W tym materiale utrwalisz sobie wiadomości o ruchu drgającym i ruchu falowym. Ich definicje oraz wielkości charakteryzujących te ruchy. Powtórzysz sobie informacje o falach dźwiękowych i ich charakterystykę, a także podział na ultra- i infradźwięki. Przypomnisz sobie jak wyznaczać okres w ruchu drgającym, wytwarzać dźwięki o większej lub mniejszej częstotliwości, korzystać z zależności między wielkościami opisującymi fale do obliczeń.

RZzqavTPNoUEP
Ruch drgający, czyli drgania, nazywa się niekiedy oscylacjami i stąd też wywodzi się określenie oscylator. Oznacza ono urządzenie lub układ fizyczny wykonujący ruch drgający lub też generujący rozmaitego rodzaju drgania. Oscylatory mechaniczne mają ogromny zakres zastosowań – mogą zarówno służyć do wykonywania precyzyjnych cięć w drewnie i metalu, jak i służyć do wbijania w ziemię wielometrowej długości stalowych elementów podczas budowy fundamentów wielkich budynków. Przykład tego ostatniego urządzenia można zobaczyć na zdjęciu powyżej. Jest ono w stanie wywiercić pionowy szyb o głębokości 50 metrów i średnicy ponad dwóch metrów
Źródło: dostępny w internecie: flickr.com, licencja: CC BY-ND 2.0.

Ruch drgający i jego przykłady

R1D8AAZmdzbPc
Wahadło Foucaulta
Źródło: Andy Hay, dostępny w internecie: flickr.com, licencja: CC BY 2.0.
  • Ruch drgający to taki ruch, w którym wielkości opisujące go zmieniają cyklicznie swoje wartości.

  • Ruch drgający odbywa się wokół punktu zwanego położeniem równowagi.

  • Szczególnymi przykładami ruchu drgającego są: ruch wahadła matematycznego i ciężarka zawieszonego na sprężynie, które wykonują drgania harmoniczne.

Wielkości opisujące drgania

Rnj6SUf1s3pDr
Częstościomierz.
Źródło: Dilshan Jayakody, dostępny w internecie: flickr.com, licencja: CC BY-SA 2.0.
  • Wielkościami opisującymi ruch drgający są:

    • amplituda drgań A – największe wychylenie z położenia równowagi,

    • okres drgań T – czas trwania jednego pełnego drgania; jednostka: sekunda s,

    • częstotliwość drgań – liczba drgań w jednostce czasu; jednostka: herc [Hz].

      Częstotliwość i okres drgań są związane zależnością: f=1T.

  • Wykresem zależności położenia danego punktu od czasu w ruchu harmonicznym jest sinusoida. Z takiego wykresu można odczytać amplitudę i okres drgań.

Przemiany energii w ruchu drgającym

RX1bOITry11tB
Kula burząca na dźwigu.
Źródło: Paul Goyette, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 2.0.
  • Ciało wykonujące ruch drgający posiada dwa rodzaje energii: energię kinetyczną i energię potencjalną.

  • Dla wahadła matematycznego energia potencjalna to energia potencjalna grawitacji, a dla ciężarka na sprężynie – energia potencjalna sprężystości.

  • Podczas drgania zmienia się zarówno wartość energii kinetycznej, jak i energii potencjalnej.

  • Energia kinetyczna:

    • rośnie, gdy ciało drgające zbliża się do położenia równowagi,

    • maleje podczas oddalania się ciała od położenia równowagi,

    • osiąga największą wartość, gdy ciało przechodzi przez położenie równowagi,

    • przyjmuje wartość zero w punktach maksymalnego wychylenia z położenia równowagi.

  • Energia potencjalna:

    • maleje, gdy ciało drgające zbliża się do położenia równowagi,

    • rośnie podczas oddalania się ciała od położenia równowagi,

    • osiąga największą wartość w punktach maksymalnego wychylenia z położenia równowagi,

    • przyjmuje wartość zero, gdy ciało przechodzi przez położenie równowagi.

