Obraz przedstawia scenę rozgrywającą się na brzegu Jeziora Lednickiego. Centralną postacią jest książę piastowski Mieszko, opierający się lewą ręką o krzyż znajdujący się bliżej prawej krawędzi obrazu. Lewą nogą opiera się o zrujnowany posążek pogańskiego boga. Książę jest zwrócony głową ku jezioru, znajdującego się na dalszym planie obrazu. W głębi widoczna jest wyspa z grodem. Powyżej krzyża szybują orły. Za plecami księcia i krzyżem widać członków książęcej drużyny. Sam książę podpiera się prawą dłonią na mieczu, co ma podkreślać zaprowadzenie nowego porządku. W centrum obrazu alegoryczna scena chrztu Czcibora, brata Mieszka, przez świętego Wojciecha. Obok, z otwartą księgą w dłoniach i w czarnej sutannie, stoi Radzim Gaudenty - pierwszy arcybiskup gnieźnieński. Obok świętego Wojciecha klęczy żona Mieszka, Dobrawa, trzymająca w rękach świecę - symbol krzewienia nowej wiary. W centrum i po lewej stronie obrazu widać przedstawicieli stanów społecznych - duchownych i chłopów, przyglądających się owym scenom.
Swoje korzenie współczesna Europa czerpie z czasów wczesnośredniowiecznych, gdy wiara chrześcijańska przeniknęła do kultur barbarzyńców, stając się także jednym ze spoiw władzy i organizujących się wówczas państw.
R1FK9Oxy3wJXP
Chrześcijańskie korzenie Europy
Mieszkańcom współczesnej Europy jej chrześcijańskie korzenie wydają się być oczywiste. Ale pamiętajmy, że chrystianizacja ludów zamieszkujących Europę trwała do XIV wieku. Właściwie dopiero ostatnich sześć–siedem wieków historii Europy można uznać za dzieje chrześcijan. Trudno jednak zaprzeczyć, że chrześcijaństwo ukształtowało wspólną kulturę Europejczyków – taką, w której dziś żyjemy. Dlaczego tak się stało? Dlaczego religie i wyznania lokalne przeminęły, odżywając dziś tylko dzięki miłośnikom przeszłości?
Ważne!
Poniżej znajdziesz nagranie, na którym wskazano znaczenie chrześcijaństwa dla rodzącej się kultury europejskiej okresu średniowiecza. Zapoznaj się z nim.
R3kmGnYawhGGj
Plemiona germańskie wobec nauk o Chrystusie
Germanie, którzy w V–VI wieku zamieszkiwali na terenie państw powstałych na ziemiach dawnego Cesarstwa Rzymskiego, nie byli wyznawcami jednej religii. Tradycyjne wierzenia rozwijały się w obrębie rodów i plemion. W ogólnym zarysie były podobne do wierzeń sąsiednich lub sprzymierzonych społeczności. Jednak szczegóły obrzędów i treść wierzeń pozostawały odmienne. Wspólne dla konkretnego plemienia przekonania religijne miały łączyć członków społeczności i tylko ich. Dla innych, obcych, pozostawały tajemnicą.
Jak wiele cywilizacji, także poganiepogaństwopoganie żyjący na gruzach cesarstwa rzymskiego w zjawiskach natury dostrzegali przejawy boskich sił nadprzyrodzonych. Góry, gęste lasy, bagna, brzegi jezior były naturalnymi miejscami kultu. Dziś możemy jedynie próbować je odtworzyć na podstawie znalezisk archeologicznych.
pogaństwo
poganie, pogaństwo - określenie deprecjonujące wierzenia niechrześcijańskie i ich wyznawców
Ważne!
Poniżej znajduje się galeria mediów, przedstawiająca rekonstrukcję miejsca kultu pogańskiego. Najedź kursorem na strzałki i naciśnij za pomocą lewego przycisku myszy (LPM), aby poznać szczegóły.
R1QKnGWt7btfr
RQedQyW8Lya0d
RhVdnOTxgGDgX1
Ćwiczenie 1
RPpNtTTDOql7q1
Ćwiczenie 2
RUevW1WNTEykX1
Ćwiczenie 3
Germanie nie narzucali swoich przekonań religijnych tym, których uważali za ludzi spoza ich plemienia. Sami byli jednak otwarci na zmianę religii. Od IV wieku wśród Gotów mieszkali chrześcijańscy jeńcy i kapłani z terenu Cesarstwa. Propagowana przez nich religia znalazła żywy oddźwięk – najpierw wśród niższych warstw społecznych. Z biegiem czasu okazała się idealnym narzędziem do zjednoczenia ludu złożonego z wielu plemion. Zrządzeniem losu chrystianizację Gotów i plemion germańskich osiadłych nad Morzem Czarnym przeprowadzili wyznawcy arianizmutXNvK2ijLo_000tp002arianizmu Wśród nich był WulfilatXNvK2ijLo_000tp001Wulfila, wyświęcony na biskupa i wysłany do Germanów w celu ich nawrócenia. Znaczną rolę w nawróceniu Gotów odegrał ich wódz imieniem FritigerntXNvK2ijLo_000tp003Fritigern, jednak jego rola w chrystianizacji plemienia jest niejasna.
Ważne!
Biblia z Rawenny
RuaLAJmEPQy8Q11
Przetłumaczenie przez Wulfilę Biblii na język gocki, miało ogromne znaczenie dla budowania poczucia trwałej wspólnoty ludu. Dzięki temu tekstowi każdy Got miał dostęp do wspólnej dla wszystkich, najwyższej prawdy, przekazywanej w jego własnym języku. Tłumaczenie utrwalało poczucie wspólnoty u Gotów, ale jednocześnie rodziło uczucie przywiązania członków tej wspólnoty do wyznania ariańskiego. Utrudniało natomiast akceptację łacińskiej wersji liturgii i Biblii. Na fotografii widoczna jest jedna z kart tak zwanego SrebrnegoKodeksu. Zawiera on gockie tłumaczenie Biblii spisane na purpurowych kartach srebrnym atramentem ze złotymi fragmentami i elementami zdobiącymi karty tekstu.
Polecenie 1
Przypomnij sobie dzieje państwa Ostrogotów i wyjaśnij, dlaczego Srebrny Kodeks powstał w VI wieku w Rawennie. Napisz odpowiedź.
