W mieście i na wsi
Wielu z nas miasto kojarzy się z wysokimi budynkami, tłumem zabieganych ludzi i hałasem. Mówiąc o wsi, mamy zwykle na myśli gospodarstwa rozproszone wśród pól i spokojne życie. Taki wizerunek miasta i wsi często nie jest prawdziwy – bywa, że trudno je od siebie odróżnić. Czym charakteryzują się miasta oraz wsie, czym zajmują się na co dzień ich mieszkańcy? Jakie są pozytywne i negatywne strony mieszkania w danej miejscowości?
cechy położenia Polski w Europie;
nazwy dużych miast;
czynniki, które spowodowały przejście z koczowniczego na osiadły tryb życia.
Podasz cechy krajobrazu miejskiego oraz wiejskiego.
Omówisz charakter zabudowy miejskiej oraz wiejskiej jak również sieć komunikacyjną.
Omówisz tereny zielone na wsi oraz w obrębie miasta.
Wskażesz główne zajęcia mieszkańców miast i wsi.
1. Polskie miasta
MiastoMiasto to teren, o zagęszczonej zabudowie i zróżnicowanej strukturze społecznej mieszkańców. Teren wydzielony na cele rolnicze jest niewielki lub w ogóle go nie ma. Mieszkańcy utrzymują się z handlu, rzemiosła, przemysłu i usług.
Funkcje miasta, czyli podstawowy rodzaj działalności mieszkańców miasta:
przemysłowe – w miastach znajdują się liczne fabryki, w których wytwarza się urządzenia, ubrania i wiele innych produktów;
handlowe – miasta stanowią ośrodki handlu detalicznego i hurtowego;
administracyjne – miasta są siedzibami władz państwowych i urzędów;
komunikacyjne – miasta są miejscami, w których istnieją duże dworce kolejowe oraz krzyżują się drogi, a w niektórych z nich znajdują się też lotniska, mogą także stanowić węzeł komunikacyjny;
naukowe – miasta są siedzibami uczelni i ośrodków, w których pracują uczeni;
kulturalne – w miastach znajdują się kina, teatry, biblioteki i inne obiekty zapewniające dostęp do kultury, w miastach odbywają się w również festiwale;
turystyczne – zabytki oraz różne ciekawe miejsca przyciągają do miast wielu zwiedzających.
W Polsce jest ponad 930 miast. Największym z nich jest stolica naszego kraju – Warszawa. Najwięcej miast znajduje się w Polsce południowej i zachodniej, mniej w części wschodniej i środkowej. Oprócz niej duże znaczenie mają też m.in. Wrocław, Kraków i Gdańsk. Wiele innych miast – nawet tych najmniejszych – przyciąga wielu turystów zainteresowanych ich pięknem i atrakcjami.
Korzystając z mapy Polski, rocznika statystycznego odszukaj województwa, których jest najwięcej miast.
Wyszukaj w dostępnych źródłach informacji atrakcje turystyczne Krakowa.
Miasto kojarzy nam się z dużą miejscowością, ale nie zawsze tak jest. Opatowiec w województwie świętokrzyskim w powiecie kazimierskim to najmniejsze miasto w Polsce; 1 stycznia 2021 roku w Opatowcu mieszkało 336 osób.
2. Polskie wsie
WieśWieś jest miejscowością, która pełni głównie funkcje rolnicze, takie jak uprawa roślin i hodowla zwierząt. Ma też ogromne znaczenie w polskiej kulturze. Liczne tradycje, zwyczaje i święta mają swoje początki na wsi. Poza tym wieś daje szanse na czyste środowisko, lepszej jakości żywność, ciszę i bezpośredni kontakt z przyrodą. Dzisiaj wielu mieszkańców wsi pracuje w mieście w zawodach niezwiązanych z rolnictwem. Zdarza się również, że mieszkańcy miast nabywają domy na wsi, gdyż szukają spokojnego miejsca do zamieszkania.
Korzystając z różnych źródeł wiedzy odszukaj i wskaż położenie na mapie Polski wsi/sołectwa o największej powierzchni, największej liczbie ludności oraz najdłuższej wsi/sołectwa.
Obecnie warunki życia na wsi i w mieście pod wieloma względami są podobne. Wszędzie dostępny jest Internet, radio, telewizja, telefon, książki i gazety. Powszechna dostępność samochodów i komunikacji publicznej umożliwia mieszkańcom wsi częste wizyty w mieście, a mieszkańcom miast na wsi.
Obecnie istnieje w Polsce ponad 50 tys. wsi. Czasami grupa domów lub gospodarstw odległych od zwartej zabudowy jest nazywana nie wsią, tylko kolonią. Na przykład na Pomorzu istnieje osada o nazwie Osetnik (znana bardziej pod starą nieoficjalną nazwą Stilo), która jest kolonią wsi Sasino. Mimo że leży w granicach Sasina, Osetnik traktowany jest jako odrębna miejscowość.
Podsumowanie
Miejscowości w Polsce można podzielić na miasta i wsie.
Miasta mają ogromne znaczenie m.in. w nauce, gospodarce i kulturze.
Wieś odgrywa główną rolę w produkcji żywności.
Zarówno miasta, jak i wsie mogą odgrywać ważną rolę w turystyce.
Praca domowa
Zastanów się, dlaczego w ostatnich latach na wsiach położonych blisko większych miast osiedla się coraz więcej ludzi?
Słownik
historycznie ukształtowana osada, o zwartej zabudowie, posiadająca prawa miejskie, w której większość ludzi pracuje poza rolnictwem i prowadzi charakterystyczny dla mieszkańców miast sposób życia
osada, w której większość ludzi pracuje w rolnictwie, usługach związanych z rolnictwem lub w obsłudze ruchu turystycznego; wsie nie posiadają praw miejskich
Zadania
Uzupełnij zdania wyrażeniami z listy.
rolnych, miejskich, wiejskich, klombów, roślin, administracją, obywatelskich, rezerwatów, zwierząt, rolnictwem, trawników, roślin, parków, przemysłem, lasów, nauką
Wieś jest osadą, w której przeważają funkcje rolnicze (uprawa ............................ i chów ............................ ), funkcje usługowe związane z ............................ albo turystyczne.
Wsie nie posiadają praw .............................
Zaznacz funkcje, jakie pełni miasto.
- administracyjne
- przemysłowe
- usługowe
- naukowe
- rolnicze
- leśnicze
- hodowlane
- pasterskie
- ochrony przyrody
- zachowania naturalnego krajobrazu
Wybierz dwa największe pod względem liczby ludności polskie miasta.
- Warszawa
- Kraków
- Łódź
- Poznań
- Gdańsk
- Szczecin
- Wrocław
- Lublin
- Rzeszów
- Katowice
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących zmian miejsca zamieszkania między wsią i miastem w Polsce.
| Prawda | Fałsz | |
| W miastach ciągle mieszka więcej ludzi niż na wsi. | □ | □ |
| Polacy przeprowadzają się ze wsi do miast i z miast na wieś. | □ | □ |
| W polskich wsiach mieszka ok. 10 mln ludzi. | □ | □ |
| Liczba mieszkańców wsi powoli rośnie. | □ | □ |