  • Suma energii kinetycznej potencjalnej podczas drgania pozostaje stała i równa jest pracy wykonanej przez siły zewnętrzne podczas wytrącania ciała z położenia równowagi.

Wyznaczanie okresu drgań wahadła matematycznego

R1d8kR9szLH9o
Wahadło.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
  • Wyznaczanie okresu drgań wahadła matematycznego polega na zmierzeniu czasu trwania kilku lub kilkudziesięciu pełnych wahnięć i podzieleniu wyniku tego pomiaru przez liczbę wahnięć.
    T= tnn,
    gdzie:
    n – liczba pełnych wahnięć; tn – czas trwania n wahnięć.

  • Okres drgań wahadła matematycznego dla małych kątów wychylenia () nie zależy od amplitudy drgań. Tę właściwość wahadła nazywamy izochronizmem.

  • Okres drgań wahadła matematycznego zależy od jego długości, przy czym:

    • większej długości odpowiada większa wartość okresu drgań,

    • gdy długość wahadła wzrośnie cztery razy, to okres drgań wzrośnie dwa razy.

  • Okres drgań wahadła matematycznego nie zależy od masy wahadła.

Wyznaczanie okresu drgań ciężarka na sprężynie

R1RPDTJhCsWhk
Ciężarek na sprężynie.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
  • Aby wyznaczyć częstotliwość drgań ciężarka na sprężynie, należy zmierzyć czas trwania kilku lub kilkudziesięciu pełnych drgań i podzielić liczbę drgań przez zmierzony czas.
    f=ntn
    gdzie:
    n – liczba pełnych drgań; tn – czas trwania n drgań.

  • Aby wyznaczyć okres drgań ciężarka na sprężynie, należy zmierzyć czas trwania kilku lub kilkudziesięciu pełnych drgań i podzielić zmierzony czas przez liczbę tych drgań.
    T= tnn

  • Okres drgań ciężarka na sprężynie zależy od jego masy, przy czym większej masie odpowiada większa wartość okresu drgań.

Fala mechaniczna

R1VbDzBPDmbEf
Fala morska - przykład fali mechanicznej.
Źródło: Misty, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 2.0.
  • Fala mechaniczna to drgania czasteczek rozchodzące się w ośrodku sprężystym.

  • Źródłem fali jest ciało drgające, które przekazuje drgania cząsteczkom ośrodka.

  • Gdy w ośrodku rozchodzi się fala, cząsteczki tego ośrodka wykonują ruch drgający; każda wokół swego położenia równowagi. Ruch ten odbywa się na małej przestrzeni.

  • Fala mechaniczna to drgania rozchodzące się ruchem jednostajnym w ośrodku jednorodnym. Ruch fali jest możliwy wtedy, gdy cząsteczki ośrodka przekazują sobie wzajemnie drgania.

Wielkości opisujące ruch falowy

RhdWigRgDy06d
Długość fali.
Źródło: Keytotime, Krzysztof Jaworski, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

Wielkości charakteryzujące ruch falowy:

  • prędkość fali v – prędkość, z jaką w ośrodku rozchodzi się zaburzenie wywołane drganiami źródła fali. Jej wielkość zależy od właściwości ośrodka, jego sprężystości i gęstości; jednostka – metr na sekundę ms;

  • amplituda fali A – amplituda drgań cząsteczek ośrodka, w którym rozchodzi się fala; jednostka – metr;

  • okres fali T – okres drgań źródła fali, a jednocześnie okres drgań cząsteczek ośrodka, w którym rozchodzi się fala; jednostka – sekunda;

  • częstotliwość fali f – częstotliwość drgań źródła fali, a jednocześnie częstotliwość drgań cząsteczek ośrodka, w którym rozchodzi się fala; jednostka – herc Hz;

  • długość fali λ (lambda) – odległość między dwoma sąsiednimi grzbietami (lub dwiema sąsiednimi dolinami) fali; jednostka – metr.

Zależności między okresem, częstotliwością, długością i prędkością fali

R1SeFZIi7WAG0
Zasada działania sonaru.
Źródło: ContentPlus, licencja: CC BY 3.0.
  • Częstotliwość fali jest odwrotnością okresu – tak jak w opisie drgań, czyli:
    f= 1T, T=1f.