R1c7qZ7eoQoyg
Rawenna była stolicą państwa Ostrogotów pod wodzą Teodoryka Wielkiego, jak i siedzibą arcybiskupią. Jako centrum nowej władzy stała się miejscem, z którego emanowała władza króla Ostrogotów na całe państwo, zatem także z niej w głąb kraju płynęły prądy nowej, chrześcijańskiej wiary.
tXNvK2ijLo_000tp001
Ulfila (310–383 r.), w języku gockim jego imię znaczyło 'Mały Wilk'. Duchowny pochodzący z ziem Cesarstwa Rzymskiego, misjonarz i biskup wśród Germanów. Pochodził najprawdopodobniej z rodziny o greckich korzeniach kulturowych. Sam lub wraz z rodziną został uprowadzony przez Gotów i wychowany w ich kulturze. Po powrocie do Cesarstwa kształcił się za murami klasztornymi. Wówczas stał się zwolennikiem arianizmu. W 341 roku został konsekrowany na biskupa i wysłany do Gotów naddunajskich. Pod jego wpływem przyjęli oni chrześcijaństwo w wersji ariańskiej. W 348 roku uciekł wraz z wiernymi przed prześladowaniem wodza Gotów i osiadł w cesarskiej prowincji Mezji. Wówczas do celów misyjnych przetłumaczył Biblię na język gocki, tworząc specjalny, gocki alfabet.
tXNvK2ijLo_000tp003
Fritigern (zm. ok. 380 r.), wódz Gotów, który poprowadził ich do zwycięstwa nad wojskami cesarza Walensa pod Adrianopolem (378 r.). Wcześniej przeszedł na chrześcijaństwo, z wdzięczności za pomoc wspomnianego cesarza Walensa, w czasie konfliktu z rywalem o władzę nad Gotami. Dzięki temu uzyskał zgodę na przejście wraz ze zwolennikami w głąb Cesarstwa w trakcie ucieczki przed Hunami. Ostatecznie jednak stanął na czele buntu Gotów przeciw Rzymianom.
tXNvK2ijLo_000tp002
arianizm - wyznanie w obrębie chrześcijaństwa, które powstało w pierwszej połowie IV wieku, opierając się na poglądach Ariusza z Aleksandrii. Zwolennicy jego nauczania odrzucali wiarę w Trójcę Świętą
Po założeniu państw na ziemiach Cesarstwa ariańscy Germanie w zróżnicowany sposób traktowali obowiązującą wersję chrześcijaństwa, wyznawaną przez tutejszych mieszkańców. Natomiast patriarchowie Kościoła, uznający wiarę chrześcijańską za oficjalną, prawowierną (ortodoksyjną), arianizm traktowali jako herezję. Choć prześladowanie chrześcijan wyznania odmiennego niż ariańskie przez Germanów zdarzało się jeszcze w VII wieku, częściej starano się tolerować odmienności wyznaniowe.
Ciekawostka
Kto decydował o religii?
R1QxPrrSqHJwZ
Codex Vigilanus spisany został w X wieku w klasztorze San Martin de Albelda w prowincji Rioja w Hiszpanii. Na ilustracji przedstawiono zgromadzenie biskupów wizygockich, tak zwany Synod. W górnej części widoczna jest procesja biskupów do kościoła. W dole miniatury, do zasiadającego na tronie księcia zmierzają urzędnicy niosący księgę, przybory notariusza i klucze do kościoła.
Polecenie 2
Jakie znaczenie dla decydowania o kształcie życia religijnego miała kontrola sprawowana przez władcę nad miejscem obrad i pisemną dokumentacją poczynań biskupów? Napisz odpowiedź.
RCAVUduyu2uKS
Władca pragnął, aby zdanie duchownych i orzeczenia w kwestii wiary były zbieżne ze zdaniem władzy świeckiej i w żaden sposób jej nie podważały. Wiara miała być sprzymierzeńcem władcy.
Funkcjonowanie obok siebie dwóch niezbyt życzliwie do siebie nastawionych hierarchii duchownych (ariańskich i ortodoksyjnych), utrudniało zarządzanie państwem. Władcy germańscy kolejno decydowali się przyjmować ortodoksyjną wersję chrześcijaństwa. Wizygoci zaakceptowali zmianę wyznania w VI wieku, a Longobardowie osiadli w Italii dopiero wiek później.
Ogromną rolę w chrystianizacji Germanów żyjących poza dawną granicą Cesarstwa odegrali misjonarze przybywający z Brytanii. Wśród nich najważniejszy był Winfryd‑BonifacytXNvK2ijLo_000tp005Winfryd‑Bonifacy. Występując jako reprezentant papieża, w 1. połowie VIII wieku zachęcił do nowej wiary plemiona żyjące w dorzeczu Renu. Został uznany za świętego patrona Germanii. Jego naśladowcy występowali jako misjonarze działający w imieniu papieża. Akceptacja wyłączności papieża do możliwości wysyłania misjonarzy nie przychodziła łatwo władcom Franków. Obawiali się oni, że w ten sposób zostaną pozbawieni wpływu na nowe ludy chrześcijańskie.
RUSuWkPvUeQPV1
Ćwiczenie 4
Ćwiczenie 4
Podaj, do jakich regionów Europy dotarł ze swoją misją Winfryd‑Bonifacy.
R1ZoA7yT1ps2K
Przypomnij sobie, jaki obowiązywał podział na obszary za czasów Winfryda‑Bonifacego.
Działał we Fryzji, Frankonii, Szwabii i Bawarii.
Polecenie 3
Spróbuj wyjaśnić, dlaczego ścięcie dębu zostało tak dobrze zapamiętane przez potomnych. Zapisz swoją odpowiedź.
RMdhjok0bsTN4
Polecenie 4
Na podstawie ilustracji i wiedzy z wiarygodnych źródeł sporządź notatkę o tym, jak w XVIII wieku wyobrażano sobie pogański kult Thora wśród plemion germańskich.
R8c3CDXQcztZM
Polecenie 4
Podaj, jakim obiektom członkowie wspólnot plemiennych nadawali znaczenie nadprzyrodzonych mocy. Napisz swoją odpowiedź.
RvlalcWz1mMEW
tXNvK2ijLo_000tp005
łacińskie imię: Bonifacy (675–754 r.), duchowny chrześcijański, arcybiskup Mainz, misjonarz. Święty patron Niemiec. Kształcił się w klasztorach benedyktyńskich w Brytanii, gdzie złożył śluby zakonne i przyjął święcenia kapłańskie. W 716 roku udał się z misją do Fryzji. W 718 roku przybył do Rzymu, gdzie papież wyświęcił go na biskupa i wysłał do Germanii z misją nawracania jej mieszkańców. Od 723 roku jego działalność popierał majordom Franków, Karol Młot. W 732 roku papież nadał Winfrydowi godność arcybiskupa, a w 738 – legata papieskiego w Germanii. Karol Młot umożliwił mu zorganizowanie regularnej archidiecezji w Bawarii ze stolicą arcybiskupią w Mainz. W 754 roku wyruszył z kolejną misją chrystianizacyjną do Fryzji, gdzie został zamordowany.
Chrystianizacja po królewsku
W bardzo zróżnicowany sposób przebiegała chrystianizacja ludów germańskich, które wkroczyły na teren Cesarstwa jako poganie. Jak pamiętamy, jako jeden z pierwszych chrześcijaństwo przyjął ChlodwigtXNvK2ijLo_000tp004Chlodwig. Władca Franków, już u schyłku V wieku przyjął chrzest wraz ze swoim ludem. Pozostałe ludy decydowały się na ten krok z dużo większymi oporami. Dopiero pod wpływem kontaktów z Frankami chrześcijaństwo przyjęli Burgundowie i Alemanowie. Anglowie i Sasi, którzy podbili Brytanię, zostali chrześcijanami dopiero w VII wieku.
