Twoje ciało

R1AgnwPVY6D7c

Schemat ilustruje hierarchię w budowie organizmu człowieka, na którą składają się kolejno: atomy, cząsteczki, komórki, na przykład komórka mięśniowa, tkanki, na przykład tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca, narządy, na przykład serce, układy narządów, na przykład układ krwionośny, i organizm człowieka.

1. Komórki – cegiełki organizmu

Ciało człowieka zbudowane jest z ogromnej liczby komórekkomórkakomórek. Większość z nich jest mikroskopijnej wielkości – gdyby ułożyć ich kilkadziesiąt obok siebie, to utworzyłyby linię długości jednego milimetra. Istnieją też komórki większe, choćby nerwowe, których wypustki mają czasem metr długości. Najprościej mówiąc, komórka to najmniejszy składnik organizmu, który wykazuje czynności życiowe: odżywia się, oddycha, rozmnaża i wydala substancje zbędne. Z komórek zbudowane są tkankitkankatkanki (np. mięśniowa), a z nich z kolei narządy,narządnarządy, takie jak mózg czy serce. Te zaś współpracują ze sobą, tworząc układy narządówukład narządówukłady narządów.

2. Wybrane narządy naszego ciała

Narządy pełnią określone funkcje w organizmie. Na przykład płuca umożliwiają wymianę gazową, to znaczy pobieranie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla. Serce pompuje krew i rozprowadza ją po całym ciele. Mózg nadzoruje pracę wszystkich innych narządów. Nerki działają jak filtry – wychwytują z krwi szkodliwe substancje, które później są wraz z moczem wydalane na zewnątrz. Żołądek odpowiada za trawienie pokarmu. W jelitach natomiast dochodzi do wchłaniania przez organizm substancji odżywczych zawartych w pokarmie. Kości i mięśnie pozwalają się nam poruszać. Narządy zmysłów, czyli oczy, nos, uszy, język, odbierają bodźce ze środowiska zewnętrznego, dzięki czemu poznajemy świat.

3. Układy narządów

Narządy współpracują ze sobą, tworząc zespoły zwane układami. Każdy układ ma do wykonania określone zadanie. Na przykład układ oddechowy umożliwia pobieranie potrzebnego do życia tlenu i usuwanie zbędnego dwutlenku węgla. Układ pokarmowy odpowiada za odżywianie organizmu. Układ krwionośny, w skład którego wchodzi serce, transportuje krew po całym ciele, a wraz z nią ważne substancje, takie jak tlen i związki odżywcze. Układ nerwowy, którego głównym narządem jest mózg, kontroluje pracę innych układów i pozwala odbierać bodźce płynące zarówno z otoczenia, jak i z wnętrza organizmu (dzięki temu czujemy na przykład głód). Układ ruchu, decydujący o poruszaniu się, tworzą szkielet i mięśnie. Natomiast układ rozrodczy umożliwia nam rozmnażanie się. Jest on odmiennie zbudowany u kobiet i mężczyzn.

RilQZMXXi8pLP

Ilustracja przedstawia budowę ciała człowieka. Widoczne są dwa kontury ciała, kobiety i mężczyzny, obok nich znajdują się tabliczki z nazwami układów. Klikając na nie, można ujrzeć umiejscowienie szkieletu, układu oddechowego, układu rozrodczego, układu pokarmowego, układu nerwowego, układu krwionośnego, układu wydalniczego oraz układu mięśniowego. Po kliknięciu na przycisk z napisem szkielet w sylwetkach człowieka pojawia się układ kostny. Widoczne są kości czaszki, kończyn, klatki piersiowej, kręgosłup i miednica. Po kliknięciu na układ oddechowy pojawiają się płuca, tchawica, krtań, jama ustna i nos. Po kliknięciu na układ rozrodczy na lewej sylwetce pojawia się układ męski rozrodczy. Widać jądra, najądrza, nasieniowody, prostatę i cewkę moczową. Na prawej sylwetce widać układ żeński rozrodczy. Widać jajniki, jajowody, macicę, pochwę. Po kliknięciu na układ pokarmowy pojawia się jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, wątroba, trzustka, jelito cienkie i jelito grube. Po kliknięciu na układ nerwowy ukazuje się mózg i kręgosłup. Odchodzą od nich liczne linie, które docierają do każdego zakątka ciała. Linie symbolizują nerwy. Po kliknięciu na układ krwionośny pojawia się serce oraz czerwone i niebieskie linie. Czerwone symbolizują tętnice, a niebieskie żyły. Linie prowadzą od serca do głowy i kończyn. Po kliknięciu na układ wydalniczy pojawiają się dwie nerki, leżące na nich nadnercza. Od nerek w dół odchodzą moczowody. Prowadzą do pęcherza moczowego. Od pęcherza na zewnątrz organizmu prowadzi cewka moczowa. U mężczyzny cewka jest dłuższa niż u kobiety. Po kliknięciu na układ mięśniowy pojawiają się mięśnie. Znajdują się one w całym organizmie.

Ilustracja przedstawia budowę ciała człowieka. Widoczne są dwa kontury ciała, kobiety i mężczyzny, obok nich znajdują się tabliczki z nazwami układów. Klikając na nie, można ujrzeć umiejscowienie szkieletu, układu oddechowego, układu rozrodczego, układu pokarmowego, układu nerwowego, układu krwionośnego, układu wydalniczego oraz układu mięśniowego. Po kliknięciu na przycisk z napisem szkielet w sylwetkach człowieka pojawia się układ kostny. Widoczne są kości czaszki, kończyn, klatki piersiowej, kręgosłup i miednica. Po kliknięciu na układ oddechowy pojawiają się płuca, tchawica, krtań, jama ustna i nos. Po kliknięciu na układ rozrodczy na lewej sylwetce pojawia się układ męski rozrodczy. Widać jądra, najądrza, nasieniowody, prostatę i cewkę moczową. Na prawej sylwetce widać układ żeński rozrodczy. Widać jajniki, jajowody, macicę, pochwę. Po kliknięciu na układ pokarmowy pojawia się jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, wątroba, trzustka, jelito cienkie i jelito grube. Po kliknięciu na układ nerwowy ukazuje się mózg i kręgosłup. Odchodzą od nich liczne linie, które docierają do każdego zakątka ciała. Linie symbolizują nerwy. Po kliknięciu na układ krwionośny pojawia się serce oraz czerwone i niebieskie linie. Czerwone symbolizują tętnice, a niebieskie żyły. Linie prowadzą od serca do głowy i kończyn. Po kliknięciu na układ wydalniczy pojawiają się dwie nerki, leżące na nich nadnercza. Od nerek w dół odchodzą moczowody. Prowadzą do pęcherza moczowego. Od pęcherza na zewnątrz organizmu prowadzi cewka moczowa. U mężczyzny cewka jest dłuższa niż u kobiety. Po kliknięciu na układ mięśniowy pojawiają się mięśnie. Znajdują się one w całym organizmie.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P6H20Sd8I

RGMjy5T5sfk18

Zdjęcie przedstawia zbliżenie opuszki palca człowieka z wyraźnie widocznymi liniami papilarnymi.

Podsumowanie

• Wszystkie części ciała człowieka zbudowane są z ogromnej liczby różnych komórek.

• Podobne do siebie komórki budują tkanki, z których zbudowane są narządy. Grupy narządów tworzą układy pełniące określone funkcje.

• Ciało człowieka to zespół wielu współpracujących ze sobą układów narządów. Pracą całego organizmu kieruje mózg.

Praca domowa

Słownik

Zadania