  • Długość fali to jednocześnie droga, jaką przebywa fala w ciągu jednego okresu drgań cząsteczek ośrodka.
    droga=prędkość·czas, czyli:
    s=v·t, λ=v·T.

Cechy dźwięku

RgP1X7brrzBYB
Efekt działania wysokiego dźwięku.
Źródło: Trevor Cox, dostępny w internecie: youtube.com, licencja: CC BY 3.0.
  • Dźwiękami nazywamy fale wytworzone przez ciała drgające z częstotliwością z zakresu od 16 Hz do 20 kHz; podany zakres ma charakter umowny, w rzeczywistości jest cechą indywidualna każdego człowieka.

  • Dźwięk może być zarejestrowany przez ludzkie ucho, jeśli energia niesiona przez falę dźwiękową jest większa od progu słyszalności, a mniejsza od granicy bólu (przyjmuje się wynosi ona około ).

  • Podstawowymi cechami dźwięku są:

    • wysokość – związana z częstotliwością fali: wyższy dźwięk – większa częstotliwość,

    • głośność – związana z amplitudą fali: większa amplituda – głośniejszy dźwięk,

    • barwa – związana ze złożonością drgań źródła fali, pozwala rozróżniać brzmienie różnych instrumentów.

Fale stojące

R1IrHGmTEpK4V
Fala stojąca
Źródło: Krzysztof Jaworski, licencja: CC BY 3.0.

Fale stojące są wynikiem nałożenia się fal biegnących w przeciwne strony; składają się z:

  • węzłów – miejsc, w których elementy ośrodka nie drgają,

  • strzałek – miejsc, gdzie amplituda drgań elementów ośrodka jest maksymalna.

Odległość dwóch sąsiednich węzłów równa jest połowie długości fali biegnącej w ośrodku; odległość węzła od najbliższej strzałki równa jest 14 długości fali biegnącej.

Instrumenty muzyczne

RTlJm1cTl99vl
W sklepie muzycznym można zakupić różne instrumenty, które są źródłami fal mechanicznych - dźwiękowych.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
  • Podstawowym elementem instrumentu muzycznego jest ciało drgające: struna, słup powietrza, membrana itp.

  • W drgających elementach instrumentów (strunach, słupach powietrza, membranach) powstają fale stojące.

  • Wysokość (częstotliwość) dźwięku emitowanego przez instrument zależy od najdłuższej (podstawowej) fali, jaka może powstać w elemencie drgającym, a ta związana jest z rozmiarami tego elementu.

  • W instrumentach dętych większej długości piszczałki odpowiada mniejsza częstotliwość podstawowa, a tym samym niższy dźwięk.

  • W instrumentach strunowych wysokość dźwięku zależy od:

    • długości struny: większa długość – niższy dźwięk,

    • grubości struny: cieńsza struna – wyższy dźwięk,

    • naciągu struny: większa siła naciągu – wyższy dźwięk.

Infradźwięki i ultradźwięki

R1b0oRiuJahlN
Nietoperze do orientacji w terenie wykorzystują echolokację, która polega na wysyłaniu i odbieraniu odbitych od przeszkód ultradźwięków
Źródło: Joxerra Aihartza, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
  • Infradźwiękami nazywamy fale mechaniczne o częstotliwości mniejszej od 16 Hz.

  • Źródłem ultradźwięków w naturze są: grzmoty, trzęsienia ziemi, erupcje wulkanów, wodospady, wiatr, zorze polarne.

  • W budynkach infradźwięki mogą powstawać w przewodach wentylacyjnych oraz w wyniku drgań różnych maszyn i urządzeń biurowych.

  • Infradźwięki mają niekorzystny wpływ na organizm człowieka.

  • Ultradźwięki to fale mechaniczne o częstotliwości większej niż 20 kHz.

  • Ultradźwięki są wytwarzane i rejestrowane przez niektóre zwierzęta.