Przyjęciu chrześcijaństwa zawsze towarzyszyły konflikty między wyznawcami starej i nowej wiary. Na Wyspach wzmagał je dodatkowo fakt, że społeczność anglosaska była podzielona na kilka rywalizujących królestw. Władcy przechodzili na chrześcijaństwo stopniowo. W walkach między monarchami wykorzystywano więc także argumenty religijne. Ciekawym świadectwem tych walk jest zbiór biżuterii odnaleziony w 2009 roku. W jej skład wchodził między innymi pas metalu z łacińskim napisem: surge domine et disepenetur inimici tui et fugent qui oderunt te a facie tua [surge domine et disepenetur inimiczi tui et fugent kwi oderunt te a faczie tua] Jest to cytat z Biblii, z czwartej Księgi Mojżeszowej - Księgi Liczb (10, 35).
Ważne!
Wspomniany wyżej obiekt przedstawiono w poniższej galerii mediów. Najedź kursorem na strzałki i przełączaj zdjęcia za pomocą lewego przycisku myszy (LPM). Następnie wykonaj ćwiczenie zamieszczone pod galerią mediów.
RVBVcEVnZKinS
R1azv1rIVCKA1
R1YE2rBOftas0
Ćwiczenie 5
Niechętny przejęciu przez papieża wyłącznej opieki nad nawracanymi poganami był też Karol WielkitXNvK2ijLo_000tp007Karol Wielki. Według niego chrystianizacja była obowiązkiem króla, a później cesarza. W związku z tym na własną rękę przeprowadził przymusową chrystianizację Sasów podbitych u schyłku VIII wieku. Przyjmuje się, że w trakcie prowadzonych przez frankijskiego króla walk z plemionami saskimi, za bunt przeciwko władzy Karola, kazał on wymordować kilka tysięcy Sasów. Chrystianizacja na wschodnich rubieżach cesarstwa Karola Wielkiego była jego największym sukcesem misyjnym, choć w dużym stopniu ówczesny cesarz przyczynił się również do nawrócenia podbitych w tym samym czasie Awarów.
tXNvK2ijLo_000tp004
Chlodwig (ok. 466–511 r.) – syn Childeryka I, król Franków od 481 r. Zjednoczył królestwa frankijskie, podbił Wizygotów i zajął całą Galię. Przyjął chrześcijaństwo w imieniu swoim i swego ludu (496 r.).
Ważne!
Wysłuchaj nagrania lub zapoznaj się z tekstem. Następnie zapoznaj się z poniższymi zadaniami.
R1EDmwtUsGJzN
Chrystianizacja po królewsku
Capitulatio de partibus Saxoniae
1. To podoba się wszystkim, by kościoły Chrystusa, które zostaną wybudowane w Saksonii i poświęcone Bogu, były czczone nie mniej, lecz bardziej i wspanialej niż puste idole [pogan].
3. Jeśli ktoś przemocą wtargnie do kościoła, ukradnie coś z niego lub podpali go, zasługuje na karę śmierci.
5. Jeśli ktoś zabije biskupa, prezbitera lub diakona, zasługuje na karę śmierci.
6. Jeśli ktoś uwiedziony przez diabła wierzy według zwyczajów pogańskich, że jakiś mężczyzna lub kobieta są strzygami i zjadają ludzi i z tego powodu ich spali, poda mięso ich do zjedzenia lub sam je zje, zasługuje na karę śmierci.
7. Jeśli ktoś zgodnie ze zwyczajem pogan ciało zmarłego spali i kości jego włoży do urny, poniesie karę śmierci.
8. Jeśli ktoś, żyjąc wśród Sasów, będzie chciał żyć bez chrztu i będzie pogardzał chrztem, a wolał żyć jako poganin, poniesie karę śmierci.
9. Jeśli ktoś poświęci człowieka diabłu według zwyczajów pogan i przekaże demonom [ciało zmarłego] jako hostię, poniesie karę śmierci.
14. Jeśli ktoś, popełniwszy te grzechy śmiertelne z własnej woli, uda się do kapłana i wyzna mu te grzechy oraz będzie chciał wypełnić pokutę, tego świadectwo kapłana zwolni z kary śmierci.
21. Jeśli ktoś zwyczajem pogan składał śluby lub ofiary przy źródłach, drzewach lub w gajach i brał udział w uczcie ku czci demonów, zapłaci [skarbowi królewskiemu] 60 solidów – jeśli jest szlachetnie urodzony, 30 solidów – jeśli jest zwykłego urodzenia, 15 – jeśli jest niewolnikiem.
3 Źródło: Capitulatio de partibus Saxoniae, [w:] MGH Capit. 1, Alfred Boretius Hannover 1883, s. 68–70. 4 Źródło: Capitulatio de partibus Saxoniae, [w:] MGH Fontes iuris germanici antiqui, t. 4, tłum. P. Wiszewski, Claudius von Schwerin Hannover 1918, s. 37–44.
RWmCHAML2iFrg1
Ćwiczenie 6
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Przeczytaj tekst źródłowy i na jego podstawie przyporządkuj przewinienia Sasów do rodzaju kary, jaka im groziła.
zabójstwo duchownego chrześcijańskiego, składanie przysięgi przy pogańskim miejscu kultu, wymierzanie kary śmierci zgodne z tradycyjnymi wierzeniami, odmowa chrztu, kremacja zmarłych
Śmierć
Kara pieniężna
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5
Wypisz obowiązki wobec Boga, które ciążyły na królu, a później cesarzu Franków. Dlaczego w związku z tym Karol Wielki uznał, że opisane zachowania zagrażają jego panowaniu tak bardzo, że zasługują na karę śmierci?
RHm6NxB1VYHQ3
Obowiązkiem cesarza było dążenie do zaprowadzenia ładu i porządku na wzór Królestwa Bożego. Dlatego tych opornych przedstawicieli plemion pogańskich, którzy nie podążali wytyczoną przez władcę drogą chrztu traktowano jako sługów zła i wyznawców Szatana. Z tych względów zasługiwali oni, w mniemaniu ówczesnych władców i duchownych, na karę śmierci.
Polecenie 5
Wypisz obowiązki wobec Boga, które ciążyły na królu, a później cesarzu Franków. Dlaczego w związku z tym Karol Wielki uznał, że opisane zachowania zagrażają jego panowaniu tak bardzo, że zasługują na karę śmierci?
RQ9YB7VaX4CcW
Obowiązkiem cesarza było dążenie do zaprowadzenia ładu i porządku na wzór Królestwa Bożego. Dlatego tych opornych przedstawicieli plemion pogańskich, którzy nie podążali wytyczoną przez władcę drogą chrztu traktowano jako sługów zła i wyznawców Szatana. Z tych względów zasługiwali oni, w mniemaniu ówczesnych władców i duchownych, na karę śmierci.
tXNvK2ijLo_000tp007
Karol Wielki (ur. 742–747,zm. 814), syn Pepina I, od 768 r. król Franków, od 800 r. cesarz. Umocnił władzę monarchy w państwie Franków, podbił plemiona germańskie na wschodzie i koczownicze na południe od dawnych ziem Królestwa. Odbił z rąk Arabów dolinę rzeki Ebro na południowo‑wschodnich wybrzeżach Hiszpanii. Stworzył Cesarstwo, które stało się wzorem dla wszystkich późniejszych monarchów średniowiecznej Europy.
