Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Ta lekcja poświęcona jest zadaniom związanym z podstawowymi figurami geometrycznymi. Jeżeli chcesz sobie przypomnieć podstawowe wiadomości na temat figur na płaszczyźnie, zajrzyj do lekcji Figury płaskieDYcNX0b9AFigury płaskie.

Polecenie 1

Zapoznaj się z poniższą animacją, która pokazuje przykładowe zastosowanie punktów w życiu codziennym.

R1OnyGGoOGaxG1
Animacja przedstawia zastosowanie punktów przy oznaczaniu różnych miejsc na mapach.
Polecenie 2

Zapoznaj się z poniższą animacją, która pokazuje, że punkty możemy zaobserwować w naturze.

RO3Mwku9jkdCG1
Animacja pokazuje, że punkty możemy zaobserwować w naturze, np. na niebie w nocy.

Gdy patrzymy nocą na rozgwieżdżone niebo, postrzegamy gwiazdy jako punkty.

Ważne!

Jednym z podstawowych pojęć w geometrii jest punkt. Zwykle zaznaczamy go kropką i oznaczamy wielką literą.

R1CajvWBirhYN1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Przygotuj małą kartkę papieru. Zegnij ją dwukrotnie, jak na poniższym rysunku.

R1FALDvr0ZDnf1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Proste, półproste, odcinki

Ważne!

Kolejnym podstawowym pojęciem w geometrii jest prosta.

  • Prosta nie ma początku ani końca.

  • Prostą oznaczamy małą literą.

    R46raXSDD1BYt1
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
RO8IcmogCrelC11
Zaznacz w zeszycie dwa dowolne punkty. Oznacz je literami J K . Narysuj prostą przechodzącą przez te punkty. Czy możesz narysować więcej takich prostych? Ile prostych przechodzi przez punkty J K ? Wybierz odpowiedź. Przez dwa dowolne punkty przechodzi 1. nieskończenie wiele prostych, 2. jedna prosta, 3. dwie proste, 4. trzy proste.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R14UpfA1F8Im8
Ile prostych może przechodzić przez dwa dowolne punkty? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Jedna., 2. Nieskończenie wiele., 3. Dwie., 4. Pięć.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Na rysunku prosta przechodzi przez punkty BC, zatem można ją nazwać prostą BC lub prostą CB.

R3dRA6HPIygKQ1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

To jest prosta BC (lub prosta CB).

Ćwiczenie 2
RUMGkLxtMsspo11
Zaznacz w zeszycie dowolny punkt. Oznacz go literą S . Narysuj prostą przechodzącą przez ten punkt. Czy możesz narysować więcej takich prostych? Ile prostych może przechodzić przez jeden dowolny punkt?
Uzupełnij poniższą lukę. Kliknij w nią, aby rozwinąć listę, a następnie wybierz poprawną odpowiedź. Odpowiedź: Przez jeden dowolny punkt może przechodzić 1. dokładnie trzy proste, 2. dokładnie jedna prosta, 3. nieskończenie wiele prostych, 4. dokładnie dwie proste.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RO4Rh2GLteVn2
Ile prostych może przechodzić przez jeden dowolny punkt? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Nieskończenie wiele prostych., 2. Dokładnie jedna prosta., 3. Dokładnie dwie proste., 4. Dokładnie trzy proste.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Przykład 1

Popatrzmy, jak są położone punkty S, M, F, G względem prostej k.

RUOnoHMd19OZ51
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Mówimy, że:

  • punkty SM należą do prostej k lub punkty SM leżą na prostej k,

  • punkty FG nie należą do prostej k lub punkty FG leżą poza prostą k.

Ćwiczenie 3

Na rysunku przedstawiono prostą c. Określ, które punkty należą, a które nie należą do tej prostej.

Rv5klwrHhkFFF1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RDDgbkiOBH2A5
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe. Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Punkt U nie należy do prostej c , 2. Punkt K należy do prostej c , 3. Punkt L nie należy do prostej c , 4. Punkt D należy do prostej c
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 4

Narysuj na kartce prostą b. Zaznacz na niej punkt S. Punkt S podzielił prostą b na dwie części. Pokoloruj jedną z nich.

2
Ćwiczenie 4

Wyobraź sobie prostą b, na której zaznaczono punkt S. Punkt S podzielił prostą b na dwie części. Jaką figurą jest jedna z tych części?

Półprosta
Definicja: Półprosta

Dowolny punkt leżący na prostej dzieli tę prostą na dwie części. Każdą z tych części nazywamy półprostą. Każda półprosta ma początek, ale nie ma końca. Początkiem półprostej jest punkt dzielący prostą.

RRZ9P9Gs5SYBT1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!
  • Najczęściej półprostą oznaczamy za pomocą dwóch wielkich liter, przy czym pierwsza litera zawsze oznacza początek półprostej.