  • Sztucznie wytworzone w generatorach fale ultradźwiękowe znalazły liczne zastosowania w terapii i diagnostyce medycznej (USG), fizykoterapii, w technice (sonary) i nauce.

  • Infradźwięki i ultradźwięki nie są rejestrowane przez ludzkie ucho, ale mogą być wysyłane i odbierane przez niektóre zwierzęta.

Ćwiczenie 1
Rt6vFZPaHovpM
Wahadło matematyczne wykonuje 10 pełnych wahnięć w ciągu 20 sekund. Oblicz częstotliwość wahań tego wahadła. Jaką drogę pokona kulka tego wahadła w tym czasie, jeśli wiadomo, że amplituda jego drgań wynosi 3 cm? Uzupełnij luki w odpowiedzi, wpisując odpowiednie liczby. Częstotliwość wahań tego wahadła wynosi f=Tu uzupełnijHz, natomiast droga, jaką pokona kulka tego wahadła jest równa s=Tu uzupełnijcm.
Ćwiczenie 2
Rx36q1kxAtAjI
Fala ultradźwiękowa rozchodząca się w kości ma długość λ=2 mm. Jaka jest częstotliwość tej fali, jeśli dźwięk rozchodzi się w kości z prędkością v=4000 ms? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. f=2 MHz., 2. f=3 MHz., 3. f=4 MHz., 4. f=1 MHz.
Ćwiczenie 3

Naszkicuj dwie pary sinusoid: jedna para symbolizująca dwa dźwięki o tej samej wysokości, ale różniące się głośnością, i druga para odpowiadająca dźwiękom o tej samej głośności, ale różnej wysokości.

R1cy4ispoizbd

Opisz jak będą się różniły między sobą fale dźwiękowe (sinusoidy) w parach: jedna para symbolizująca dwa dźwięki o tej samej wysokości, ale różniące się głośnością, i druga para odpowiadająca dźwiękom o tej samej głośności, ale różnej wysokości.

R6nYUDm4hbvn2
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 4

W instrukcji obsługi pewnej maszyny napisano: „Poziom natężenia dźwięku podczas pracy wynosi 130 dB”. Czy osoba obsługująca tę maszynę powinna używać ochraniacza słuchu? Uzasadnij odpowiedź.

RaAQXuWzCFumt
(Uzupełnij).
R1ZPpZ0JWaHP8
Ćwiczenie 5
Struna fortepianu ma długość 2 metry i jest unieruchomiona na obu swoich końcach.
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe. Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Długość fali podstawowej powstającej w tej strunie jest równa 4 m., 2. Trzy długości fal, które utworzą w tej strunie falę stojącą będą mieć następujące długości: 2 m, 43 m, 1 m., 3. Długość fali podstawowej powstającej w tej strunie jest równa 5 m., 4. Trzy długości fal, które utworzą w tej strunie falę stojącą będą mieć następujące długości: 2 m, 1 m, 34 m., 5. Długość fali podstawowej powstającej w tej strunie jest równa 3 m., 6. Trzy długości fal, które utworzą w tej strunie falę stojącą będą mieć następujące długości: 2 m, 1 m, 13 m.
Ćwiczenie 6

Częstotliwość drgań napiętej struny związana jest z długością fali biegnącej w strunie oraz prędkości fali w strunie: f=vλ. Strojenie instrumentu polega na zmianie naprężenia struny, co pociąga za sobą zmianę wysokości dźwięku. Określ, która z wymienionych tu wielkości: długość fali czy prędkość fali (w strunie) zmienia się podczas strojenia? Odpowiedź uzasadnij.

R1B2ENF6IS3kI
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 7

Podczas przebudowy placu zabaw robotnicy podwyższyli konstrukcję, na której wisiała huśtawka, i zawiesili ją na nowych, dłuższych linach. Napisz, jak zmieniły się wielkości opisujące ruch huśtawki: okres wahań, częstotliwość, amplituda, jeśli po przebudowie huśtawka zostanie wychylona o ten sam kąt.

