy czy temperatura jest ujemna, czy nie. Piąty bit będzie zatem określał również, czy w kolejnych trzech bitach temperaturę będziemy zwiększać o pięć, dziesięć lub dwadzieścia stopni, czy zmniejszać.

Załóżmy, że nie mamy zachmurzenia, wieje wiatr, ale nie pada deszcz. Występuje lekkie zamglenie. W czterech bitach nasz opis pogody widziany przez komputer wyglądałby następująco:  0101.

Do opisu temperatury, tak jak rozpisane zostało to powyższym akapicie, potrzebujemy dodatkowych czterech bitów. Wyjściowo zaczniemy od temperatury równej zero, więc teraz nasz opis pogody widziany przez komputer wygląda następująco:  01010000.

Czy temperatura ma być ujemna?

  • Jeśli odpowiedzią było NIE, nie występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i mamy lekkie zamglenie. Temperatura wynosi 0 stopni, a opis pogody widziany przez komputer to  01010000.

  • Czy chcesz zwiększyść temperaturę o 5 stopni?

    • Jeśli odpowiedzią było TAK, nie występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i mamy lekkie zamglenie. Temperatura wynosi 5 stopni, a opis pogody widziany przez komputer to  01010100.

    • Czy chcesz zwiększyść temperaturę o 10 stopni?

      • Jeśli odpowiedzią było TAK, nie występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i mamy lekkie zamglenie. Temperatura wynosi 15 stopni, a opis pogody widziany przez komputer to  0101011.

      • Czy chcesz zwiększyć temperaturę o 20 stopni?

        • Jeśli odpowiedzią było TAK, nie występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i mamy lekkie zamglenie. Temperatura wynosi 35 stopni, a opis pogody widziany przez komputer to  01010111.

    • Jeśli odpowiedzią na pytanie o zwiększenie temperatury o 5 stopni było NIE, opis pogody widziany przez komputer pozostaje niezmienny  01010000. Ten sam opis i stan pogody pozostał, jeśli odpowiedzią na pytanie o zwiększenie temperatury o 10 stopni również było NIE.

    • Jeśli odpowiedzią na pytanie o zwiększenie temperatury o 20 stopni było TAK, a o 5 i 10 stopni NIE, to nie ma zachmurzenia, wieje wiatr, nie pada deszcz i mamy lekkie zamglenie. Temperatura wynosi 20 stopni, a opis pogody widziany przez komputer to  01010001.

Załóżmy, że obecnie nasza temperatura wynosi 10 stopni na plusie. Jednocześnie nie występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i mamy lekkie zamglenie. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 01010010.

Czy chcesz dodać zachmurzenie i usunąć lekkie zamglenie?

  • Jeśli odpowiedzią było TAK, od teraz występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i nie mamy lekkiego zamglenia. Temperatura wynosi 10 stopni, a opis pogody widziany przez komputer to  11000010.

  • Jeśli odpowiedzią było NIE, nadal nie występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i mamy lekkie zamglenie, a temperatura wynosi 10 stopni. Ten opis pogody widziany przez komputer jest następujący: 01010010 .

Niezależnie od wybranej odpowiedzi, temperatura nadal jest dodatnia i wynosi 10 stopni. Przyjmijmy, że odpowiedzią było TAK. Chcemy uzyskać teraz ujemną temperaturę. Zmieńmy bit odpowiedzialny za ujemną temperaturę na 1. Obecnie występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i nie mamy lekkiego zamglenia. Temperatura wynosi minus 10 stopni, a opis pogody widziany przez komputer to  11001010.

Czy chcesz zmniejszyć temperaturę o 5 stopni?

  • Jeśli odpowiedzią było TAK, występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i nie ma zamglenia. Temperatura wynosi minus 15 stopni, a opis pogody widziany przez komputer to  11001110.

  • Jeśli odpowiedzią było NIE, występuje zachmurzenie, wieje wiatr, nie pada deszcz i nie ma zamglenia. Temperatura wynosi minus 10 stopni, a opis pogody widziany przez komputer to  11001010.

Aby ponownie przejsć na dodatnią temperaturę, musimy zmienić piąty bit na 0.

Ustawienie wszystkich bitów na 1 spowoduje, że na niebie pojawi się zachmurzenie, będzie wiał wiatr, padał deszcz, występowało zamglenie, a ustawiona ujemna temperatura wynosić będzie minus 35 stopni. Ten opis pogody widziany przez komputer to  11111111. Jeśli chcemy słoneczną pogodę i miłe 25 stopni, tylko dwa ostatnie bity muszą przyjmować wartość 1. Nie ma zachmurzenia, nie wieje wiatr, nie pada deszcz i nie ma zamglenia. Temperatura nie jest ujemna i wynosi 20 stopni. Ten opis pogody widziany przez komputer to  00000011.

Zapamiętaj!

Informatyka to dziedzina wiedzy zajmująca się przetwarzaniem danych za pomocą komputerów. Najmniejszą jednostką informacji jest bit, lecz w praktyce korzystamy z jednostki większej zwanej bajtem. Bajt składa się z ośmiu bitów.