Chrześcijanie i poganie. Skandynawia
Niezwykle długo trwał proces chrystianizacji Germanów zamieszkujących Skandynawię. Pierwsze wysiłki w tym celu podjęli misjonarze anglosascy wobec mieszkańców Szlezwiku na początku VIII wieku, jednak bezskutecznie. Dopiero zaangażowanie cesarza Ludwika Pobożnego i księcia duńskiego Haralda KlakatXNvK2ijLo_000tp009Haralda Klaka umożliwiło rozwinięcie działalności przez misjonarza AnsgaratXNvK2ijLo_000tp00AAnsgara. Jego starania obejmowały zarówno Danię, jak i Szwecję. Mimo pewnych sukcesów burzliwa sytuacja polityczna w Skandynawii pozbawiła Ansgara poparcia ze strony władzy królewskiej.
Sukcesem zakończyła się dopiero chrystianizacja przeprowadzona w 2. połowie X wieku dzięki zaangażowaniu królów: Danii (Haralda Sinozębego, ok. 960 r.), Norwegii Olafa TryggvasonatXNvK2ijLo_000tp00BOlafa Tryggvasona i Szwecji Olofa SkötkonungatXNvK2ijLo_000tp00COlofa Skötkonunga. Okresy dominacji chrześcijaństwa przeplatały się jednak z czasami powrotu do zwyczajów pogańskich. Sytuacja chrześcijan ustabilizowała się dopiero w XII wieku. Wtedy też powstały pierwsze arcybiskupstwa skandynawskie.
Ważne!
Kamienie runiczne stawiane przez Skandynawów, były pomnikami ku czci zmarłych. Nie chowano pod nimi zmarłych, miały ich jedynie upamiętniać. Chrześcijanie wykorzystywali je także do upamiętnienia Chrystusa i świętych. Tradycyjne kamienie zawierały napisy runiczne wpisywane w sceny lub symbole pogańskie. Chrześcijanie skandynawscy przejęli sam zwyczaj, a napisy uzupełniali symbolem krzyża, rzadko sceną biblijną. Dzięki temu przetrwały zanik przedchrześcijańskich wierzeń lokalnych, a dziś są symbolem skandynawskiej tradycji kulturowej.
Król Harald SinozębytXNvK2ijLo_000tp008Harald Sinozęby nakazał ustawić w Jelling kamień upamiętniający jego rodziców. Oprócz stosownego napisu umieszczono na nim także sylwetkę Chrystusa, znajdującą się na odwrocie poniższego obiektu.
RlggxuxxmVn1f
Kamienie runiczne jako pomniki upamiętniające zmarłych powstawały jeszcze wiele lat po chrystianizacji krajów skandynawskich. Na zdjęciu poniżej widzimy kamień runiczny z 1999 roku, nawiązujący do ufundowanego przez króla Haralda Sinozębego kamienia z Jelling. Na współczesnym kamieniu, powstałym ku pamięci Haralda, postać trzyma komputer i telefon komórkowy. Należy pamiętać o tym, iż na cześć duńskiego władcy nadano nazwę współczesnej formie komunikacji i przesyłania danych - Bluetooth.
RvIJEEQ3ws7ak
Polecenie 6
Wyjaśnij, dlaczego król Harald zdecydował się ufundować za swoich rządów kamień runiczny.
RhNAL4DVw9tzc
Ufundował kamień runiczny, aby podkreślić ciągłość rodową i dziedzictwo ojca, a także celem podkreślenia zaprowadzenia nowej wiary przy wykorzystaniu dotychczasowych symboli.
Polecenie 7
Porównaj przedstawienia na obu kamieniach i wyjaśnij, w jakim celu współczesny artysta stworzył ten szczególny pomnik króla Haralda.
RNERlHRZ2ywG4
Aby podkreślić formę związku jednoczenia Skandynawii ze współczesną komunikacją, która łączy obecnie świat.
Polecenie 7
Dlaczego angielski przydomek Haralda Sinozębego – Bluetooth – stał się ikoną i symbolem jednej ze współczesnych form komunikacji? Napisz odpowiedź.
R10uDGAfoMXRQ
Wynalazca komunikacji za pomocą Bluetooth był zafascynowany sylwetką Haralda Sinozębnego i, aby upamiętnić zjednoczenie przez niego ludów skandynawskich, symbolicznie nawiązał nazwą do współczesnego sposobu łączenia ze sobą ludzi.
tXNvK2ijLo_000tp008
Harald Sinozęby (ok. 935–986 r.), syn władcy Danii Gorma Starego. Władał Danią od ok. 958 roku, a od ok. 970 Norwegią. Ok. 960 roku przeszedł na chrześcijaństwo i odtąd wspierał chrystianizację Danii.
tXNvK2ijLo_000tp009
Harald Klak (785–852), władca Jutlandii w latach 812–814 i 819–827. Objął władzę wraz z bratem w wyniku walk między pretendentami do tronu po śmierci Hemminga. W 814 roku został pozbawiony władzy i wygnany z kraju udał się na ziemie Cesarstwa. Odzyskał godność w wyniku wsparcia cesarza Ludwika Pobożnego. W 826 roku przyjął chrześcijaństwo, a od cesarza otrzymał w lenno Fryzję. Sprowadził do Danii Ansgara w charakterze misjonarza. W roku 827 został powtórnie wygnany z kraju. Jako zarządca Fryzji pozostał na ziemiach Cesarstwa do śmierci.
tXNvK2ijLo_000tp00A
(801–865 r.), duchowny frankijski, arcybiskup i misjonarz. Związany z dworem Ludwika Pobożnego, został wysłany do przebywającego na wygnaniu władcy Danii Haralda Klaka w celu chrystianizacji kraju. W latach 829–831 przebywał z misją chrystianizacyjną w Szwecji. Po powrocie w 831 roku, został wyświęcony na arcybiskupa Hamburga i podjął starania o chrystianizację Danii. W roku 845 Duńczycy najechali i spustoszyli Hamburg. Ludwik Niemiecki w 847 roku osadził Ansgara w Bremie jako biskupa. Kontynuując swą działalność misyjną, Ansgar uzyskał od władców Danii przyzwolenie na działalność chrześcijan w ich kraju oraz budowę świątyń. W latach 848–850 i w roku 854 przebywał w Szwecji, kontynuując chrystianizację elit kraju.
tXNvK2ijLo_000tp00B
Olaf Tryggvason (963/8–1000 r.), król Norwegii. Najpewniej jako dziecko przyjął chrzest podczas pobytu na Rusi. W 995 roku zdobył władzę nad Norwegią i rozpoczął jej chrystianizację. Napotkał silny opór możnych. W roku 1000 zginął w czasie wielkiej bitwy morskiej pod Svold z flotą duńską.
tXNvK2ijLo_000tp00C
Olof Skötkonung (ok. 980–1022 r.), król Szwecji od 995 roku. Po zwycięstwie nad Olafem Tryggvasonem zajął część Norwegii. Dążył do zjednoczenia prowincji szwedzkich. Około 1008 roku przyjął chrzest i założył pierwsze szwedzkie biskupstwo w Skarze. Prawdopodobnie zginął śmiercią męczeńską z rąk pogan. Za jego rządów chrystianizacja, choć zaawansowana, nie została zakończona.
Polecenie 8
Poniższa grafika przedstawia herby okręgów administracyjnych w Królestwie Norwegii. Wypisz te, które zawierają elementy nawiązujące do czasów chrystianizacji kraju w czasach średniowiecznych.