R13UPAZKfrw3Q
(Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 8

Obejrzyj poniższą animację i oceń prawdziwość poniższych zdań. Przy każdym zdaniu w tabeli zaznacz „Prawda” albo „Fałsz”.

Rzaso8DQMv6EC
Film dotyczący ruchu ciężarka na sprężynie.
RoFZnwzLxTTKX
Łączenie par. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Przy każdym zdaniu w tabeli zaznacz „Prawda” albo „Fałsz”.. Gdy ciężarek porusza się w górę, jego prędkość maleje. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Ciężarek osiąga największą energię kinetyczną, gdy mija punkt O. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Ciężarek osiąga największą energię kinetyczną w punktach A1A2. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Droga przebyta przez ciężarek podczas jednego drgania jest 4 razy większa od amplitudy. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W punktach A1A2 energia kinetyczna ciężarka jest równa zero. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Rs68kRg9ZdiMn
Ćwiczenie 9
Młot pneumatyczny wykonuje 1800 uderzeń na minutę. Ile wynosi częstotliwość pracy tego młota wyrażona w hercach? Możliwe odpowiedzi: 1. 30 Hz, 2. 1800 Hz, 3. 10800 Hz, 4. 1740 Hz, 5. 0,0333 Hz, 6. 60 Hz, 7. 1860 Hz
R1ZvKhrxvmh7e
Ćwiczenie 10
Odległość między skrajnymi wychyleniami kuli długiego wahadła matematycznego wynosi 1 m. Jaką wartość ma amplituda drgań tego wahadła? Wskaż poprawne odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. 0,5 m, 2. 50 cm, 3. 500 mm, 4. 1 m, 5. 100 cm, 6. 2 m, 7. 200 cm, 8. 1000 mm
R1YLF6FVth0qw
Ćwiczenie 11
Dokończ zdanie, wybierając poprawne odpowiedzi.
Natężenie dźwięku zależy od: Możliwe odpowiedzi: 1. amplitudy fali dźwiękowej, 2. odległości od źródła fali, 3. prędkości fali, 4. częstotliwości fali dźwiękowej, 5. okresu fali dźwiękowej, 6. długości fali dźwiękowej, 7. wysokości dźwięku
Rer04hDqQKuX2
Ćwiczenie 12
Fala biegnie po powierzchni wody z szybkością 5 ms, a jej grzbiety docierają do brzegu co 2 s. Oblicz długość tej fali, a następnie wskaż prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. 10 m, 2. 1000 cm, 3. 2,5 m, 4. 250 cm, 5. 7 m, 6. 40 cm, 7. 700 cm, 8. 0,4 m
Re26YhGop8z5l
Ćwiczenie 13
Przyporządkuj fale o podanej częstotliwości do odpowiedniej kategorii, przeciągając je. Zwróć uwagę na jednostki. Dźwięki Możliwe odpowiedzi: 1. 7 Hz, 2. 500 Hz, 3. 40 dHz, 4. 100 Hz, 5. 100 cm, 6. 40 kHz, 7. 7 m, 8. 5 Hz, 9. 100 dHz, 10. 7 kHz, 11. 100 kHz, 12. 7 MHz, 13. 500 kHz, 14. 10000 Hz, 15. 40 Hz Ultradźwięki Możliwe odpowiedzi: 1. 7 Hz, 2. 500 Hz, 3. 40 dHz, 4. 100 Hz, 5. 100 cm, 6. 40 kHz, 7. 7 m, 8. 5 Hz, 9. 100 dHz, 10. 7 kHz, 11. 100 kHz, 12. 7 MHz, 13. 500 kHz, 14. 10000 Hz, 15. 40 Hz Infradźwięki Możliwe odpowiedzi: 1. 7 Hz, 2. 500 Hz, 3. 40 dHz, 4. 100 Hz, 5. 100 cm, 6. 40 kHz, 7. 7 m, 8. 5 Hz, 9. 100 dHz, 10. 7 kHz, 11. 100 kHz, 12. 7 MHz, 13. 500 kHz, 14. 10000 Hz, 15. 40 Hz Elementy niepasujące do żadnej kategorii Możliwe odpowiedzi: 1. 7 Hz, 2. 500 Hz, 3. 40 dHz, 4. 100 Hz, 5. 100 cm, 6. 40 kHz, 7. 7 m, 8. 5 Hz, 9. 100 dHz, 10. 7 kHz, 11. 100 kHz, 12. 7 MHz, 13. 500 kHz, 14. 10000 Hz, 15. 40 Hz
