Pisownia z „nie”. Razem czy oddzielnie? Oto jest pytanie...
utrwalisz zasady pisowni partykuły „nie” z różnymi częściami mowy,
uzasadnisz pisownię łączną i rozłączną wyrazów z partykułą „nie”,
zastosujesz w praktyce poznane reguły ortograficzne.
Znajomość ortografii i zasad poprawnego posługiwania się językiem jest bardzo ważna. Uczysz się tego od pierwszych dni w szkole. Stopniowo masz możliwość udoskonalenia umiejętności, w przyszłości przełożą się one na prawidłowo napisane oraz zredagowane teksty. Brak takich umiejętności może wystawić piszącego na śmieszność. Skorzystaj więc z wiadomości zawartych w tej lekcji, aby bezbłędnie posługiwać się partykułą „nie”.
Więcej informacji i ćwiczeń z partykułą „nie” znajdziesz w lekcji: Nikt nie lubi nieuchwytnych kolekcjonerów z Niebezpiecznego Królestwa, czyli pisownia z nieNikt nie lubi nieuchwytnych kolekcjonerów z Niebezpiecznego Królestwa, czyli pisownia z nie.
Ilustracja interaktywna
Ilustracja przedstawia otwartą książkę, a w niej tekst:
Pisownia łączna partykuły „nie”
Partykułę „nie” piszemy łącznie z:
rzeczownikami (np.: niepokój):
Przykład: Było już ciemno, więc ogarnął mnie wielki niepokój.rzeczownikami utworzonymi od przymiotników (np.: niewierność)
Przykład: Czy niewierność jest powodem do rozwodu?rzeczownikami utworzonymi od czasowników (np.: niewchodzenie)
Przykład: Prosi się o niewchodzenie na zaplecze sklepu.przymiotnikami w stopniu równym (np.: niewesoły)
Przykład: To był niewesoły człowiek.przysłówkami w stopniu równym (np.: nierówno)
Przykład: Niestety, fachowiec nierówno ułożył płytki w łazience.
Pisownia rozdzielna partykuły „nie”
Partykułę „nie” piszemy rozdzielnie z:
czasownikami (np.: nie śpiewaj)
Przykład: Okropnie fałszował i wszyscy prosili: nie śpiewaj!przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym (np.: nie ładniejszy, nie najładniejszy)
Przykład: Tato kupił nie najładniejszy kwiat.przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym (np.: nie równiej, nie najrówniej)
Przykład: Rysował te kreski nie równiej niż ja.liczebnikami (np.: nie jeden)
Przykład: Nie jeden, ale dwóch zawodników odpadło po pierwszym etapie.zaimkami (np.: nie ja)
Przykład: Babcia broniła mnie i wmawiała rodzicom, że to nie ja zbiłem wazon.
Zilustruj przykłady pisowni „nie” różnymi częściami mowy śmiesznymi rysunkami, dzięki którym zapamiętasz zasady.
Napisz śmieszny wierszyk, dzięki któremu zapamiętasz zasady pisowni z „nie”.
Zaprojektuj tabliczki z napisami zabraniającymi jakichś czynności na terenie szkoły, w których zastosujesz zasadę pisowni „nie” z rzeczownikami pochodzącymi od czasowników, np. nieśmiecenie, niewchodzenie itp.
Zaproponuj tekst na tabliczki z napisami zabraniającymi jakichś czynności na terenie szkoły, w których zastosujesz zasadę pisowni „nie” z rzeczownikami pochodzącymi od czasowników, np. nieśmiecenie, niewchodzenie itp.
Zastanów się, jakich czynności nie powinno się wykonywać na ulicy. Wymyśl stosowne hasła. Pamiętaj o zasadach pisowni „nie” z czasownikami.
Stwórz minimum trzy zdania rozkazujące, w których najpierw użyjesz partykułę „nie” z czasownikiem, a następnie z rzeczownikiem. Skorzystaj z zaproponowanych poniżej wyrazów.
palić,
zatrzymywać,
wykonywać,
spożywać,
wskakiwać,
robić.
Podaj po trzy przykłady wyrazów spełniających każdą z reguł pisowni z partykułą „nie”.
Zapisywane łącznie:
rzeczownik,
przymiotnik,
przysłówek.
Zapisywane rozłącznie:
czasownik,
przymiotnik,
przysłówek,
liczebnik,
zaimek.
Zapisz osiem zdań, w których użyjesz słów podanych przez ciebie w mapie myśli.
Partykułę „nie” piszemy rozdzielnie przed rzeczownikami, gdy:
Partykuła „nie” jest nie tylko zaprzeczeniem, ale też wprowadza przeciwstawienie:
To nie siostra, ale twoja koleżanka.
To nie przyjaciel, ale twój wróg.
Otaczał nas nie las, tylko puszcza.
Anioł nie człowiek.
Anioł nie kobieta.W zdaniu występuje przeciwstawienie logiczne, w którym człon drugi jest pisany wielką literą, np. nie‑Polak, nie‑Turek, nie‑Mickiewiczowski (dramat), nie‑Szekspirowska (komedia).
Wielu nie‑Polaków zasłużyło się dla Polski. Z ciebie ani nie‑Polak, ani nie‑Turek.
Sprawdź swoje wiadomości i umiejętności w grze interaktywnej.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P7nfT6uTf
Uzasadnij pisownię wyrazów, które pojawiły się w grze. W tym celu podaj odpowiednią regułę ortograficzną.
Utwórz zdania z co najmniej trzema wybranymi słowami pochodzącymi z gry.
Zredaguj krótki wiersz z wyrazami, które pojawiły się w grze.
Zredaguj list do kolegi lub koleżanki, w którym opiszesz swoją wakacyjną przygodę. Postaraj się użyć jak najwięcej wyrazów z partykułą „nie”. Pamiętaj o poprawnej pisowni „nie” z różnymi częściami mowy.
Słownik
brak wystarczających środków materialnych
zły los, niepowodzenie
niezdolność do czynu
nieskłonny do martwienia się, bagatelizujący kłopoty
brak dostatecznej uwagi lub dozoru, mający niepożądane konsekwencje
Notatki ucznia
Bibliografia
Częścikowie A., J., (2012), Ortografia co do głowy trafia, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.