RW1wnjZYHG19k
R11zLaz9c7vtD
Dotyczy to herbów miasta okręgu Oslo (aureola na głowie), More og Romsdal, Sor Trondelag, Nord‑Trondelag, Rogaland, Hordaland (przedstawienia krzyża w różnych formach).
Polecenie 8
Podaj przykłady elementów na herbach regionów Skandynawii, które nawiązują do chrystianizacji tych terenów.
RFGv2zd6g1Jey
Przykładowe elementy:
krzyż,
aureola,
skrzydła.
Europa Centralna i Wschodnia
Chrystianizację prowadził nie tylko Kościół Zachodu, ale też duchowni bizantyjscy. Ich aktywność, na terenach zabranych Cesarstwu przez Słowian i ludy stepowe, przyniosła rezultaty w IX wieku. Na początku tego wieku rozpoczęła się stopniowa chrystianizacja Słowian Południowych przez duchownych obrządku wschodniego. Warte uwagi jest jednak nawrócenie Bułgarów. W 864 roku król Borys ItXNvK2ijLo_000tp00DBorys I oficjalnie zakazał rytuałów pogańskich. Tym samym narzucił chrześcijaństwo według obrządku wschodniego wszystkim poddanym. Wybór Konstantynopola jako źródła wiary nie był oczywisty. Borys utrzymywał bliskie kontakty także z Rzymem, czyniąc z chrystianizacji polityczną grę o zachowanie niezależności. Udało mu się to w pełni. Od patriarchy Konstantynopola uzyskał zgodę na utworzenie niemal samodzielnego Kościoła, z własnym, mianowanym przez króla arcybiskupem. Zapoczątkowany przez niego proces chrystianizacji nie został jednak ukończony.
Ważne!
R11fTEPf7X2mF1
Przyjęcie chrztu przez władcę pogańskiego zazwyczaj obrastało w wyobraźni potomnych w liczne anegdoty. W przypadku chana Bułgarów, Borysa I, wiemy tylko tyle, że chrzest umożliwił mu sprawniejsze prowadzenie polityki wobec Bizancjum. Nie przez przypadek jego imię chrzestne to Michał, takie, jakie nosił panujący cesarz (na ilustracji scena chrztu chana w jednej z kronik bizantyjskich). Ale przekazywano także anegdotę, zgodnie z którą do porzucenia tradycyjnej wiary miały go nakłonić... obrazy. Jako poganin Borys polecił pewnemu mnichowi ozdobić swój dwór malowidłami przerażających bestii. Mnich wymalował ściany przedstawieniem Sądu Ostatecznego. Przerażony wizją potępienia Borys zdecydował o zmianie swojej wiary i przeszedł na chrześcijaństwo.
Polecenie 9
Jak sądzisz, dlaczego twórcy anegdoty woleli wskazywać na emocje, nie zaś na korzyści polityczne jako bodziec skłaniający władcę do przyjęcia chrztu? Zapisz odpowiedź poniżej.
RVUbBSYd3BgmL
Oddziaływanie poprzez emocje powoduje inny odbiór przekazywanych treści. Stąd decyzja chana – strach przed potępieniem spowodował przyjęcie przez niego chrztu.
tXNvK2ijLo_000tp00D
Borys I (zm. 907 r.), chan Bułgarów, władał ziemiami nad dolnym Dunajem od 852 roku. W 864 roku przyjął chrzest i nadano mu imię Michał przez wzgląd na cesarza bizantyjskiego Michała III. W pierwszych latach panowania poniósł wiele klęsk w walkach z Chorwatami, Serbami i zachodnimi Frankami. W 862 roku, zagrożony przez Wielkie Morawy, zawarł sojusz z Ludwikiem Niemieckim. W roku 864, na skutek przegranej wojny z Bizancjum, Bułgarzy zawarli pokój i przyjęli chrześcijaństwo w obrządku ortodoksyjnym. W 870 roku powołano do życia arcybiskupstwo ze stolicą w Plisce. W 889 roku Borys przekazał władzę synowi, Włodzimierzowi, ale wobec prześladowania przez niego chrześcijan, w 893 roku obalił go i osadził na tronie kolejnego syna. W 894 roku ponownie stanął na czele wojsk w walce z Węgrami. Resztę życia spędził w klasztorze.
Ostatnim obszarem objętym chrystianizacją były ziemie Słowian Zachodnich i Wschodnich. Najbardziej oddalone od ziem Cesarstwa, przez długi czas cieszyły się względną autonomią polityczną i kulturową. Zmieniło się to w IX wieku pod wpływem ekspansji karolińskiej, normańskiej oraz kontaktów z Cesarstwem Bizantyńskim. Jako pierwsi z chrystianizacją zetknęli się poddani władców Wielkich Moraw. Zawdzięczali to zarówno decyzji księcia Mojmira ItXNvK2ijLo_000tp00EMojmira I, jak i aktywności przybyłych w 863 roku z Konstantynopola braci Cyryla i MetodegotXNvK2ijLo_000tp00FCyryla i Metodego z uczniami.
Święci biskupi i misjonarze: Cyryl i Metody, są porównywani do apostołów. Ich działalność jest bowiem traktowana jako wstęp do chrystianizacji Słowian. W konsekwencji wszędzie tam, gdzie w obrzędach religijnych używany jest język słowiański, czci się obu świętych stosownymi pomnikami.
Ważne!
Wiele pomników, jedna pamięć
Zapoznaj się z poniższą galerią mediów. Przełączaj zdjęcia za pomocą kursora i lewego przycisku myszy (LPM).
RXwiZQFLfMAIH
R13Kj95V1y57A
R1E8dkCobNtch
RLDjeCnREOmpv
R1IZfe3o4VVH7
Ćwiczenie 7
Porównaj przedstawienia św. Cyryla i Metodego i wskaż wspólne elementy. Dlaczego akurat te zostały wszędzie wyeksponowane?
Porównaj opisy zdjęć z rzeźbami przedstawiającymi św. Cyryla i Metodego i odnajdź wspólne elementy. Następnie zaznacz prawidłowe odpowiedzi.
RpyWviYAB4jK51
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Porównaj przedstawienia św. Cyryla i Metodego i wskaż wspólne elementy. Dlaczego akurat te zostały wszędzie wyeksponowane?
Wizerunki św. Cyryla i Metodego
Księga
Gest błogosławieństwa
Prawosławny krucyfiks
Pomnik św. Cyryla i Metodego w Chanty-Mansijsku, Rosja, 2005 r.
□
□
□
Pomnik św. Cyryla i Metodego na górze Radhošt’, Czechy, schyłek XIX w.
□
□
□
Gobelin z przedstawieniem św. Cyryla i Metodego autorstwa M. Klimčaka, Bratysława, Słowacja, 2. poł. XX w.
□
□
□
Pomnik św. Cyryla i Metodego w Murmańsku, Rosja, 1990 r.
□
□
□
Pomnik św. Cyryla i Metodego w Doniecku, 2011 r.