R1AmmsLGeuetu
Ćwiczenie 14
Dokończ zdanie, wybierając poprawną odpowiedź.
Aby zwiększyć wysokość dźwięku emitowanego przez piszczałkę należy: Możliwe odpowiedzi: 1. Zmniejszyć długość słupa powietrza drgającego w piszczałce, 2. Zwiększyć długość słupa powietrza drgającego w piszczałce, 3. Mocniej dmuchać w piszczałkę, 4. Użyć wzmacniacza dźwięku, 5. Przenieść piszczałkę na większą wysokość
R5vQ4Dc2paSHc
Ćwiczenie 15
Izochronizm wahadła to Możliwe odpowiedzi: 1. niezależność okresu drgań od amplitudy drgań., 2. niezależność częstotliwości drgań od amplitudy drgań., 3. zależność okresu drgań od amplitudy drgań., 4. zależność częstotliwości drgań od amplitudy drgań., 5. zależność amplitudy drgań od długości wahadła.
R1aDdbXR95Fop
Ćwiczenie 16
Dwa wahadła o tej samej długości, ale różnej masie wychylono z położenia równowagi - lżejsze o kąt 3 stopni, a masywniejsze o kąt 6 stopni i puszczono jednocześnie. Które z nich pierwsze osiągnie położenie równowagi? Możliwe odpowiedzi: 1. Oba jednocześnie dotrą do położenia równowagi., 2. Pierwsze dotrze to, które ma większą masę., 3. Pierwsze dotrze to, które wychylono o mniejszy kąt., 4. Pierwsze dotrze to, które wychylono o mniejszy kąt., 5. Pierwsze dotrze to, które wychylono o większy kąt.
RABO41t9QmhB8
Ćwiczenie 17
Prędkość dźwięku w powietrzu wynosi 340 ms. Ile wynosi długość fali infradźwiękowej o częstotliwości 2 Hz? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 170 m, 2. 680 m, 3. 170 cm, 4. 680 cm, 5. 6,8 m
RsOuvWzYXUYvV
Ćwiczenie 18
Sygnał wysłany przez sonar w stronę morskiego dna wrócił do detektora po upływie 0,2 s. Szybkość dźwięku w wodzie wynosi 1500 ms. Oblicz głębokość morza i wskaż prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. 150 m, 2. 0,15 km, 3. 300 m, 4. 300 cm, 5. 150 cm, 6. 7500 m, 7. 7,5 km
RVcYXHDmUhxbi
Ćwiczenie 19
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe. Zaznacz wszystkie stwierdzenia prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Dwa drgania mogą mieć taką samą częstotliwość i różne amplitudy., 2. Drgania mające jednakowe okresy drgań mają też jednakowe częstotliwości., 3. Dwa drgania mogą mieć taką samą częstotliwość i różne okresy., 4. Drgania różniące się częstotliwością muszą różnic się też amplitudą., 5. Drgania różniące się amplitudą różnią się jednocześnie okresem.
RXaqjiQ1DYsF6
Ćwiczenie 20
Poniżej przedstawiono pewne jednostki oraz wielkości fizyczne. Połącz w pary jednostkę z odpowiednią wielkością. częstotliwość Możliwe odpowiedzi: 1. metr na sekundę, 2. herc, 3. sekunda, 4. metr długość fali Możliwe odpowiedzi: 1. metr na sekundę, 2. herc, 3. sekunda, 4. metr prędkość fali Możliwe odpowiedzi: 1. metr na sekundę, 2. herc, 3. sekunda, 4. metr okres fali Możliwe odpowiedzi: 1. metr na sekundę, 2. herc, 3. sekunda, 4. metr