    RvtxJogrRQ9LV1
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
  • Półprostą można też oznaczyć małą literą.

    R1gKWGk8lDDrw1
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 5

Zaznacz na kartce dwa punkty GF. Połącz te punkty linią, rysowaną za pomocą linijki.

R4qiEsX9U4scK2
Ćwiczenie 5
Jaka figura powstaje po połączeniu dwóch punktów linią rysowaną za pomocą linijki? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Odcinek., 2. Prosta., 3. Półprosta., 4. Punkt.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!
  • Każdy odcinek ma dwa końce.

  • Końce odcinka oznaczamy wielkimi literami. Odcinek możemy też oznaczyć jedną małą literą.

    RsnPtzUvwFayw1
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!
RAMUIiriiQv7w1
Animacja przedstawia podstawowe figury geometryczne, takie jak punkt, prosta, półprosta i odcinek.
2
Ćwiczenie 6

Policz, ile jest wszystkich odcinków na rysunku poniżej.

R1D2xXy426cLB21
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R12e2oXRVVZ0W2
Zaznacz prawidłową odpowiedź Możliwe odpowiedzi: 1. 19, 2. 18, 3. 17, 4. 20
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6

Dane są cztery punkty: A, B, CD. Wypisz wszystkie możliwe odcinki, jakie możemy uzyskać korzystając z tych punktów.

2
Ćwiczenie 7

Narysuj otwartą kopertę. Nie odrywaj ołówka od papieru i nie prowadź go dwa razy po tym samym odcinku (oprócz początku i końca odcinka).

RJD2LSWaQgCnm1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Na prostej l zaznaczone są trzy punkty: A, BC. Punkt B znajduje się między punktami AC. Jakie figury możemy wyróżnić na tej prostej zakładając, że nie nakładają się na siebie?

2
Ćwiczenie 8

Na ile sposobów można wybrać punkt początkowy, aby narysować otwartą kopertę bez odrywania ołówka od kartki papieru?

Ile prostych można przeprowadzić przez dwa punkty?

Ważne!
  • Łamana to figura zbudowana z odcinków. Koniec jednego odcinka może być początkiem drugiego odcinka, koniec drugiego odcinka jest początkiem trzeciego, itd.

  • Odcinki, z których zbudowana jest łamana, to boki łamanej.

  • Końce odcinków – to wierzchołki łamanej.

    RalDwgJniS3ZN1
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

    To jest łamana zwyczajna otwarta SPORT. Ma ona 5 wierzchołków. Boki tej łamanej nie przecinają się.

Ważne!
R8NotdgJeIWOv1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

To jest łamana wiązana. Boki tej łamanej przecinają się.

Ważne!
R2brpMJl32XyZ1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

To jest łamana zwyczajna zamknięta AKLEM.

2
Ćwiczenie 9
Rn6sfetnpzqW4
Które z figur to łamane? Zaznacz wszystkie prawidłowe odpowiedzi.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1ajPnoCRTphU
Która z poniższych figur to łamana. Zaznacz poprawne odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Figura, która składa się z pięciu połączonych odcinków i odcinki nie przecinają się ze sobą., 2. Figura, która składa się z czterech połączonych odcinków i dwa odcinki przecinają się ze sobą., 3. Figura w kształcie koła., 4. Figura, która składa się z pięciu połączonych odcinków i koniec ostatniego odcinka jest jednocześnie początkiem pierwszego., 5. Figura, która składa się z trzech połączonych odcinków i jednego łuku.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 10

Narysuj dowolne łamane: zamkniętą i otwartą. Niech każda z nich składa się z 5 odcinków.

R1XSkqQKGs8TH

Jak nazwiemy łamaną, w której boki przecinają się ze sobą?

R1FNQ5DtWtDAj3
Ćwiczenie 11
Rozstrzygnij, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe. Możliwe odpowiedzi: 1. Prosta nie ma początku ani końca., 2. Półprosta nie ma początku, ale ma koniec., 3. Łamane mogą być otwarte lub zamknięte., 4. Odcinek ma początek, ale nie ma końca., 5. Punkty oznaczamy małymi literami.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 12

Na rysunku zaznaczono pięć punktów: A, B, C, DE.

R1NHZ53CF6cMe1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Przenieś punkty do szkicownika poniżej, a następnie narysuj:

  1. odcinek AC

  2. półproste DBAE

  3. proste CEAD

RqSM5RycqZalX

Przyjrzyj się teraz rysunkowi i znajdź na nim wszystkie łamane, których wierzchołkami są nazwane punkty. Ile jest takich łamanych? Podaj ich nazwy i napisz, czy są to łamane otwarte, czy zamknięte.

RCGCTFVFUHkaY3
Ćwiczenie 12
Z jakich figur nie może składać się łamana? Zaznacz wszystkie prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. z odcinków, 2. z prostych, 3. z półprostych, 4. z łuków
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.