□
□
□
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Lokalni władcy Kotliny Czeskiej przyjęli chrzest już około 845 roku na dworze króla wschodniofrankijskiego. Nie doprowadziło to jednak do chrystianizacji ich poddanych. Dopiero chrzest księcia Borzywoja ItXNvK2ijLo_000tp00GBorzywoja I to zmienił. Nie stało się to jednak szybko. Czesi opierali się przyjęciu chrześcijaństwa. Jeszcze w I poł. X wieku podjęto próbę powrotu do obyczajów pogańskich. Ostatecznie kres pogaństwu położyły rządy księcia Wacława ItXNvK2ijLo_000tp00HWacława I. Niemal od początku w Czechach dominowały wpływy Kościoła Zachodniego, choć książę Borzywoj wraz z żoną Ludmiłą byli ochrzczeni, prawdopodobnie przez samego Metodego. Własne biskupstwo ze stolicą w Pradze Czesi uzyskali dopiero w 973 roku. Dużo później niż w Czechach chrześcijaństwo zostało wprowadzone na ziemiach na północ od Karpat. Dopiero decyzja Mieszka I umożliwiła w II poł. X wieku rozszerzenie wpływów Kościoła rzymskiego po Bug i Bałtyk.
Polecenie 10
Na miniaturze z XIV‑wiecznej kroniki (poniżej), czeski książę Borzywoj z żoną Ludmiłą modlą się do posążka (z lewej strony). Na kolejnej ilustracji są chrzczeni przez duchownego.
RJafTZi1GVv2D1
Przypomnij sobie tekst ustaw Karola Wielkiego dla Sasów i podaj, jaki najważniejszy grzech pogańskich jeszcze władców przedstawia rysunek po prawej stronie.
Co było tak bardzo nagannego w ich zachowaniu? Patrząc na rysunek po prawej stronie, zwróć uwagę, jaki przedmiot jest na nim podkreślany gestem duchownego. Dlaczego akurat ten przedmiot ma moc odkupicielską równą potępieniu ściąganemu przez figurkę na pierwszym obrazku?
R1CFJi8Kgl7tU
Nagannym było oddawanie czci pogańskim bożkom przez parę książęcą. Przedmiotem podkreślanym przez duchownego jest księga, a więc Biblia, której nauki miały moc odkupienia grzechów.
Polecenie 10
Przypomnij sobie tekst ustaw Karola Wielkiego dla Sasów i podaj, jaki jest najważniejszy grzech pogańskich władców.
R1b8WDs0cjJyf
Nagannym było oddawanie czci pogańskim bożkom przez parę książęcą. Przedmiotem podkreślanym przez duchownego jest księga, a więc Biblia, której nauki miały moc odkupienia grzechów.
Cyrylica
Podobnie jak wcześniej Wulfila dla Germanów, tak Cyryl i Metody opracowali specjalne pismo dla Słowian. Przetłumaczyli i rozpowszechnili słowiańską wersję najważniejszych ksiąg Biblii. Zbudowany przez nich Kościół z językiem słowiańskim obowiązującym w liturgii został jednak szybko zlikwidowany na Morawach. Tutejsi władcy postanowili bowiem przyjąć wersję chrześcijaństwa spójną z wyznawaną w Kościele wschodniofrankijskim. Bezpośrednio po śmierci Metodego duchowni niemieccy doprowadzili do wygnania z Moraw jego uczniów. Ci udali się do Bułgarii, gdzie rozwijali opracowane przez obu misjonarzy pismo alfabetyczne, nazywane cyrylicą, jak i i słowiańską liturgię. Wzięli czynny udział w chrystianizacji i budowaniu tradycji kulturowej Słowian Południowych i Wschodnich.
Polecenie 11
Zapoznaj się z poniższą galerią mediów. Znajdziesz tam dwa źródła zapisane alfabetem słowiańskim, wywodzącym się od pisma rozpowszechnionego przez Cyryla i Metodego. Trzecia ilustracja to rzut na klawiaturę komputerową, zapisaną współczesnym alfabetem rosyjskim.
Następnie wykonaj polecenie pod galerią mediów.
R18pfoa0A6xY3
Rjyli3E6uABSL
RkM8tJsr8B4wz
Porównaj dwa typy słowiańskiego pisma używanego w X–XI wieku do celów religijnych przez Greków i Słowian Południowych, ze współczesnym alfabetem rosyjskim umieszczonym na klawiaturze komputerowej.
Następnie wyjaśnij różnice między tymi alfabetami. Czym się różnią od alfabetu łacińskiego, którym się posługujesz? Napisz odpowiedź.
Wyjaśnij, jaki problem – oprócz bariery językowej – miałby Polak, gdyby chciał odczytać tekst zapisany w języku rosyjskim.
RxOIfnqY5ude6
Zauważalne jest podobieństwo znaków alfabetu między tekstami na zabytkach a klawiaturą komputera. Wyraźnie różnią się znakami od tych przypisanych do alfabetu łacińskiego.
Oprócz bariery językowej, Polak miałby problem z odczytaniem tekstu w języku rosyjskim, ponieważ w Rosji obowiązuje cyrylica, a nie – jak w Polsce – alfabet łaciński.
tXNvK2ijLo_000tp00F
Cyryl i Metody - apostołowie Słowian, święci. Pochodzili z rodziny urzędnika bizantyjskiego z Salonik. Prowadzili działalność misyjną wśród Chazarów (Konstanty), Bułgarów i na dworze kalifa arabskiego (Konstanty). W tym okresie Michał został mnichem i zmienił imię na Metody. W 863 roku cesarza Michał III wysłał braci na Wielkie Morawy, by prowadzili tam akcję chrystianizacyjną. Konstanty opracował alfabet umożliwiający zapis języka słowiańskiego. Bracia spisali nim tłumaczenie wybranych ksiąg Biblii i pomocy liturgicznych. W 868 roku udali się do papieża, by uzyskać uznanie dla swojej działalności na Morawach. Konstanty, który został w Rzymie mnichem, przybrał imię Cyryla, zmarł w Wiecznym Mieście. Michał, jako arcybiskup Sirmium, kontynuował budowę Kościoła z liturgią w języku słowiańskim. W 870 roku został uwięziony przez Ludwika Niemieckiego, na Morawy powrócił trzy lata później dzięki interwencji papieża. Zmarł na Ziemi Morawskiej w 885 roku. Po jego śmierci duchowni podtrzymujący zwyczaje liturgiczne wprowadzone przez braci zostali usunięci z Wielkich Moraw.
tXNvK2ijLo_000tp00E
Mojmir (846), pierwszy władca Wielkich Moraw. Swoją władzę opierał na sojuszu z cesarzem Ludwikiem Pobożnym. W 831 roku przyjął chrzest, wspierał działalność duchownych frankijskich w swoim państwie i Rościsława. Rościsław (zm. 870 r.), książę Wielkich Moraw. Władzę objął w 846 roku dzięki wsparciu króla Ludwika Niemieckiego. Szybko zerwał jednak sojusz i podkreślając niezależność, usunął z kraju chrześcijańskich duchownych pochodzących z królestwa wschodniofrankijskiego. W 862 roku wysłał prośbę do cesarza bizantyjskiego Michała III o przysłanie duchownych i biskupa w celu chrystianizacji Moraw. Cesarz przysłał misję kierowaną przez braci Cyryla i Metodego. Rościsław w 855 roku odparł najazd wojsk Ludwika Niemieckiego. W 870 roku został pokonany przez bratanka, Świętosława. Przekazany Ludwikowi Niemieckiemu został oślepiony i uwięziony w klasztorze, gdzie zmarł.
tXNvK2ijLo_000tp00G
Borzywoj (852–889 r.), książę czeski z dynastii Przemyślidów. W 867 roku ogłosił się księciem Czechów. Jego władza rozciągała się na tereny w okolicach Pragi. Stąd rozpoczął podbój sąsiednich, słabszych księstw w Kotlinie Czeskiej. Jako władca był zależny od książąt Wielkich Moraw. W 872 roku Borzywoj wsparł księcia morawskiego Świętopełka w walce z Ludwikiem Niemieckim. Świętopełk wysłał wówczas do Czech Metodego i jego uczniów. Borzywoj został ochrzczony wraz z małżonką, Ludmiłą, około 883 roku. W 884 roku został odsunięty od władzy w wyniku spisku możnych, ale dzięki wsparciu Świętopełka zdołał ją odzyskać. Jako jego sojusznik rządził księstwem do śmierci.
tXNvK2ijLo_000tp00H
Wacław I (907–935), książę czeski od 921 roku, święty. Po śmierci ojca, Wratysława I, jako małoletni znalazł się pod opieką babki Ludmiły, wdowy po Borzywoju I. Wychowała go na chrześcijanina, czemu przeciwna była matka chłopca, Drahomira. Rządząc jako regentka, próbowała ona utrzymać w Czechach pogaństwo. Doprowadziła do zamordowania Ludmiły. Po dojściu do pełnoletniości (924/5 r.) usunął matkę z kraju i położył nacisk na dalszą chrystianizację Czech. Rządził, utrzymując tradycyjny ścisły sojusz z władcami Niemiec. Zginał zamordowany z inspiracji brata, późniejszego księcia Bolesława I Okrutnego.[Bolesław I Okrutny (915–967 lub 972 r.), syn Wratysława I, książę czeski od 935 roku. Doszedł do władzy po zamordowaniu brata, Wacława I. Energicznie wspierał rozwój chrześcijaństwa i przestrzeganie chrześcijańskich zwyczajów. Jego córka, Mlada, została mniszką. Początkowo popadł w konflikt z władcami Niemiec, ale ostatecznie wspierał Ottona I w walce z Węgrami i w 955 roku wojska czeskie walczyły po stronie niemieckiej w bitwie na Lechowym Polu. Uzależnił od siebie wiele ziem, w tym Morawy, prawdopodobnie Śląsk i Małopolskę. Jego córka, Dobrawa, poślubiła księcia Mieszka I.
Chrystianizacja Rusi
Chrystianizacja Słowian zamieszkujących na wschód od Bugu miała charakter bardziej skomplikowany. Według niektórych źródeł Rusowie - grupa o normańskim pochodzeniu, władająca tutejszymi Słowianami - mieli przyjąć z Konstantynopola chrzest równocześnie z Bułgarami w II poł. IX wieku. Jednak akt ten nie doprowadził do utrwalenia wpływów chrześcijaństwa nawet wśród ludzi sprawujących władzę. Podobnie było z chrztem OlgitXNvK2ijLo_000tp00JOlgi, regentki Rusi, w Konstantynopolu w 945 (lub 957) roku. Jej syn związał się z religią pogańską, podobnie uczynili jego następcy. Dopiero wnuk, Włodzimierz WielkitXNvK2ijLo_000tp00KWłodzimierz Wielki, zdecydował się w 988 roku przyjąć chrześcijaństwo według obrządku wschodniego, a tym samym uczynił je obowiązującym dla wszystkich mieszkańców swego państwa.
RgJPKALMCf878
Ru3AkH8Cx7quf1
Ćwiczenie 8
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Przyjrzyj się komiksowi i znaczkowi. Które zdania opisują przedstawione ilustracje?
Norweski komiks
Rosyjski znaczek
Historia na obrazku ma charakter żartobliwy.
□
□
Historia na obrazku dotyczy postaci historycznych.
□
□
W chrzest ludzi zaangażowane są siły nadprzyrodzone.
□
□
Chrzest jednoczy naród.
□
□
Władza i Kościół są ze sobą połączone.
□
□
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
Jak sądzisz, dlaczego na współczesnym, państwowym znaczku zdecydowano się zamieścić przedstawienie chrztu średniowiecznego władcy? Uzasadnij swoją opinię.
Rt99gM6JIWdb7
Zastanów się, czy warto pamiętać o historii swojego kraju.
Przykładowo:
Przygotowanie takiego znaczka ma wymiar działalności patriotycznej, przypominającej o ważnych wydarzeniach z dziejów państwa, jak i wymiar propagandowy, podkreślający chrześcijańskie korzenie
Według spisanej na Rusi w XI wieku Powieści minionych lat, książę Włodzimierz przyjął chrzest po zapoznaniu się z zasadami wiary ościennych religii. Aby je lepiej poznać, nakazał swoim wysłannikom odwiedzić ludy, które je wyznają. Tak opisali swoje wrażenia:
Okoliczności chrztu na Rusi wedle Powieści minionych lat
Powieść minionych lat. Charakterystyka historyczno‑literacka
Chodziliśmy do Bułgarów, patrzyliśmy, jak się kłaniają w świątyni, to jest w meczecie, stojąc bez pasa. Pokłoniwszy się, siądzie [Bułgar] i rozgląda się tędy i owędy jak opętany. I nie ma wesela w nich, jeno smutek i smród wielki. Nie jest dobrym ich prawo. I poszliśmy do Niemców [tj. rzymskich katolików]. I widzieliśmy w [ich] świątyni liczne nabożeństwa, ale piękności nie widzieliśmy żadnej. I przyszliśmy do Greków [tj. do Bizancjum], i wiedli nas, gdzie służą Bogu swojemu. I nie wiedzieliśmy, w niebie byliśmy, czy na ziemi. Nie ma bowiem na ziemi takiego widowiska ni piękna takiego. I nie wiemy, jak opowiedzieć o tym, tylko to wiemy, że tam Bóg z ludźmi przebywa, i nabożeństwo ich najlepsze ze wszystkich krajów. My zaś nie możemy zapomnieć piękna tego, każdy bowiem człowiek, gdy skosztuje słodkości, później gorzkości nie przyjmuje, tako i my nie możemy tu żyć.
1 Źródło: Powieść minionych lat. Charakterystyka historyczno‑literacka, oprac. F. Sielicki, tłum. F. Sielicki, Wrocław 1968, s. 287.
Polecenie 12
Wyszukaj w tekście słowa opisujące cechy charakterystyczne każdego z wyznań. Jaki element przeważył w pozytywnej ocenie ortodoksyjnego chrześcijaństwa? Zwróć uwagę na opis każdej z narodowości.
R16joIGwBVqsx
Przeważającym elementem było piękno i przepych, jakiego doświadczono w kontakcie z dworem bizantyjskim. W porównaniu do 'Greków' Bułgarzy nie okazywali wesołości, byli przesiąknięci brudem i biedą, a Niemcy nie okazali należytego piękna w swoich nabożeństwach.
Ćwiczenie 9
RGJiH4QaCw9Fs
Ćwiczenie 9
Na podstawie tekstu źródłowego zamieszczonego wyżej, wyjaśnij okoliczności chrztu Rusi.
ReAZbfyCtepqd
Przeczytaj ponownie tekst.
Władca, chcąc lepiej poznać zasady religii, wysłał swoich wysłanników na tereny już wyznające tę religię.
Polecenie 13
Czy w tym przypadku obraz jest tylko ilustracją źródła średniowiecznego, czy dostrzegasz jeszcze inne elementy w charakterystyce obu wyznań?
RgvWh7QVlRDed
Duchowni Kościoła rzymskiego mają wycięte tonsury, zaś duchowni wschodni bogato zdobione szaty.
Polecenie 13
Podaj, czym różni się wygląd duchownych w Kościele rzymskim i wschodnim.
R1R4IptdiHupd
Duchowni Kościoła rzymskiego mają wycięte tonsury, zaś duchowni wschodni bogato zdobione szaty.
tXNvK2ijLo_000tp00K
Włodzimierz Wielki (958–1015 r.), syn Światosława, książę kijowski od 980 roku. Po śmierci ojca uciekł do Szwecji w obawie przed braćmi. Wrócił z armią Waregów, w 980 roku zajął Kijów i poddał swej władzy ziemie od Morza Bałtyckiego po wybrzeże Morza Czarnego. W 988 roku przyjął chrześcijaństwo wyznania ortodoksyjnego, by poślubić córkę cesarza bizantyjskiego, Annę. Zmienił wówczas imię na Bazyli przez szacunek dla swojego teścia, cesarza Bazylego II. Po powrocie do Kijowa z wielką energią prowadził akcję chrystianizacyjną w swoim państwie.
tXNvK2ijLo_000tp00J
Olga (ok. 890–969 r.), księżniczka Rusów, święta. W 903 roku poślubiła Igora, późniejszego księcia Kijowa. Od jego śmierci w 945 do 963 roku sprawowała rządy nad Rusami w imieniu małoletniego syna Światosława. Zasłynęła odwagą i mądrością. Przyjęła chrzest w Konstantynopolu, zmieniając wówczas imię na Helena na cześć ówczesnej cesarzowej Heleny Lekapeny. Starała się uporczywie szerzyć chrześcijaństwo wśród Rusów, ale bez większych sukcesów. Za swe zasługi jest tytułowana w Kościele Wschodnim jako 'równa apostołom'.
Jeszcze dłużej trwała chrystianizacja Słowian Połabskich. Mimo decyzji niektórych książąt plemienia Obodrytów o przyjęciu chrześcijaństwa, większość Słowian trwała przy tradycyjnych wierzeniach. Jak niegdyś Sasi, tak teraz Połabianie, walcząc z ekspansją ottońskiego Cesarstwa, traktowali szerzenie chrześcijaństwa w X wieku jako element agresji ze strony swoich wrogów. Podobnie do tego zagadnienia podchodzili cesarze. Chrystianizacja i tworzenie diecezji były zarówno ich obowiązkiem jako władców, jak i sposobem na zapewnienie porządku na podbitych terenach. W rezultacie chrystianizacja tych ziem zakończyła się dopiero w 1. połowie XII wieku.
Polecenie 14
Zapoznaj się z poniższą galerią mediów. Najedź kursorem na strzałki i naciskaj za pomocą lewego przycisku myszy (LPM). Następnie zapoznaj się z poleceniem, zamieszczonym pod zdjęciami.
R1AtOSxRLOVZZ
R1cqTM6e0woKM
Pamiętając o okolicznościach chrztu innych ludów Europy, wytłumacz, dlaczego na tablicy pamiątkowej umieszczono właśnie te słowa przypisywane biskupowi Ottonowi: 'Bóg nie chce wymuszonej, lecz dobrowolnej służby'?
RDNQlgGkW9Z4T
Chrześcijaństwo miało w pokojowy sposób rozszerzać swoje wpływy i nie zmuszać do przyjęcia nowej wiary przez pogan za pomocą miecza.
Polecenie 14
Wytłumacz, dlaczego te słowa są właśnie przypisywane biskupowi Ottonowi: 'Bóg nie chce wymuszonej, lecz dobrowolnej służby'.
ROfihRJXEQhwI
Chrześcijaństwo miało w pokojowy sposób rozszerzać swoje wpływy i nie zmuszać do przyjęcia nowej wiary przez pogan za pomocą miecza.
Zamiast podsumowania
Polecenie 15
Zapoznaj się z poniższym tekstem źródłowym, następnie wykonaj zadanie:
Papież Grzegorz VII ogłasza przekazanie na ręce Winfryda‑Bonifacego misji w Germanii (1 grudnia 722 roku)
Die Briefe des heiligen Bonifatius und Lullus (S. Bonifatii et Lulli epistolae)
Biskup Grzegorz, sługa sług Bożych, do wszystkich [...] chrześcijan lękających się Boga. Wiedząc, że spośród ludzi mieszkających w części Germanii na wschód od Renu niektórzy zeszli na manowce skuszeni przez diabła i służą obecnie bożkom pod przebraniem religii chrześcijańskiej, zaś inni nie zostali jeszcze oczyszczeni wodą świętego chrztu, lecz żyją jak bestie nieznające swego Stwórcy, postanowiliśmy wysłać właściciela tego dokumentu, naszego czcigodnego brata i towarzysza – biskupa Bonifacego, do tych ziem. Ma on oświecać ich i głosić słowo wiary tak, by poprzez swe kazania mógł nauczyć ich ścieżki życia wiecznego. A gdy znajdzie tych, co zbłądzili ze ścieżki prawdziwej wiary zwiedzeni przez podstępnego diabła, może ich zganić i przywieść z powrotem do nieba zbawienia, pouczając ich o naukach Stolicy Apostolskiej i utwierdzając ich w katolickiej wierze.
2 Źródło: Die Briefe des heiligen Bonifatius und Lullus (S. Bonifatii et Lulli epistolae), [w:] Monumenta Germaniae Historica, Epistolae selectae in usum scholarum, wydanie nr 17, t. 1, tłum. P. Wiszewski, Michael Tangl Berlin 1916, s. 30.
Wyszukaj w tekście, jakie najważniejsze zadania postawił przed Bonifacym cesarz. Przypomnij sobie sposób, w jaki prowadzili działalność misyjną Bonifacy i Karol Wielki. Czym różniły się te dwie metody chrystianizacji?
R10mE7H3oYcwu
Chrystianizacja prowadzona przez Karola Wielkiego była związana z przymusowym przyjęciem wiary chrześcijańskiej. Winfryd‑Bonifacy miał prowadzić nauki i poszerzać wiedzę o życiu Chrystusa, a w przypadku zbłądzenia nawróconych ze ścieżki - napominać i nauczać, ale nie karać fizycznie.
Polecenie 16
Przypomnij sobie, z pomocą jakiego języka prowadzili chrystianizację Germanów - biskupi ariańscy, oraz Słowian - święci Cyryl i Metody. Czy podobnie zachowywał się Bonifacy? Jeśli nie, to jak myślisz, dlaczego? Czy miało to związek z wypełnianiem przez niego misji z polecenia papieża, biskupa Rzymu? Uzasadnij swoją opinię.
RZaitwnBrfJD6
Dzięki temu spotkaniu z historią uzyskałem lub rozwinąłem: